پژوهنده ی مردم باستان
که از قوم پیشین زند داستان

چنین گفت: کاین هر که جوید همی
به تاریکی اندر بپوید همی

که احوال پیشین به تاریکی است
خرد را در این راه باریکی است

به تیره شب اندر توان ماه جست
ولیکن نیارد کس این راه جست

نه بنوشته بود است تاریخشان
نه کس می بداند بن و بیخ شان

مگر یاد دارد پسر از پدر
بگوید فسانه تو را سر به سر

که هر کاو به تاریخ شد رهنمون
ز افسانه تاریخ آرد برون

و پا خود نشان ها و آثار پیش
تو را رهنمایی کند کم و بیش

که هر چه از زمین آید اکنون پدید
شود گنج های کهن را کلید

چنان چون درین عصر کامد عیان
همه خشت و آثار کلدانیان

و باز اشتقاقات و نام لغات
نماید تو را صورت واقعات

وگرنه خود را درین راه نیست
کس از راز پوشیده آگاه نیست

«میرزا آقاخان کرمانی»
گوهرین | گنجینه های مکتوب | gowharin.ir