صفحه پرسش و پاسخ گوهرین

جمال‌الدین ابومحمّد الیاس بن یوسف بن زکی بن مؤیَّد (۵۳۵ هـ. ق – ۶۰۷–۶۱۲ هـ. ق) متخلص به نظامی و نامور حکیم نظامی، شاعر و داستان‌سرای ایرانی پارسی‌گوی در سده ششم هجری (دوازدهم میلادی)، که به‌عنوان صاحب سبک و پیشوای داستان‌سرایی در ادبیات پارسی شناخته شده‌است. آرامگاه نظامی گنجوی، در حاشیه غربی شهر گنجه قرار دارد. نظامی در زمرهٔ گویندگان توانای شعر پارسی است، که نه‌تنها دارای روش و سبکی جداگانه است، بلکه تأثیر شیوهٔ او بر شعر پارسی نیز در شاعرانِ پس از او آشکارا پیداست. نظامی از دانش‌های رایج روزگار خویش (علوم ادبی، نجوم، فلسفه، علوم اسلامی، فقه، کلام و زبان عرب) آگاهی گسترده‌ای داشته و این ویژگی از شعر او به روشنی دانسته می‌شود. روز ۲۱ اسفند در تقویم رسمی ایران روز بزرگداشت نظامی گنجوی است.

در ویکی پدیا بیشتر بخوانید
آثار ویدئویی و صوتی مرتبط با این منبع
نظامی
بخش ۱ - سرآغاز بخش ۲ - در توحید باری بخش ۳ - در استدلال نظر و توفیق شناخت بخش ۴ - آمرزش خواستن بخش ۵ - در نعت رسول اکرم صلی الله علیه وسلم بخش ۶ - در سابقه نظم کتاب بخش ۷ - در ستایش طغرل ارسلان بخش ۸ - ستایش اتابک اعظم شمس‌الدین ابوجعفر محمدبن ایلدگز بخش ۹ - خطاب زمین بوس بخش ۱۰ - در مدح شاه مظفرالدین قزل ارسلان بخش ۱۱ - در پژوهش این کتاب بخش ۱۲ - سخنی چند در عشق بخش ۱۳ - عذر انگیزی در نظم کتاب بخش ۱۴ - آغاز داستان خسرو و شیرین بخش ۱۵ - عشرت خسرو در مرغزار و سیاست هرمز بخش ۱۶ - شفیع انگیختن خسرو پیران را پیش پدر بخش ۱۷ - به خواب دیدن خسرو نیای خویش انوشیروان را بخش ۱۸ - حکایت کردن شاپور از شیرین و شبدیز بخش ۱۹ - رفتن شاپور در ارمن به طلب شیرین بخش ۲۰ - نمودن شاپور صورت خسرو را بار اول بخش ۲۱ - نمودن شاپور صورت خسرو را بار دوم بخش ۲۲ - نمودن شاپور صورت خسرو را بار سوم بخش ۲۳ - پیدا شدن شاپور بخش ۲۴ - گریختن شیرین از نزد مهین بانو به مداین بخش ۲۵ - دیدن خسرو شیرین را در چشمه سار بخش ۲۶ - رسیدن شیرین به مشگوی خسرو در مداین بخش ۲۷ - ترتیب کردن کوشک برای شیرین بخش ۲۸ - رسیدن خسرو به ارمن نزد مهین بانو بخش ۲۹ - مجلس بزم خسرو و باز آمدن شاپور بخش ۳۰ - رفتن شاپور دیگر بار به طلب شیرین بخش ۳۱ - آگاهی خسرو از مرگ پدر بخش ۳۲ - بر تخت نشستن خسرو بجای پدر بخش ۳۳ - باز آوردن شاپور شیرین را پیش مهین بانو بخش ۳۴ - گریختن خسرو از بهرام چوبین بخش ۳۵ - بهم رسیدن خسرو و شیرین در