صفحه پرسش و پاسخ گوهرین

ابوحامد محمد بن محمد الغزالی الشافعی ملقب به حجت‌الاسلام زین الدین الطوسی و امام محمد غزالی (زادهٔ ۴۵۰ هجری قمری در توس، درگذشتهٔ ۵۰۵ هجری قمری ) متکلم و فقیه ایرانی و یکی از بزرگترین مردان تصوف سدهٔ پنجم هجری است.
وی پس از کسب مراتب تحصیلی در سال ۴۸۴ هجری قمری از سوی خواجه نظام‌الملک به مدت چهار سال به سمت استادی در نظامیهٔ بغداد منصوب شد. مدتی بعد، غزالی به دلیل بیماری جسمی و تردیدهای عمیقی که ناشی از مطالعات شخصی او در فلسفهٔ اسلامی بود، تصمیم گرفت تدریس را رها کرده و منصب خود را به برادرش احمد بسپارد. وی پس از قتل خواجه نظام‌الملک بغداد را ترک کرد، به حج رفت، مدتی پس از آن در دمشق به تدریس پرداخت. سپس از سوریه به اورشلیم رفت و در سال ۴۸۹ هجری قمری مقبرهٔ ابراهیم را در الخلیل زیارت کرد و چنان‌که در زندگی‌نامهٔ خودنوشتش «المنقذ من الضلال» آورده‌، آنجا عهد کرد که دیگر هرگز از حکومت صله نگیرد، به خدمت حاکمی درنیاید و با دیگر متکلمان وارد مجادله نشود. نهایتاً پس از سفرهایی به اسکندریه، سوریه و بغداد به زادگاهش توس بازگشت. غزالی در این دوران تبعید فکری از تدریس، در عزلت و فقر می‌زیست و مشغول ریاضت و تصوف بود و اغلب آثار مشهور خود از جمله احیاء علوم‌الدین را در این دوره نوشت. غزالی در این کتاب معنویت صوفیانه را نقطهٔ اتکای مذاهب اسلامی می‌داند. در سال ۴۹۹ هجری قمری فخرالملک پسر خواجه نظام‌الملک که به وزارت سلطان سنجر در خراسان رسیده بود، از غزالی دعوت کرد که برای تدریس به نظامیه نیشابور بازگردد. غزالی عهدی را که بر سر مقبرهٔ ابراهیم بسته بود شکست و دعوت را قبول کرد و تا مدت کوتاهی پیش از مرگش به تدریس در نیشابور مشغول شد.
غزالی ماه‌های آخر زندگانی خود را در خانقاهی که در توس برای مریدانش برپا کرده بود گذراند و در جمادی‌الثانی سال ۵۰۵ قمری، در ۵۵ سالگی، در همین خانقاه درگذشت. مدفن او در سال ۱۳۷۴ شمسی در پی کاوش باستان‌شناسی در حدود ۸۰۰ متری مدفن فردوسی در بیرون حصار قدیمی پیدا شد.
بر اساس مقالهٔ دکتر محمد افشین وفایی در مجلۀ پژوهش‌های ایران‌شناسی و به نقل از دستنویس فضائل الانام خیام دو رباعی در مرثیهٔ غزالی سروده است. متن این دستنویس در این مورد به این شرح است:
«وفات حجة الاسلام، قدّس الله روحه، روز دوشنبه چهاردهم جمادی الآخر سنۀ خمس و خمسمائه (۵۰۵ ق) به شهر طوس بود. و عمر خیّام در مرثیت وی گفته است:
از گردش تو، ای فلکِ گردا گرد
آن‌ کیست‌ که‌ نیست‌ در جهان بی‌غم‌ و درد
از شخصِ یکی مرد بر آوردی گرد
که‌ش مثل به روزگار نتوانی کرد
هم او راست:
یک تن خبرِ مرگِ تو ننیوشیده‌ است
کو را نه ز دیده ‌خون ‌برونْ ‌جوشیده ‌است
تاری ‌است به‌ چشم‌ِ خلق، گیتی ز غمت
گویی‌که‌ به‌سوگِ‌ تو سیَه پوشیده‌ است.»

