و من خطبة له عليه‌السلام و فيها مباحث لطيفة من العلم الإلهي
65 و از خطبه‌هاى آن حضرت است

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي لَمْ تَسْبِقْ لَهُ حَالٌ حَالاً
سپاس خداى را، كه صفتهاى او هميشگى است ، و حالى از او را بر حالى پيشى نيست ،

فَيَكُونَ أَوَّلاً قَبْلَ أَنْ يَكُونَ آخِراً
تا در آغاز باشد پيش از بودن در پايان

وَ يَكُونَ ظَاهِراً قَبْلَ أَنْ يَكُونَ بَاطِناً
و آشكارا باشد پيش از بودن در نهان

كُلُّ مُسَمًّى بِالْوَحْدَةِ غَيْرَهُ قَلِيلٌ
هر چه را واحد نامند اندك و تنهاست، جز او كه يگانه است و بر همه فرمانرواست .

وَ كُلُّ عَزِيزٍ غَيْرَهُ ذَلِيلٌ
هر عزيزى جز او خوار است

وَ كُلُّ قَوِيٍّ غَيْرَهُ ضَعِيفٌ
و هر نيرومندى جز او ناتوان و بى‌مقدار

وَ كُلُّ مَالِكٍ غَيْرَهُ مَمْلُوكٌ
هر مالكى جز او بنده است

وَ كُلُّ عَالِمٍ غَيْرَهُ مُتَعَلِّمٌ
و هر عالمى دانش آموزنده

وَ كُلُّ قَادِرٍ غَيْرَهُ يَقْدِرُ وَ يَعْجَزُ
هر توانايى گاه بود كه ناتوان است جز او كه توانا در هر حال و زمان است .

وَ كُلُّ سَمِيعٍ غَيْرَهُ يَصَمُّ عَنْ لَطِيفِ اَلْأَصْوَاتِ
جز او هر شنوايى، آواى نرم و آهسته را نتواند شنود

وَ يُصِمُّهُ كَبِيرُهَا
و فرياد درشت، او را كر خواهد نمود

وَ يَذْهَبُ عَنْهُ مَا بَعُدَ مِنْهَا
و بر بانگى كه دور است، وقوفش نتواند بود

وَ كُلُّ بَصِيرٍ غَيْرَهُ يَعْمَى عَنْ خَفِيِّ اَلْأَلْوَانِ وَ لَطِيفِ اَلْأَجْسَامِ
هر بينا جز او ديدن رنگهاى پوشيده و ظريف نتواند. و در نگريستن به جسمهاى لطيف عاجز ماند

وَ كُلُّ ظَاهِرٍ غَيْرَهُ بَاطِنٌ
و هر آشكارى جز او در نهان نيست

وَ كُلُّ بَاطِنٍ غَيْرَهُ غَيْرُ ظَاهِرٍ
و جز او هر چه در باطن است عيان نيست

لَمْ يَخْلُقْ مَا خَلَقَهُ لِتَشْدِيدِ سُلْطَانٍ
آنچه آفريد نه براى افزودن قدرت و توان بود

وَ لاَ تَخَوُّفٍ مِنْ عَوَاقِبِ زَمَانٍ
و نه به خاطر بيم از پيشآمدهاى زمان

وَ لاَ اِسْتِعَانَةٍ عَلَى نِدٍّ مُثَاوِرٍ
نه براى آنكه در رزم همتايى جنگجو، او را يارى كند ،

وَ لاَ شَرِيكٍ مُكَاثِرٍ
و يا شريكى را كه به مال نازد، مغلوب و متوارى

وَ لاَ ضِدٍّ مُنَافِرٍ
و يا ضدى برترى جوى را منكوب و فرارى

وَ لَكِنْ خَلاَئِقُ مَرْبُوبُونَ
بلكه آنان آفريدگانى هستند پرورده و روزيخوار ،

وَ عِبَادٌ دَاخِرُونَ
و بندگانى خرد و بى‌مقدار

لَمْ يَحْلُلْ فِي اَلْأَشْيَاءِ فَيُقَالَ هُوَ كَائِنٌ
در آفريدگان حلول نكرده بدانسان كه گويند در آنهاست

وَ لَمْ يَنْأَ عَنْهَا فَيُقَالَ هُوَ مِنْهَا بَائِنٌ
و چنان از آنها دور نيست كه گويند از آنها جداست.

لَمْ يَؤُدْهُ خَلْقُ مَا اِبْتَدَأَ
نه آنچه در آغاز آفريد بر او دشوار بود

وَ لاَ تَدْبِيرُ مَا ذَرَأَ
و نه تدبير كار آفريدگان بر وى گرانبار

وَ لاَ وَقَفَ بِهِ عَجْزٌ عَمَّا خَلَقَ
در آنچه آفريد عجزى دست قدرت او را نتافت

وَ لاَ وَلَجَتْ عَلَيْهِ شُبْهَةٌ فِيمَا قَضَى وَ قَدَّرَ
و در آنچه قضا راند و مقدر فرمود، شبهتى بدو راه نيافت

بَلْ قَضَاءٌ مُتْقَنٌ
بلكه قضايى استوار بود

وَ عِلْمٌ مُحْكَمٌ
و علمى محكم

وَ أَمْرٌ مُبْرَمٌ
و امرى پايدار

اَلْمَأْمُولُ مَعَ اَلنِّقَمِ
اگر كيفر راند لطف او را پرسان بايد بود

اَلْمَرْهُوبُ مَعَ اَلنِّعَمِ
و اگر نعمت بخشد از نعمت او ترسان بايد بود