شکارگاه بخش ۳۶ - اندرز و سوگند دادن مهین بانو شیرین را بخش ۳۷ - صفت بهار و عیش خسرو و شیرین بخش ۳۸ - شیرکشتن خسرو در بزمگاه بخش ۳۹ - افسانه گفتن خسرو و شیرین و شاپور و دختران بخش ۴۰ - افسانه‌سرائی ده دختر بخش ۴۱ - مراد طلبیدن خسرو از شیرین و مانع شدن او بخش ۴۲ - به خشم رفتن خسرو از پیش شیرین و رفتن به روم و پیوند او با مریم بخش ۴۳ - جنگ خسرو با بهرام و گریختن بهرام بخش ۴۴ - بر تخت نشستن خسرو به مدائن بار دوم بخش ۴۵ - نالیدن شیرین در جدائی خسرو بخش ۴۶ - وصیت کردن مهین بانو شیرین را بخش ۴۷ - نشستن شیرین به پادشاهی بر جای مهین بانو بخش ۴۸ - آگهی خسرو از مرگ بهرام چوبین بخش ۴۹ - بزم‌آرائی خسرو بخش ۵۰ - (سی لحن باربد) بخش ۵۱ - شفاعت کردن خسرو پیش مریم از شیرین بخش ۵۲ - فرستادن خسرو شاپور را به طلب شیرین بخش ۵۳ - آغاز عشق فرهاد بخش ۵۴ - زاری کردن فرهاد از عشق شیرین بخش ۵۵ - آگاهی یافتن خسرو از عشق فرهاد بخش ۵۶ - رای زدن خسرو در کار فرهاد بخش ۵۷ - مناظره خسرو با فرهاد بخش ۵۸ - کوه کندن فرهاد و زاری او بخش ۵۹ - رفتن شیرین به کوه بیستون و سقط شدن اسب وی بخش ۶۰ - آگاهی خسرو از رفتن شیرین نزد فرهاد و کشتن فرهاد به مکر بخش ۶۱ - تعزیت‌نامه خسرو به شیرین به افسوس بخش ۶۲ - مردن مریم و تعزیت‌نامه شیرین به خسرو از راه باد افراه بخش ۶۳ - رسیدن نامه شیرین به خسرو بخش ۶۴ - صفت داد و دهش خسرو بخش ۶۵ - شنیدن خسرو اوصاف شکر اسپهانی را بخش ۶۶ - تنها ماندن شیرین و زاری کردن وی بخش ۶۷ - رفتن خسرو سوی قصر شیرین به بهانه شکار بخش ۶۸ - دیدن خسرو شیرین را و سخن گفتن با شیرین بخش ۶۹ - پاسخ دادن شیرین خسرو را بخش ۷۰ - پاسخ دادن خسرو شیرین را بخش ۷۱ - پاسخ دادن شیرین خسرو را بخش ۷۲ - پاسخ خسرو شیرین را بخش ۷۳ - پاسخ دادن شیرین به خسرو بخش ۷۴ - پاسخ دادن خسرو شیرین را بخش ۷۵ - پاسخ دادن شیرین خسرو را بخش ۷۶ - پاسخ خسرو شیرین را بخش ۷۷ - پاسخ دادن شیرین خسرو را بخش ۷۸ - بازگشتن خسرو از قصر شیرین بخش ۷۹ - پشیمان شدن شیرین از رفتن خسرو بخش ۸۰ - غزل گفتن نکیسا از زبان شیرین بخش ۸۱ - سرود گفتن باربد از زبان خسرو بخش ۸۲ - سرود گفتن نکیسا از زبان شیرین بخش ۸۳ - سرود گفتن باربد از زبان خسرو بخش ۸۴ - سرود گفتن نکیسا از زبان شیرین بخش ۸۵ - غزل گفتن باربد از زبان خسرو بخش ۸۶ - سرود گفتن نیکسا از زبان شیرین بخش ۸۷ - سرود گفتن باربد از زبان خسرو بخش ۸۸ - بیرون آمدن شیرین از خرگاه بخش ۸۹ - آوردن