نیست در اقلیم هستی ای دل محنت قرین
آن قدر شادی که کس خندد بوضع آن و این
چون رحم دان تنگنای دهر پر آشوب را
روز و شب میبایدت خون خورد در وی چون جنین
هان نباشد ذره یی مهر و وفا در زیر چرخ
هان ندارد قطره یی آب حیا روی زمین
گریه ها در خنده ها، چون خرده ها در گل نهان
سوزها در سورها، چون شمعها در انگبین
پیش عاقل، یک دل پر درد باشد گوی چرخ
نزد دانا، یک رخ پر گرد پهنای زمین
شعله سان گردن مکش، از چرب نرمیهای او
آب شمشیر است نرمیهای این چرخ برین
پر سگت کرده است، رو به بازی این کهنه گرگ!
خوش بخوابت کرده چون خرگوش، این شیر عرین!!
همچو برگ گل، سرخود گیر از این باغ خراب
از زمین و آسمان چون عافیت دوری گزین
قطره ز آن از ابر می افتد، که بگریزد ز چرخ
سبزه ز آن قد میکشد، تا دور گردد از زمین
شاه اطلس بخش باشی، یا گدای ژنده پوش
عاقبت چون میروی، خواه آن چنان، خواه این چنین!
چون فریدون، یا سکندر، یا سلیمان گر شوی
کو فریدون، کو سکندر، کو سلیمان، کو نگین؟
بر در دلها، پی نان همچو رسوایی مگرد
در دل گیتی، چو راز اهل دل پنهان نشین
قیمت جنس سعادت، درهم و دینار نیست
نقد رایج، از تهیدستی است در بازار دین!
تنگی احوال، عارف را کمند وحدتست
سختی ایام، مفلس را حصار آهنین
از گرفتن خویشتن را زیر دست کس مکن
میتوان تا آسمان بودن، چرا باشی زمین؟!
بر نیاید غیر نومیدی ز دونان هیچ کام
نیست بحر بخل را موجی بجز چین جبین
با کمال بی کمالی، در کمال نخوتند
نیست با اهل جهان دیگر کمالی بیش از این
جمله سر تا پا گره، پیوسته چون بند قبا
پای تا سر چین ابرو، جملگی چون آستین!
با کمال بی رگی، چندین رگ گردن نگر!
با دو صد عالم سبک مغزی، بیا لنگر ببین!!
از رگ گردن جهان شد بیشه، یارب کی شود
همچو شمشیر از غلاف آید برون سالار دین؟!
«حجت حق »، نور مطلق، «صاحب الامر»آنکه او
بحر زخار امامت راست موج واپسین
هستی نه آسمان، از بهر ذات پاک اوست
چون وجود حلقه انگشتر از بهر نگین
مهر تابان از فلک پیش فروغ روی او
بر زمین افتاده هرشب، همچو چشم شرمگین
نور پاکش گر فشردی بر بساط روز پای
شب فسردی همچو خون مرده در زیر زمین
هستی او، در جهان، چون آب در گلها نهان
فیض او، در شش جهت پنهان، چو در موم انگبین
روز آن روز است، کآن خورشید تابان سرزند
دولت آن دولت، که او باشد شه تخت زمین
غایبانه عرض حال خویشتن تا کی کنم؟
روبرو خواهم که گویم حال دل را بعد از این
دامن عهد ظهورت کو؟ که تا آید برون
ناله ها از استخوانم، همچو دست از آستین!
چون تو یکتا گوهری گم کرده، میگردد از آن
آسمان غربال در کف روز و شب گرد زمین!
کی شود یارب که آری پای دولت در رکاب
چتر شاهی بر سر از بال و پر روح الامین؟!
یکه تاز ظلم، میدان جهان را بسته است
هست خالی جایت ای لشکر شکن در صدر زین
تا نیاید دامن عهدت بکف ایام را
کی تواند پاک شد از گرد بدعت روی دین؟!
گل فتاد از سکه بیگانگان در چشم زر
خار رفت از نقش نام غیر در چشم نگین
تا گذاری پای دولت در رکاب از بهر فال
خنگ گردون هر مه نو میرود در زیر زین
خون بپای تخت شاهان ریخت از یاقوت لعل
ایستاد از بس براهت ای شه دنیا و دین
پیچد از فکر سلیمانیت، انگشتر بخود
گردد آب از حسرت نام تو، در چشم نگین
همچو شخص چشم بر راهی که بر تلها دود
رفته عیسی در رهت بر آسمان چارمین
دست در ایام ما، هرچند دست بدعتست
شرع هم دارد ز تو دستی، ولی در آستین
پشت محراب از فراقت مانده بر دیوار غم
چوب منبر بیتو چون حنانه دارد صد حنین
چون صف مژگان چشم کور میآید بچشم
بیتو صفهای نماز ای پیشوای شرع و دین
حلقه های درس بی تابنده در ذات تو
حلقه انگشتری باشد که باشد بی نگین
بیتو حرف وعظ، در دلهای غفلت پیشگان
گشته همچون آتش افسرده خاکستر نشین
از برای سجده شکر ظهور دولتت
غنچه صد برگ دارد صد جبین در آستین
مژده ات را گر نسیم آرد بگلشن از شتاب
لاله در ره داغ خود گم کرده خیزد از زمین
ابرها از دوریت، افلاک را چشم پرآب
برقها از دیریت، ایام را چین جبین
دشتها، در بارگاه عزتت، روها بخاک
کوهها، بر درگه قدر تو، سرها بر زمین
غنچه را از بهر عهدت خنده ها در دل گره
شمع را از انتظارت گریه ها در آستین
دور نبود بهر استقبالت ار افتند پیش
ره نوردان شهور، از کاروانهای سنین
گشته بر را ظهورت، حلقه چشمی فلک
مانده چون دست دعا بر آسمان سطح زمین
از برای جستجویت، شوقها را صد ثنا
در فراق روزگارت صبرها را آفرین
خود نهان و، پر ز فیضت عالمی چون بوی مشک
ای فدای خاک پایت، صد هزاران مشک چین
همچو نور دیده ها از پرده بیرون نه قدم
ای تو نور دیده های اولین و آخرین
بحر از هر موج دارد مصرعی در شأن تو
قطره ما چون کند با مدحت ای شاه گزین؟!
بر نیامد از سخن کاری که من میخواستم
دست شوق ما و دامان خموشی بعد از این
همچنان کز جیب شب خورشید تابان سرزند
همچنان کز خواب نگشایند چشم اهل زمین
سر زند یا رب ز شرق غیب مهر ذات تو
تا شود بیدار بخت شیعیان دل حزین