آثار ویدئویی و صوتی مرتبط با این منبع
غزالی
بخش ۱ - کتاب (ارکان مسلمانی) بخش ۲ - رکن اول (در عبادات است) بخش ۳ - اصل اول بخش ۴ - اصل دوم بخش ۵ - فصل(عذر بی عملی در دین پذیرفته نیست) بخش ۶ - فصل(هیچ کاری بزرگوارتر از علم نیست) بخش ۷ - اصل سیم بخش ۸ - فصل(احتیاط به چه شرایطی رواست) بخش ۹ - فصل(اقسام طهارت ظاهر) بخش ۱۰ - قسم اول بخش ۱۱ - فصل(آبهای پاک و ناپاک) بخش ۱۲ - قسم دوم بخش ۱۳ - فصل اول (آداب قضای حاجت) بخش ۱۴ - فصل دیگر(در استنجا) بخش ۱۵ - کیفیت وضو بخش ۱۶ - فصل(در وضو شش چیز کراهیت است) بخش ۱۷ - قسم سیم بخش ۱۸ - فصل(واجبها و سنتهای گرمابه) بخش ۱۹ - فصل(نوع دوم طهارت از فضلات تن) بخش ۲۰ - فصل(در آداب محاسن) بخش ۲۱ - اصل چهارم(در نماز است) بخش ۲۲ - فصل(در نماز چند کراهیت است) بخش ۲۳ - پیدا کردن حقیقت و روح نماز بخش ۲۴ - پیدا کردن حقیقت روح اعمال نماز بخش ۲۵ - پیدا کردن حقیقت قرائت و ارکان نماز بخش ۲۶ - پیدا کردن علاج دل تا حاضر شود بخش ۲۷ - پیدا کردن سنت جماعت بخش ۲۸ - پیدا کردن نماز آدینه و فضیلت آن بخش ۲۹ - آداب روز آدینه بخش ۳۰ - مساله بخش ۳۱ - اصل پنجم (در زکوه است) بخش ۳۲ - انواع زکوه و شرایط آن بخش ۳۳ - نوع دوم بخش ۳۴ - نوع سیم بخش ۳۵ - نوع چهارم بخش ۳۶ - نوع پنجم بخش ۳۷ - پیدا کردن صنف این هشت گروه بخش ۳۸ - اسرار زکوه دادن بخش ۳۹ - آداب و دقایق زکوه دادن بخش ۴۰ - آداب طلب کردن بخش ۴۱ - آداب ستاننده زکوه بخش ۴۲ - فضیلت صدقه دادن بخش ۴۳ - اصل ششم (در روزه است) بخش ۴۴ - فریضه روزه بخش ۴۵ - فریضه دوم بخش ۴۶ - فریضه سوم بخش ۴۷ - فریضه چهارم بخش ۴۸ - فریضه پنجم بخش ۴۹ - فریضه ششم بخش ۵۰ - سنتهای روزه نیز شش است بخش ۵۱ - فصل (روزه داشتن در روزهای شریف) بخش ۵۲ - اصل هفتم (حج است) بخش ۵۳ - شرایط و ارکان حج بخش ۵۴ - ارکان حج بخش ۵۵ - کیفیت حج بخش ۵۶ - اول آداب راه و ساز آن بخش ۵۷ - آداب احرام و دخول مکه بخش ۵۸ - آداب طواف بخش ۵۹ - آداب سعی بخش ۶۰ - آداب وقوف به عرفه بخش ۶۱ - بقیه اعمال حج بخش ۶۲ - کیفیت عمره بخش ۶۳ - طواف وداع بخش ۶۴ - زیارت مدینه بخش ۶۵ - اسرار دقایق حج بخش ۶۶ - عبرتهای حج بخش ۶۷ - اصل هشتم (قرآن خواندن است) بخش ۶۸ - تلاوت غافلان بخش ۶۹ - آداب تلاوت بخش ۷۰ - آداب باطن بخش ۷۱ - اصل نهم (در ذکر حق تعالی است) بخش ۷۲ - حقیقت ذکر بخش ۷۳ - فضیلت تهلیل و تسبیح و تحمید و صلوات و استغفار بخش ۷۴ - صلوات بخش ۷۵ - استغفار بخش ۷۶ - آداب دعا بخش ۷۷ - دعوات پراکنده بخش ۷۸ - اصل دهم (ترتیب در دعاهاست) بخش ۷۹ - پیدا کردن وردهای روز