خسرو شیرین را از قصر به مدائن بخش ۹۰ - زفاف خسرو و شیرین بخش ۹۱ - اندرز شیرین خسرو را در داد و دانش بخش ۹۲ - سوال و جواب خسرو و بزرگ امید بخش ۹۳ - اولین جنبش بخش ۹۴ - چگونگی فلک بخش ۹۵ - اجرام کواکب بخش ۹۶ - مبداء و معاد بخش ۹۷ - گذشتن از جهان بخش ۹۸ - در بقای جان بخش ۹۹ - در چگونگی دیدار کالبد در خواب بخش ۱۰۰ - در یاد کردن دوره زندگی پس از مرگ بخش ۱۰۱ - چگونگی زمین و هوا بخش ۱۰۲ - در پاس تندرستی از راه اعتدال بخش ۱۰۳ - چگونگی رفتن جان از جسم بخش ۱۰۴ - تمثیل موبد اول بخش ۱۰۵ - تمثیل موبد دوم بخش ۱۰۶ - تمثیل موبد سوم بخش ۱۰۷ - تمثیل موبد چهارم بخش ۱۰۸ - در نبوت پیغمبر اکرم بخش ۱۰۹ - گفتن چهل قصه از کلیله و دمنه با چهل نکته بخش ۱۱۰ - حکمت و اندرز سرائی حکیم نظامی بخش ۱۱۱ - صفت شیرویه و انجام کار خسرو بخش ۱۱۲ - کشتن شیرویه خسرو را بخش ۱۱۳ - جان دادن شیرین در دخمه خسرو بخش ۱۱۴ - نتیجه افسانه خسرو و شیرین بخش ۱۱۵ - در نصیحت فرزند خود محمد گوید بخش ۱۱۶ - در خواب دیدن خسرو پیغمبر اکرم را بخش ۱۱۷ - نامه نبشتن پیغمبر به خسرو بخش ۱۱۸ - معراج پیغمبر بخش ۱۱۹ - اندرز و ختم کتاب بخش ۱۲۰ - طلب کردن طغرل شاه حکیم نظامی را بخش ۱۲۱ - تأسف بر مرگ شمس‌الدین محمد جهان پهلوان
بخش ۱ - به نام ایزد بخشاینده بخش ۲ - نعت پیغمبر اکرم (ص) بخش ۳ - برهان قاطع در حدوث آفرینش بخش ۴ - سبب نظم کتاب بخش ۵ - در مدح شروانشاه اختسان بن منوچهر بخش ۶ - خطاب زمین بوس بخش ۷ - سپردن فرزند خویش به فرزند شروانشاه بخش ۸ - در شکایت حسودان و منکران بخش ۹ - در نصیحت فرزند خود محمد نظامی بخش ۱۰ - یاد کردن بعضی از گذشتگان خویش بخش ۱۱ - آغاز داستان بخش ۱۲ - عاشق شدن لیلی و مجنون به یکدیگر بخش ۱۳ - در صفت عشق مجنون بخش ۱۴ - رفتن پدر مجنون به خواستاری لیلی بخش ۱۵ - زاری کردن مجنون در عشق لیلی بخش ۱۶ - بردن پدر مجنون را به خانه کعبه بخش ۱۷ - پند دادن پدر مجنون را بخش ۱۸ - حکایت بخش ۱۹ - در احوال لیلی بخش ۲۰ - خواستاری ابن‌سلام لیلی را بخش ۲۱ - رسیدن نوفل به مجنون بخش ۲۲ - جنگ کردن نوفل با قبیله لیلی بخش ۲۳ - عتاب کردن مجنون با نوفل بخش ۲۴ - مصاف کردن نوفل بار دوم بخش ۲۵ - رهانیدن مجنون آهوان را بخش ۲۶ - سخن گفتن مجنون با زاغ بخش ۲۷ - بردن پیرزن مجنون را در خرگاه لیلی بخش ۲۸ - دادن پدر لیلی را به ابن‌سلام بخش ۲۹ - آگاهی مجنون از شوهر کردن لیلی بخش ۳۰ - رفتن پدر مجنون به دیدن فرزند بخش ۳۱ - وداع کردن