گر بترتیب ندانی سور قرآنی
«فاتحه » پس «بقره » باشد و «آل عمران »
پس از آنهاست «نسا»، «مائده »،«انعام »،«اعراف »
دگر«انفال »و دگر«توبه » و «یونس » میدان
پس از آن «هود» و دگر «یوسف » و «رعد»، «ابراهیم »
«حجر» و«نحل » و«اسری » و دگر«کهف » بخوان
بعد از آن سوره «مریم » بود آنگه «طه »
«انبیا» باشد و آنگاه بود«حج » پس از آن
«مؤمنون »،«نور» چو «فرقان »،«شعرا»،«نمل »و«قصص »
«عکنبوت » است و دگر سوره «روم » و «لقمان »
«سجده »،«احزاب »،«سبا»،«فاطر» و آنگه «یسن »
«صافات » است و دگر«ص » و «زمر»، «مؤمن » دان
«فصلت »،«شوری » و «زخرف » چو«دخان »،«جاثیه » بس
باشد «احقاف » و «محمد»، پس از آن «فتح » بخوان
بعد از آن سوره «حجرات » و دگر سوره «ق »
«ذاریات » و «طور» و «نجم » و «قمر» پس «رحمن »
«واقعه »، باز«حدید» است و دگر«قدسمع » است
«حشر» پس «ممتحنه »، «صف » و دگر«جمعه » بخوان
سوره «اهل نفاق » است و «تغابن » چو «طلاق »
هست «تحریم » و دگر «ملک » چو «نون » «حاقه » دان
پس «معارج » بود و«نوح » چون «جن »،مزمل
هست «مدثر» و آنگاه «قیامت »، «انسان »
«مرسلات » است و دگر «عم » که خوانی «نبأ»ش
«نازعات » و «عبس » و «کورت » آمد پس از آن
«انفطار» است و«مطفف » پس از آن «انشقت »
پس «بروج » است و دگر «طارق » و «اعلی » است بدان
«غاشیه »،«فجر»و «بلد»، «شمس »، دگر «لیل »و «ضحی »
پس «ألم نشرح » و «التین »،«علق » و «قدر» بخوان
سوره «لم یکن » است و پس از آن «زلزله » است
«عادیات » است و پس از «قارعه »، «الهیکم » دان
«عصر» و دیگر «همزة »، «فیل » و «قریش » و «ماعون »
«کوثر» آنگاه، که فرداست علی ساقی آن
«کافرون »،«نصر» و دگر «تبت » و «اخلاص » و«فلق »
بعد از آن «ناس » بیاموز که گردید آسان

نبود چون نام، دشمنی انسان را
بی نام و نشانیست امان ایمان را
از من پدران مهربان گر شنوند
دیگر نکنند نام فرزندان را

ای دل رخ از این سرای فانی برتاب
جز در طلب جهان باقی مشتاب
دنیا لفظ است و، آخرت معنی آن
در لفظ مپیچ این همه، معنی دریاب!

