قوله تعالى: «وَ آتَیْنا مُوسَى الْکِتابَ» موسى را نامه دادیم، «وَ جَعَلْناهُ هُدىً لِبَنِی إِسْرائِیلَ» و آن را رهنمونى کردیم بنى اسرائیل را، «أَلَّا تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِی وَکِیلًا (۲)» که جز از من وکیل مگیرید.
«ذُرِّیَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ» اى فرزندان فرزندان نوح که برداشتیم با او «إِنَّهُ کانَ عَبْداً شَکُوراً (۳)» نوح ما را بنده‏اى سپاس دار بود.
«وَ قَضَیْنا» و پیغام دادیم و سخن رسانیدیم و پند دادیم، «إِلى‏ بَنِی إِسْرائِیلَ فِی الْکِتابِ» بنى اسرائیل را در نامه و پیغام خویش، «لَتُفْسِدُنَّ فِی الْأَرْضِ مَرَّتَیْنِ» که ناچار فساد خواهید کرد در زمین مقدس دو بار، «وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا کَبِیراً (۴)» و پس بیرون خواهید شد بیرون شدنى نهمار و بر خواهید شد از مقام طاعت بر شدنى بزرگ.
«فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما» چون هنگام پیشین مرّة آید از آن دو، «بَعَثْنا عَلَیْکُمْ عِباداً لَنا» بینگیزیم بر شما بندگانى از آن ما، «أُولِی بَأْسٍ شَدِیدٍ» با زور سخت، «فَجاسُوا خِلالَ الدِّیارِ» تا بجست و جوى در آیند در سرایها «وَ کانَ وَعْداً مَفْعُولًا (۵)» و این وعیدیست کردنى.
«ثُمَّ رَدَدْنا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ» آن گه شما را غلبه دهیم بر ایشان، «وَ أَمْدَدْناکُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِینَ» و شما را پس آن مالها افزائیم و پسران، «وَ جَعَلْناکُمْ أَکْثَرَ نَفِیراً (۶)» و شما را انبوه سپاه تر کنیم از آنچ بودید.
«إِنْ أَحْسَنْتُمْ» اگر نیکویى کنید، «أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ» نیکویى خود را کنید، «وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها» و اگر بد کنید خود را مى‏کنید، «فَإِذا جاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ» چون هنگام عقوبت فساد کردن پسینه آید، «لِیَسُوؤُا وُجُوهَکُمْ» تا در رویهاى شما اندوه پیدا کنند، «وَ لِیَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ» و تا در مسجد بیت مقدس آیند، «کَما دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ» چنانک باوّل بار درآمده بودند، «وَ لِیُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبِیراً (۷)» و تا هلاک کنند و نیست آرند چندانک توانند و بر آن غلبه کنند.
«عَسى‏ رَبُّکُمْ أَنْ یَرْحَمَکُمْ» چنان میخواهد خداوند شما که آخر بر شما ببخشاید، «وَ إِنْ عُدْتُمْ» و اگر پس باز گردید، «عُدْنا» ما باز گردیم، «وَ جَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْکافِرِینَ حَصِیراً (۸)» و ما زندان کافران ساختیم دوزخ را و جاى ایشان کردیم.
«إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ یَهْدِی» این قرآن راه مى‏نماید، «لِلَّتِی هِیَ أَقْوَمُ» آن راه را که آن راست ترست و پاینده‏تر، «وَ یُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِینَ» و مؤمنانرا بشارت میدهد، «الَّذِینَ یَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ» آن مؤمنان که کار هاى نیکو کنند، «أَنَّ لَهُمْ أَجْراً کَبِیراً (۹)» که ایشانراست مزدى بزرگوار.
«وَ أَنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ» و ایشان که بنمى‏گروند بروز رستاخیز، «أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً (۱۰)» ساختیم ایشان را عذابى دردنماى.
«وَ یَدْعُ الْإِنْسانُ بِالشَّرِّ» مردم بر خویشتن بد میخواهند، «دُعاءَهُ بِالْخَیْرِ» در نیک خواستن خویشتن را، «وَ کانَ الْإِنْسانُ عَجُولًا (۱۱)» و آدمى شتاب ز دست تا بود.
«وَ جَعَلْنَا اللَّیْلَ وَ النَّهارَ آیَتَیْنِ» شب و روز را دو نشان کردیم، «فَمَحَوْنا آیَةَ اللَّیْلِ» نشان شب بستردیم، «وَ جَعَلْنا آیَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً» و نشان روز روشن کردیم بینا، «لِتَبْتَغُوا فَضْلًا مِنْ رَبِّکُمْ» تا فضل خداوند خویش بجوئید، «وَ لِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِینَ وَ الْحِسابَ» و تا بدانید شمار سالها و راست داشتن هنگامها، «وَ کُلَّ شَیْ‏ءٍ فَصَّلْناهُ تَفْصِیلًا (۱۲)» و هر چیزى را گشاده و باز نموده از یکدیگر پیدا کردیم پیدا کردنى.

«رشیدالدین میبدی»
گوهرین | گنجینه های مکتوب | gowharin.ir