پدر مجنون را بخش ۳۲ - آگاهی مجنون از مرگ پدر بخش ۳۳ - انس مجنون با وحوش و سباع بخش ۳۴ - نیایش کردن مجنون به درگاه خدای تعالی بخش ۳۵ - رسیدن نامه لیلی به مجنون بخش ۳۶ - نامه مجنون در پاسخ لیلی بخش ۳۷ - آمدن سلیم عامری خال مجنون به دیدن او بخش ۳۸ - دیدن مادر مجنون را بخش ۳۹ - آگاهی مجنون از وفات مادر بخش ۴۰ - خواندن لیلی مجنون را بخش ۴۱ - غزل خواندن مجنون نزد لیلی بخش ۴۲ - آشنا شدن سلام بغدادی با مجنون بخش ۴۳ - وفات یافتن ابن سلام شوهر لیلی بخش ۴۴ - صفت رسیدن خزان و در گذشتن لیلی بخش ۴۵ - وفات مجنون بر روضه لیلی بخش ۴۶ - ختم کتاب به نام شروانشاه
بخش ۱ - به نام ایزد بخشاینده بخش ۲ - در نعت پیغمبر اکرم بخش ۳ - معراج پیغمبر اکرم بخش ۴ - سبب نظم کتاب بخش ۵ - دعای پادشاه سعید علاء الدین کرپ ارسلان بخش ۶ - ستایش سخن و حکمت و اندرز بخش ۷ - در نصیحت فرزند خویش محمد بخش ۸ - آغاز داستان بهرام بخش ۹ - صفت سمنار و ساختن قصر خورنق بخش ۱۰ - صفت خورنق و ناپیدا شدن نعمان بخش ۱۱ - شکار کردن بهرام و داغ کردن گوران بخش ۱۲ - کشتن بهرام اژدها را و گنج یافتن بخش ۱۳ - دیدن بهرام صورت هفت پیکر را در خورنق بخش ۱۴ - آگاهی بهرام از وفات پدر بخش ۱۵ - لشگر کشیدن بهرام به ایران بخش ۱۶ - نامه پادشاه ایران به بهرام‌گور بخش ۱۷ - پاسخ دادن بهرام ایرانیان را بخش ۱۸ - برگرفتن بهرام تاج را از میان دو شیر بخش ۱۹ - بر تخت نشستن بهرام به جای پدر بخش ۲۰ - داستان بهرام با کنیزک خویش بخش ۲۱ - بردن سرهنگ بهرام‌گور را به مهمانی بخش ۲۲ - لشکر کشیدن خاقان چین به جنگ بهرام‌گور بخش ۲۳ - عتاب کردن بهرام با سران لشگر بخش ۲۴ - خواستن بهرام دختر شاهان هفت اقلیم را بخش ۲۵ - صفت بزم بهرام در زمستان و ساختن هفت گنبد بخش ۲۶ - نشستن بهرام روز شنبه در گنبد سیاه و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم اول بخش ۲۷ - نشستن بهرام روز یکشنبه در گنبد زرد و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم دوم بخش ۲۸ - نشستن بهرام روز دوشنبه در گنبد سبز و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم سوم بخش ۲۹ - نشستن بهرام روز سه‌شنبه در گنبد سرخ و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم چهارم بخش ۳۰ - نشستن بهرام روز چهارشنبه در گنبد پیروزه رنگ و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم پنجم بخش ۳۱ - نشستن بهرام روز پنجشنبه در گنبد صندلی