نخواست هیچ خردمند وام از ایام
که با دسیسه و آشوب باز خواهد وام

به چشم عقل درین رهگذر تیره ببین
که گستراند قضا و قدر به راه تو دام

هزار بار بلغزاندت بهر قدمی
که سخت خام فریبست روزگار و تو خام

اگر حکایت بهرام گور می‌پرسی
شکار گور شد ای دوست عاقبت بهرام

ز غم مباش غمین و مشو ز شادی شاد
که شادی و غم گیتی نمیکنند دوام

ز تخم تلخ نخورد است کس بر شیرین
ز شاخ بید نچید است هیچکس بادام

از آن سبب نشدی هم عنان هشیاران
که بیهشانه سپردی بدست نفس زمام

تو آرمیدی و این زاغ میوه برد همی
تو اوفتادی و این کاروان گذشت مدام

چو پای هست، چرا باز مانده‌ای از راه
چو نور هست، چرا گشته‌ای قرین ظلام

تو برج و باروی ملک وجود محکم کن
بهل که دیو بد آئین تو را دهد دشنام

تو را که خانهٔ دل خلوت خدا بود است
چرا به معبد شیطان کنی سجود و قیام؟

جفای گیتی و کجگردی سپهر بلند
اگر چه توسنی، آخر تو را نماید رام

بحرص و آز مبر فرصت عزیز بسر
به جهل و عجب مکن عمر بی بدیل تمام

زمان رنج شد، ای کرده سالها راحت
دم رحیل شد، ای جسته عمرها آرام

به مقصدی نرسی تا رهی نپیمائی
مدار بیم ازین اسب بی فسار و لگام

هر آن فروغ که از جسم تیره میطلبی
ز جان طلب که به ارواح زنده‌اند اجسام

مگوی هر که کهن جامه شد ز علم تهیست
که خاص نیز بسی هست در میان عوام

به نیک جامه چو بی دانشی مناز که خلق
تو را نه جامهٔ نیک تو را کنند اکرام

چو گرگ حیله‌گر اندر لباس چوپان شد
شبان بگوی که تا چشم پوشد از اغنام

چو وقت کار شود، باش چابک اندر کار
چو نوبت سخن آید، ستوده گوی کلام

ز جام علم می صاف زیرکان خوردند
هر آنکه خامش بنشست گشت درد آشام

به شوق گنج یکی تیشه بر زمین نزدیم
همی بخیره به ویرانه ساختیم مقام

اگر بلند تباری، چه جوئی از پستی
اگر خدای پرستی، چه خواهی از اصنام

کدام تشنه بنوشید از سبوی تو آب
کدام گرسنه در سفرهٔ تو خورد طعام

چگونه راهنمائی، که خود گمی از راه
چگونه حاکم شرعی، که فارغی ز احکام

بسی است پرتگه اندر ره هوی، پروین
مپوی جز ره پرهیز و باش نیک انجام

«پروین اعتصامی»
گوهرین | گنجینه های مکتوب | gowharin.ir