بخش ۱ - رکن دوم (رکن معاملات است) بخش ۲ - اصل اول بخش ۳ - آداب طعام خوردن بخش ۴ - آداب وقت خوردن بخش ۵ - اما آداب آب خوردن بخش ۶ - اما آداب پس از طعام بخش ۷ - فضیلت طعام خوردن با دوستان و برادران دینی بخش ۸ - آداب طعام خوردن دوستان که به زیارت یکدیگر می روند بخش ۹ - فضیلت میزبانی بخش ۱۰ - آداب دعوت و اجابت بخش ۱۱ - اما آداب اجابت بخش ۱۲ - اما آداب حاضر شدن بخش ۱۳ - اما آداب طعام نهادن بخش ۱۴ - اما آداب بیرون آمدن بخش ۱۵ - اصل دوم بخش ۱۶ - باب اول بخش ۱۷ - آفات نکاح بخش ۱۸ - باب دوم بخش ۱۹ - صفات زنان در نکاح بخش ۲۰ - باب سیم بخش ۲۱ - فصل (حق شوی بر زن) بخش ۲۲ - اصل سیم بخش ۲۳ - باب اول بخش ۲۴ - باب دوم بخش ۲۵ - عقد اول (بیع است) بخش ۲۶ - رکن اول (عاقد است) بخش ۲۷ - رکن دوم (مال بود) بخش ۲۸ - رکن سیم (عقد است) بخش ۲۹ - عقد دوم (عقد ربوا بود) بخش ۳۰ - عقد سیم (سلم است) بخش ۳۱ - عقد چهارم (اجارت است) بخش ۳۲ - عقد پنجم (قراض است) بخش ۳۳ - عقد ششم (عقد شرکت است) بخش ۳۴ - باب سیم بخش ۳۵ - باب چهارم بخش ۳۶ - باب پنجم بخش ۳۷ - اصل چهارم بخش ۳۸ - باب اول بخش ۳۹ - باب دوم بخش ۴۰ - باب سوم بخش ۴۱ - باب چهارم بخش ۴۲ - فصل (در حالهای مردمان با سلاطین و عمال سلاطین) بخش ۴۳ - فصل (معصیتهای نزدیک شدن به ظالمان) بخش ۴۴ - فصل (در شرایط ستدن مال از سلطان) بخش ۴۵ - اصل پنجم بخش ۴۶ - باب اول بخش ۴۷ - پیدا کردن حقیقت دوستی خدای تعالی که کدام باشد بخش ۴۸ - پیدا کردن دشمنی برای خدای تعالی که کدام بود بخش ۴۹ - فصل (درجات خشم با مخالفان خدای تعالی) بخش ۵۰ - باب دوم بخش ۵۱ - پیدا کردن حقوق صحبت و دوستی بخش ۵۲ - باب سیم بخش ۵۳ - حقوق همسایگان بخش ۵۴ - حقوق خویشاوندان بخش ۵۵ - حقوق پدر و مادر بخش ۵۶ - حقوق فرزندان بخش ۵۷ - حقوق بندگان بخش ۵۸ - اصل ششم بخش ۵۹ - فواید عزلت بخش ۶۰ - آفات عزلت بخش ۶۱ - آداب عزلت بخش ۶۲ - اصل هفتم بخش ۶۳ - باب اول بخش ۶۴ - آداب مسافر بخش ۶۵ - باب دوم بخش ۶۶ - اصل هشتم بخش ۶۷ - باب اول بخش ۶۸ - فصل (سماع در کجا حرام بود) بخش ۶۹ - باب دوم بخش ۷۰ - آداب سماع بخش ۷۱ - اصل نهم بخش ۷۲ - باب اول بخش ۷۳ - باب دوم بخش ۷۴ - آداب محتسب بخش ۷۵ - باب سیم بخش ۷۶ - منکرات مساجد بخش ۷۷ - منکرات بازارها بخش ۷۸ - منکرات شاهراهها بخش ۷۹ - منکرات گرمابه بخش ۸۰ - منکرات مهمانی بخش ۸۱ - اصل دهم
بخش ۱ - اصل اول بخش ۲ - پیدا کردن فضل و ثواب خوی نیکو بخش ۳ - حقیقت خوی نیکو بخش ۴ - پیدا کردن آن که خلق نیکو به دست آوردن ممکن است بخش ۵ - پیدا کردن طریق معالجه بخش ۶ - فصل (اول همه سعادات اعمال خیر است به تکلف) بخش ۷ - فصل (همه اخلاق نیکو باید که طبع شود و تکلف برخیزد) بخش ۸ - فصل (راههای رسیدن به خلق نیکو) بخش ۹ - پیدا کردن تدبیر شناختن بیماری دل و عیوب نفس بخش ۱۰ - علامت خوی نیکو بخش ۱۱ - پروردن و ادب کردن کودکان بخش ۱۲ - پیدا کردن شرایط مرید اندر مجاهدت و چگونگی رفتن راه دین به ریاضت بخش ۱۳ - اصل دوم بخش ۱۴ - پیدا کردن فضیلت گرسنگی بخش ۱۵ - پیدا کردن فواید گرسنگی و آفات سیری بخش ۱۶ - پیدا کردن ادب مرید اندر اندک خوردن بخش ۱۷ - پیدا کردن سر این مجاهدت و اختلاف پیر و مرید بخش ۱۸ - پیدا کردن آفات دست به داشتن