و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم ششم بخش ۳۲ - نشستن بهرام روز آدینه در گنبد سپید و افسانه گفتن دختر پادشاه اقلیم هفتم بخش ۳۳ - آگاهی بهرام از لشکرگشی خاقان چین بار دوم بخش ۳۴ - اندرز گرفتن بهرام از شبان بخش ۳۵ - شکایت کردن هفت مظلوم بخش ۳۶ - کشتن بهرام وزیر ظالم را بخش ۳۷ - فرجام کار بهرام و ناپدید شدن او در غار بخش ۳۸ - در ختم کتاب و دعای علاء الدین کرپ ارسلان
بخش ۱ - به نام ایزد بخشاینده بخش ۲ - مناجات به درگاه باری عز شأنه بخش ۳ - در نعت خواجه کاینات بخش ۴ - در معراج پیغمبر اکرم بخش ۵ - در سابقهٔ نظم شرفنامه بخش ۶ - در حسب حال و انجام روزگار بخش ۷ - در شرف این نامه بر دیگر نامه‌ها بخش ۸ - تعلیم خضر در گفتن داستان بخش ۹ - ستایش اتابیک اعظم نصرةالدین ابوبکربن محمد بخش ۱۰ - فرو گفتن داستان به طریق ایجاز بخش ۱۱ - رغبت نظامی به نظم شرف‌نامه بخش ۱۲ - آغاز داستان و نسب اسکندر بخش ۱۳ - دانش آموختن اسکندر از نقوماجس حکیم پدر ارسطو بخش ۱۴ - پادشاهی اسکندر به جای پدر بخش ۱۵ - تظلم مصریان از زنگیان پیش اسکندر بخش ۱۶ - پیکار اسکندر با لشگر زنگبار بخش ۱۷ - باز گشتن اسکندر از جنگ زنگ با فیروزی بخش ۱۸ - سگالش نمودن اسکندر بر جنگ دارا بخش ۱۹ - آیینه ساختن اسکندر بخش ۲۰ - خراج خواستن دارا از اسکندر بخش ۲۱ - شتافتن اسکندر به جنگ دارا بخش ۲۲ - رای زدن دارا با بزرگان ایران بخش ۲۳ - نامه دارا به اسکندر بخش ۲۴ - پاسخ نامه دارا از جانب اسکندر بخش ۲۵ - جنگ دارا با اسکندر بخش ۲۶ - کشتن سرهنگان دارا را بخش ۲۷ - نشستن اسکندر بر جای دارا بخش ۲۸ - ویران کردن اسکندر آتشکده‌های ایران زمین را بخش ۲۹ - خواستاری اسکندر روشنک را بخش ۳۰ - به پادشاهی نشستن اسکندر در اصطخر بخش ۳۱ - فرستادن اسکندر روشنک را به روم بخش ۳۲ - رفتن اسکندر به جانب مغرب و زیارت کعبه بخش ۳۳ - داستان نوشابه پادشاه بردع بخش ۳۴ - بزم اسکندر با نوشابه بخش ۳۵ - رفتن اسکندر به کوه البرز بخش ۳۶ - گشودن اسکندر دز دربند را به دعای زاهد بخش ۳۷ - رفتن اسکندر به دز سریر بخش ۳۸ - رفتن اسکندر به غار کیخسرو بخش ۳۹ - رفتن اسکندر به ری و خراسان بخش ۴۰ - رفتن اسکندر به هندوستان بخش ۴۱ - رسیدن نامهٔ اسکندر به کید هندو بخش ۴۲ - رفتن اسکندر از هندوستان به چین بخش ۴۳ - سگالش خاقان در پاسخ اسکندر بخش ۴۴ - مناظرهٔ نقاشان رومی و چینی بخش ۴۵ - مهمانی کردن خاقان چین اسکندر را بخش ۴۶ - بازگشتن اسکندر از چین بخش ۴۷ - رسیدن