ای آنکه همیشه ملک و مالت هوس است
نیکی کن، کآن ذخیره روز پس است
گر باغ و دکان ترا نباشد، غم نیست
میراث تو، ذکر خیر بعد ازتو بس است!

نفس تو، که تن پروریش آیین است
که در هوس چرب و، گهی شیرین است
تن همچو رگ گردن خود کرده قوی
از حق مگذر، بندگی حق این است؟!

از بهر خلافت پیمبر بی گفت
طاق است آنکس که بود زهرا را جفت
کس را ندهد خدای این دولت، مفت
برجای نبی کسی نشیند کاو خفت

چون دیده بینشم عطا فرمودند
محتاج به عینکم عبث ننمودند
کم بود دو دیده بهر عبرت ما را
ز آن روی، دو دیده هم بر آن افزودند

ای گشته ز شب بخورد و خوابی خرسند
جان کرده ز پروردن تن زار و نژند
شرمت باد از خروس کاو شب همه شب
در ذکر و ترا نفیر خوابست بلند!

گر قبله دل، نه کوی آن شاه بود
کی سجده تو قبول درگاه بود؟
تکبیر نماز اهل عرفان اینجا
تکبیر فنای ما سوی الله بود!

زاد ره مرگ، گریه و آه ببر
از بیم گناه، روی چون کاه ببر
ره خود نبری بطاعت حق واعظ
باری بگناه خویشتن راه ببر

ای آنکه نباشد از نمازت جز نام
طاعت ببرت همین قعود است و قیام
در راه خدا ز بس سبکخیزی تو
تکبیر نگفته داری انداز سلام

هر چند گناه تو عظیم است عظیم
هر چند که طاعتت سقیم است سقیم
هر چند سزای تو جحیم است جحیم
نومید مشو، خدا کریم است کریم!

واعظ چه کسست؟ کمترین بنده تو!
مسکین تو، محتاج تو، افگنده تو!
تو خواجه دلنواز بخشنده من
من بنده روسیاه شرمنده تو

از بهر شناساییت از لطف اله
بر حضرت اوست از دو چشم تو دو راه
بنگر که چسان ز دانه مردم چشم
رویانیده است سبزه را مد نگاه!

ره آوردی ضرورت بود ما را
مبارک باد این شیرین عمارت
ره آورد اینکه گفتم بهر تاریخ:
«مبارک باد الهی این عمارت »!

چون بحکم شاه دین پرور «سلیمان » زمان
آنکه از عدلش جهان امروز رشک جنت است
چشم عقل دور بینش، پاسبان ملک دین
فکرت رای متینش، برج حصن دولت است
هر نظر گرداندن از حزمش، بگرد مملکت
رشته گلدسته آیین ملک و ملت است
ابر جودش، آبیار مزرع امید خلق
برق تیغش باغبان گلشن امنیت است
هم ز سعی بنده درگاه او«ریواس بیگ »
آنکه او را از کرم، تعمیر دلها عادت است
شد تمام این طاق عالی، کز شرف چون طاق دل
روز شب لبریز فیض، از یاد رب العزت است
از زلال فیض خاک این مقام پرصفا
گلشن نخل دعای شاه گردون حشمت است
گشت «باب الجنه »، زین عالی بنا تا سرفراز
بعد از این با صدر جنت از شرف هم رتبت است
دیدمش از دور، گفتم: آسمان است آن؟! خرد
از ره تاریخ گفت: «آن طاق باب الجنة است »!

از حکم «سلیمان » شه فرخنده سرشت
«باب الجنة » از این بنا گشت بهشت
اتمام چو یافت، از پی تاریخش
دل خامه گرفت و، «جنت خلد» نوشت

نکو نام جانی، ولادت چو یافت
فلک گفت: لطف حقش یار باد
ز پیوند اقبال و دولت مدام
نهال جوانیش پر بار باد
ز فیض هوای عنایات حق
گل زندگانیش بی خار باد
ثمین گوهر درج اقبال و جاه
که نامش در گوش گفتار باد
پی مولدش عقل تاریخ گفت:
که:«حقش همیشه نگهدار باد»!

بحمدالله، این موضع پرصفا را
بخیر آمد انجام از لطف ایزد
بخیر است انجام آن نیک بختی
که شد بانی این بنا از سر جد
ز اندیشه جستم چو تاریخ، گفتا:
«بگو بود میخانه، گردید مسجد»!