پادشاهی بود در مغرب زمین
جملگی مغرب زمینش در نگین

کشورش معمور و گنجش بیکران
حکم او نافذ بر اقطار جهان

روز و شب در فکر صهبا و سرود
فارغ از بازیچه ی چرخ کبود

نوبتی آن پادشاه کامکار
راند لشکر سوی ملک زنگبار

ساحت آن ملک را تاراج کرد
باج گیران را به زیر باج کرد

هم ز سرداران ایشان سرگرفت
هم ز بی پا و سرانشان زر گرفت

ساخت آنجا پشته ها از کشته ها
برد از آنجا هم ز زرها پشتها

زان سفر چون شد مظفر بازگشت
باز با عیش و طرب انباز گشت

ساغر مینا وشاقان را بکف
می شدندی با شهنشه هر طرف

گه کنار جویباران گه به باغ
گه به طرف کوهساران گه به راغ

داشت باغی رشک فردوس برین
در کنار شهر آن شاه گزین

یکشبی از شهر آمد سوی باغ
تا ز غوغا لحظه ای یابد فراغ

بزم عشرت را در آنجا ساز کرد
مرغ غم از باغ دل پرواز کرد

ساقیان از هر طرف ساغر بکف
مولیان در رقص بازی هر طرف

مطربان در نغمه پردازی همه
شاهدان در ناز و طنازی همه

هر طرف صد مشعله افروختند
پرنیان اندر مشاعل سوختند

از فروغ مشعل و نور چراغ
روزوش گردیده روشن صبح باغ

شه در آن شب باده چندان نوش کرد
کز خود و عقل و خرد فرموش کرد

وانگه از شور شراب آن کیقباد
مست و لایعقل در آن محفل فتاد

دیگران هم جمله کردند آن سلوک
آری الناس علی دین ملوک

حاجب و دربان ندیم و شیخ و شاب
جمله افتادند مدهوش و خراب

چون ز شب پاسی گذشت آن شاه مست
بر درختی تکیه فرمود و نشست

دیده بر اطراف باغ افکند و دید
نخل و شمشاد و صنوبر سرو بید

غنچه و گل یاسمین و نسترن
لاله زار و سنبلستان و چمن

پرتو شمع و فروغ مشعله
طلعت جام و صفای هلهله

شوق گشت و سیر باغ و گلستان
شاه را از جا برآورد آن زمان

مست و لایعقل برآمد شه ز جای
فارغ از کید سپهر دیرپای

پس خرامان شد به طرف بوستان
شد بر اطراف چمن دامن کشان

یاورانش جمله مدهوش از مدام
شد به طرف باغ تنها در خرام

می خرامید اینچنین آن شاه راد
تا گذارش بر در باغ اوفتاد

در گشاده حاجب و دربان بخواب
هم بخواب و هم ز شور می خراب

شه در آمد مست از باغ ارم
نه از خدم با او کسی نی از حشم

سوی صحرا شد روان بیهوش و مست
گاه می رفت و زمانی می نشست

دشت بی پایان و بی اندازه راه
راه او بیخویش و شب تار و سیاه

ره همی پویید و مقصودی نبود
مایه می داد از کف و سودی نبود

مرد دنیا جوی ای مرد گزین
هست حالش بی تفاوت اینچنین

یادها از حب دنیا کرده نوش
حب دنیا برده از وی عقل و هوش

راه دنیا روز و شب بگرفته پیش
می رود آگه نه از کس نی ز خویش

مست و بیخود در تکاپو سال و ماه
فرق نشناسد میان راه و چاه

می نوردد روز و شب این راه ژول
می نگردد یکدم از رفتن ملول

می رود مستانه این ره را همی
می نیاساید از این رفتن دمی

گر نه مستی ای رفیق خوبروی
مقصدت باشد کجا با من بگوی

بازگو با من که مقصودت کجاست
اینرهت را در چه منزل انتهاست

هیچ عاقل دیده استی ای رفیق
کو نداند مقصد و پوید طریق

مقصد از آمد شد هر روزه ات
از در شاه و گدا دریوزه ات

این دویدنهای صبح و شام تو
ره نوردیهای بی انجام تو

سعی بی اندازه ی سال و مهت
رنج بی پایان گاه و بیگهت

هیچ می دانی چه باشد ای فتی
کی فراغت یابی از رنج و عنا

طی شود ره در کدامین مرحله
کی به منزل می رسد این قافله

تا بکی در روز و شب خواهی دوید
کی به مقصد زین سفر خواهی رسید

آخرین منزل کدام است ای پسر
ای مسافر کی سرآید این سفر

تا چه منزل راه پیمایی بگو
راه بی منزل نباشد ای عمو

گر بگویی مقصدم باشد معاش
می کنم بهر معاش اینجا تلاش

این بدن هر روزه روزی بایدش
هر دم از نو احتیاجی زایدش

بام و ایوان بایدش مرداد و تیر
نی بدی از کاخ کانونش گزیر

در تموزش توری و کتان خرم
پوستینش بهر بهمن آورم

در سفر از اسب و استر چاره نیست
در وطن بیگاه و بستر کس نزیست

گویمت ای آنکه عشر هفت و هشت
اندرین الاحق از عمرت گذشت

دیگرت امید چندان زیست نیست
خود امیدت غیر ده یا بیست نیست

باشدت در هر طرف صد مزرعه
گله ها هم مرتعه در مرتعه

باغ و بستان بیحساب از هر کنار
درهم و دینار افزون از شمار

گر کنی سرمایه صرف ای مرد صاف
سالهای بیحدت باشد کفاف

روز و شب دیگر چرا جان می کنی
گرد خود چون عنکبوتان می تنی

ور بگویی می کنم من احتیاط
می فریبی خویش را از احتیاط

آخر این احتیاطت را بگوی
منزل آخر بجوی و ره بپوی

در چه منزل می شوی فارغ ز بیم
تاکجا همراهت آید این عزیم

چند گردد مایه ات یابد ثبات
کی رهد از دستبرد حادثات

ای برادر آنچه می ترسی از آن
بیش و کم در پیش آن یکسان بدان

چونکه افتد سیل آن وادی به راه
نمی بماند کوه در راهش نه کاه

چون بجنبد صرصر این کوهسار
برکند هم برج از جا هم حصار

بهر فرزند ار ذخیره مینهی
مغز خر پس خورده ای و ابلهی

تا چه حد از بهر فرزند ای عمو
می روی این راه را با من بگوی

هیچ پایان دارد آیا این سفر
هرگز آیا این سفر آید بسر

دارد ار پایانی این راه دراز
بازگو با مخلص ای مخلص نواز

گر نباشد این سفر را آخری
پس روی اندر کجا گر نه خری

دشت بی پایان و راه بیکران
شام تاریک و تو لایعقل در آن

بیدلیل و رهنما و بی رفیق
کورکورانه همی پویی طریق

سخت می بینم که چون آن پادشاه
روزگارت عاقبت گردد تباه

هیچ دانی حال شاه مستطاب
کو همی می رفت بیهوش و خراب