اسکندر به دشت قفچاق بخش ۴۸ - رسیدن اسکندر به کشور روس بخش ۴۹ - جنگ اول اسکندر با روسیان بخش ۵۰ - جنگ دوم اسکندر با روسیان بخش ۵۱ - جنگ سوم اسکندر با روسیان بخش ۵۲ - جنگ چهارم اسکندر با روسیان بخش ۵۳ - جنگ پنجم اسکندر باروسیان بخش ۵۴ - جنگ ششم اسکندر با روسیان بخش ۵۵ - جنگ هفتم اسکندر با روسیان بخش ۵۶ - پیروزی یافتن اسکندر بر روسیان بخش ۵۷ - رهائی یافتن نوشابه بخش ۵۸ - نشاط کردن اسکندر با کنیزک چینی بخش ۵۹ - افسانه آب حیوان بخش ۶۰ - رفتن اسکندر به ظلمات بخش ۶۱ - بیرون آمدن اسکندر از ظلمات بخش ۶۲ - باز آمدن اسکندر به روم بخش ۶۳ - در ستایش اتابک نصرةالدین
بخش ۱ - به نام ایزد بخشاینده بخش ۲ - نیایش به درگاه باریتعالی بخش ۳ - در نعت پیغمبر اکرم بخش ۴ - تازه کردن داستان و یاد دوستان بخش ۵ - در اندازه هر کاری نگهداشتن بخش ۶ - در ستایش ممدوح بخش ۷ - خطاب زمین بوس بخش ۸ - آغار داستان بخش ۹ - در اینکه چرا اسکندر را ذوالقرنین گویند بخش ۱۰ - داستان اسکندر با شبان دانا بخش ۱۱ - افسانهٔ ارشمیدس با کنیزک چینی بخش ۱۲ - افسانهٔ ماریه قبطیه بخش ۱۳ - افسانهٔ نانوای بینوا و توانگری وی به طالع پسر بخش ۱۴ - انکار کردن هفتاد حکیم سخن هرمس را و هلاک شدن ایشان بخش ۱۵ - اغانی ساختن افلاطون بر مالش ارسطو بخش ۱۶ - حکایت انگشتری و شبان بخش ۱۷ - احوال سقراط با اسکندر بخش ۱۸ - گفتار حکیم هند با اسکندر بخش ۱۹ - خلوت ساختن اسکندر با هفت حکیم در آفرینش نخست بخش ۲۰ - گفتار ارسطو بخش ۲۱ - گفتار والیس بخش ۲۲ - گفتار بلیناس بخش ۲۳ - گفتار سقراط بخش ۲۴ - گفتار فرفوریوس بخش ۲۵ - گفتار هرمس بخش ۲۶ - گفتار افلاطون بخش ۲۷ - گفتار اسکندر بخش ۲۸ - گفتار حکیم نظامی بخش ۲۹ - رسیدن اسکندر به پیغمبری بخش ۳۰ - خردنامه ارسطو بخش ۳۱ - خردنامه افلاطون بخش ۳۲ - خردنامه سقراط بخش ۳۳ - جهانگردی اسکندر با دعوی پیغمبری بخش ۳۴ - رسیدن اسکندر به عرض جنوب و ده سرپرستان بخش ۳۵ - گذار کردن اسکندر دیگر باره به هندوستان بخش ۳۶ - رسیدن اسکندر به حد شمال و بستن سد یاجوج بخش ۳۷ - بازگشتن اسکندر از حد شمال به عزم روم بخش ۳۸ - وصیت نامه اسکندر بخش ۳۹ - سوگند نامه اسکندر به سوی مادر بخش ۴۰ - رسیدن نامه اسکندر به مادرش بخش ۴۱ - نالیدن اسکندروس در مرگ پدر و رها کردن پادشاهی بخش ۴۲ - انجامش روزگار ارسطو بخش ۴۳ - انجامش روزگار هرمس بخش ۴۴ - انجامش روزگار افلاطون بخش ۴۵ - انجامش روزگار بلیناس بخش ۴۶ - انجامش روزگار فرفوریوس بخش ۴۷ - انجامش روزگار سقراط بخش ۴۸ - انجامش روزگار نظامی بخش ۴۹ - ستایش ملک عز الدین مسعود بن ارسلان بخش ۵۰ - انجامش اقبال‌نامه
