از دست هر که هر چه، بستانده و ستانی
از دست تو ستانند، با دست آسمانی

کف رنج بیوه گان را، مال یتیمه گانرا
اموال این و آن را، حینی که می ستانی:

گیرم حیا نداری، شرمی ز ما نداری!
ترس از خدا نداری؟ ای شیخ مامقانی!

تو کمتر از گدائی، نان گدا ربائی،
گر غیر از این نمائی، کی اندر این گرانی:

هر روز می توانی، خوانی بگسترانی
در خورد دعوت عام، شایان میهمانی

از پرتو سفارت، وز شاهراه غارت،
هم خوب می خوری و، هم خوب می خورانی

دزدی و پاسبانی، هم گرگ و هم شبانی
در هر دو حال گشتن، الحق که می توانی

گر این چنین نبودی، دانی کنون چه بودی؟
می بودی آن که قرآن، در مقبری بخوانی!

یاد از نجف کن اندک، خاطر بیار یک یک
آن هیکل چو «اردک » و آن رنگ زعفرانی

شیخی بدی گزیده، در حجره یی خزیده،
لب دائما گزیده، از فقر و ناتوانی

تو بودی و حصیری، نان بخور نمیری،
بر اشکم تو سیری، می خواند لنترانی

مبل تو بود سنگی، یا آن که لوله هنگی،
با قوری جفنگی، از عهد باستانی

یک جامه در برت بود، هم بالش سرت بود
هم گاه بسترت بود، و آن نیز بود امانی

آن جبه سیاهت، وآن چرب شبکلاهت،
بد یادگار گویا، از دوره کیانی

در جمله وجودت، غیر از شپش نبودت:
چیزی ز مال دنیا در این جهان فانی

نی مسلکت مبرهن؟ نی مسکنت معین،
همچو خدای هر جا! حاضر ز لامکانی

گویند روضه خوانی است، راه معیشت تو
به به چه خوب فنی است، این فن روضه خوانی؟

هر گه کسی بمردی، تو فرصتی شمردی
وآن روز سیر خوردی، حلوای نوحه خوانی

ای شیخ کارآگاه، امروز ماشاء الله،
کردی اداره چون شاه، ترتیب زندگانی

یک خانه شهرداری، یک خانه اسکو داری
از وقعه فلان و از غارت فلانی

این حشمت و حشم را، وین کثرت درم را
این خانه ارم را، والله در جوانی:

گر خواب دیده بودی، یا خود شنیده بودی،
بر خویش ریده بودی؟ از فرط شادمانی

ای مایه خباثت! ای میوه نجاست!
اندر ره سیاست، می بینمت روانی

گه پیرو «وکیلی »، گه خویشتن دلیلی،
گه یار «سد جلیلی » گه یاور «یگانی »

با سد جلیل گردی، خواهی وکیل گردی
رو رو عبث در این ره، پوتین همی درانی!

باری در این میانه، از چیست غائبانه؟
کردی مرا نشانه، در طعن و بد زبانی!

از روی زشتخوئی، صدگونه زشت گوئی،
چون نظم من نجوئی، چون شعر من بخوانی

از من چه دیده ای بد؟ از من خطا چه سر زد؟
جز صفت فصاحت؟ جز قدرت بیانی؟

از من خطا ندیدی، لیکن جلو دویدی،
دانی که من زمانی، با منطق و معانی:

وصف تو سازم آغاز، مشت تو را کنم باز،
برگیرمت گریبان، چون مرگ ناگهانی

من ار به کنج عزلت، بنشسته بی اذیت،
گاهی به نفع ملت، بگشوده ام زبانی

من ار که نکته سنجم بر تو رسید رنجم
پس از چه در شکنجم؟ دائم دسیسه رانی

دانستم از چه راهست وآن را چرا گناهست
خودروی تو سیاهست، ترسی که من زمانی:

شرحی کنم کتابت، در حق گفته هایت
وآن روز هر جفایت، گردد همی علانی

چون تو در این خیالی، یاد آمدم مثالی
از عهد خردسالی، هان گویمت بدانی

یک روز کودکی را، ختنه همی نمودند
دختی بر او نظر داشت، در گوشه نهانی

چون بر گریست لختی، آزرده شد به سختی
بگریست زار چون ابر، در موسم خزانی

گفتندش این چه زاریست؟ ما را به تو چه کاریست:
او را کنیم ختنه، تو از چه در فغانی؟

پاسخ بداد او نیز، این آلتی است خونریز
گردید بهر من تیز تا روز کامرانی!

تو نیز این چنینی، چون نظم من به بینی،
از طبع من ظنینی، وز خویش بدگمانی

من خامه تیز کردم، صد چون تو هیز کردم،
تو نیز گریه سر کن، هر قدر می توانی

ای شیخ دم بریده! ای زیر دم دریده،
ای برجلو دویده، تا در عقب نمانی

با این همه زرنگی، با من چرا بجنگی؟
حقا درین دبنگی، تکلیف خود ندانی!

این شید و شیطنت را، این کید و ملعنت را
با هر که می توانی، با من نمی توانی

«میرزاده عشقی»
گوهرین | گنجینه های مکتوب | gowharin.ir