بخش ۱ - آغاز سخن بخش ۲ - (مناجات اول) در سیاست و قهر یزدان بخش ۳ - (مناجات دوم) در بخشایش و عفو یزدان بخش ۴ - در نعت رسول اکرم بخش ۵ - در معراج بخش ۶ - نعت اول بخش ۷ - نعت دوم بخش ۸ - نعت سوم بخش ۹ - نعت چهارم بخش ۱۰ - در مدح ملک فخرالدین بهرامشاه بن داود بخش ۱۱ - خطاب زمین بوس بخش ۱۲ - در مقام و مرتبت این نامه بخش ۱۳ - گفتار در فضیلت سخن بخش ۱۴ - برتری سخن منظوم از منثور بخش ۱۵ - در توصیف شب و شناختن دل بخش ۱۶ - خلوت اول در پرورش دل بخش ۱۷ - ثمره خلوت اول بخش ۱۸ - خلوت دوم در عشرت شبانه بخش ۱۹ - ثمره خلوت دوم بخش ۲۰ - مقالت اول در آفرینش آدم بخش ۲۱ - داستان پادشاه نومید و آمرزش یافتن او بخش ۲۲ - مقالت دوم در عدل و نگهداری انصاف بخش ۲۳ - حکایت نوشیروان با وزیر خود بخش ۲۴ - مقالت سوم در حوادث عالم بخش ۲۵ - حکایت سلیمان با دهقان بخش ۲۶ - مقالت چهارم در رعایت از رعیت بخش ۲۷ - داستان پیر زن با سلطان سنجر بخش ۲۸ - مقالت پنجم در وصف پیری بخش ۲۹ - داستان پیر خشت‌زن بخش ۳۰ - مقالت ششم در اعتبار موجودات بخش ۳۱ - داستان سگ و صیاد و روباه بخش ۳۲ - مقالت هفتم در فضیلت آدمی بر حیوانات بخش ۳۳ - داستان فریدون با آهو بخش ۳۴ - مقالت هشتم در بیاین آفرینش بخش ۳۵ - داستان میوه فروش و روباه بخش ۳۶ - مقالت نهم در تک مونات دنیوی بخش ۳۷ - داستان زاهد توبه شکن بخش ۳۸ - مقالت دهم در نمودار آخرالزمان بخش ۳۹ - داستان عیسی بخش ۴۰ - مقالت یازدهم در بیوفائی دنیا بخش ۴۱ - داستان مبد صاحب نظر بخش ۴۲ - مقالت دوازدهم در وداع منزل خاک بخش ۴۳ - داستان دو حکیم متنازع بخش ۴۴ - مقالت سیزدهم در نکوهش جهان بخش ۴۵ - داستان حاجی و صوفی بخش ۴۶ - مقالت چهاردهم در نکوهش غفلت بخش ۴۷ - داستان پادشاه ظالم با مرد راستگوی بخش ۴۸ - مقالت پانزدهم در نکوهش رشگبران بخش ۴۹ - داستان ملکزاده جوان با دشمنان پیر بخش ۵۰ - مقالت شانزدهم در چابک روی بخش ۵۱ - داستان کودک مجروح بخش ۵۲ - مقالت هفدهم در پرستش و تجرید بخش ۵۳ - داستان پیر و مرید بخش ۵۴ - مقالت هیجدهم در نکوهش دورویان بخش ۵۵ - داستان جمشید با خاصگی محرم بخش ۵۶ - مقالت نوزدهم در استقبال آخرت بخش ۵۷ - داستان هارون‌الرشید با موی تراش بخش ۵۸ - مقالت بیستم در وقاحت ابنای عصر بخش ۵۹ - داستان بلبل با باز بخش ۶۰ - انجام کتاب