از شهوات بخش ۱۹ - پیدا کردن شهوت فرج بخش ۲۰ - پیدا کردن ثواب کسی که این شهوت بگذارد بخش ۲۱ - پیدا کردن آفت نگریستن به زنان و آنچه حرام است از آن بخش ۲۲ - اصل سیم بخش ۲۳ - پیدا کردن ثواب خاموشی بخش ۲۴ - آفتهای زبان بخش ۲۵ - فصل (دروغ مصلحت آمیز) بخش ۲۶ - فصل (حیلت پسندیده و ناپسندیده در دروغ گفتن) بخش ۲۷ - فصل (گونه های غیبت) بخش ۲۸ - فصل (غیبت به چشم و دست و اشارت) بخش ۲۹ - فصل (غیبت کردن به دل همچنان حرام است که به زبان) بخش ۳۰ - فصل (اندر علاج غیبت) بخش ۳۱ - پیدا کردن رخصت به غیبتها به عذرها بخش ۳۲ - کفارت غیبت بخش ۳۳ - فصل (در برابر نمّام چه باید کرد) بخش ۳۴ - فصل (بر ممدوح چه چیزها لازم است؟) بخش ۳۵ - اصل چهار بخش ۳۶ - فصل (بیخ خشم هرگز از باطن کنده نیاید) بخش ۳۷ - فصل (غلبه توحید خشم را بپوشاند) بخش ۳۸ - فصل (علاج خشم واجب است) بخش ۳۹ - فصل (علاج علمی و عملی خشم) بخش ۴۰ - فصل (خشم راندن تا چه حد رواست) بخش ۴۱ - فصل (کین فرزند خشم است) بخش ۴۲ - پیدا کردن حسد و آفات آن بخش ۴۳ - پیدا کردن حقیقت حسد بخش ۴۴ - پیدا کردن علاج حسد بخش ۴۵ - فصل (آفت حسد را چگونه از دل باید کند) بخش ۴۶ - اصل پنجم بخش ۴۷ - پیدا کردن مذمت دنیا به اخبار بخش ۴۸ - پیدا کردن حقیقت دنیای مذموم بخش ۴۹ - اصل ششم بخش ۵۰ - پیدا کردن کراهیت دوستی مال بخش ۵۱ - فصل (راه ستودنی بودن مال) بخش ۵۲ - پیدا کردن فایده ها و آفات مال به شرح و تفصیل بخش ۵۳ - فایده های مال بخش ۵۴ - آفات مال بخش ۵۵ - پیدا کردن آفات طمع و حرص و فایده قناعت بخش ۵۶ - پیدا کردن علاج حرص و طمع بخش ۵۷ - پیدا کردن فضل و ثواب سخاوت بخش ۵۸ - پیدا کردن مذمت بخل بخش ۵۹ - پیدا کردن ثواب ایثار بخش ۶۰ - پیدا کردن حد سخاوت و بخل هر کسی بخش ۶۱ - پیدا کردن علاج بخل بخش ۶۲ - پیدا کردن افسون مال بخش ۶۳ - اصل هفتم بخش ۶۴ - پیدا کردن حقیقت جاه و حشمت بخش ۶۵ - فصل (خلق در طلب جاه راه زیان می رود) بخش ۶۶ - فصل (قدر کفایت از جاه مذموم نیست) بخش ۶۷ - پیدا کردن علاج دوستی جاه بخش ۶۸ - پیدا کردن علاج دوستی ثنا و ستایش خلق و کراهت نکوهش خلق بخش ۶۹ - پیدا کردن درجات مردا اندر مدح و ذم بخش ۷۰ - اصل هشتم بخش ۷۱ - پیدا کردن کارها که بدان ریا کنند بخش ۷۲ - پیدا کردن درجات ریا بخش ۷۳ - پیداکردن ریایی که از رفتن مورچه پوشیده تر است بخش ۷۴ - فصل (چه وقت شادی از اطلاع مردمان بر عبادت رواست) بخش ۷۵ - پیدا کردن ریایی که عمل را باطل کند بخش ۷۶ - پیدا کردن علاج بیماری دل به ریا بخش ۷۷ - فصل (راه از بین بردن وسوسه ریا) بخش ۷۸ - پیدا کردن رخصت اندر اظهار طاعت بخش ۷۹ - پیدا کردن رخصت در پنهان داشتن معصیت بخش ۸۰ - پیدا کردن رخصت دست بداشتن از خیرات از بیم ریا بخش ۸۱ - فصل (نشاط عبادت همیشه ریا نبود) بخش ۸۲ - فصل (هرکار که برای ثواب است باید خالص خدای را بود) بخش ۸۳ - اصل نهم بخش ۸۴ - فضیلت تواضع بخش ۸۵ - پیدا کردن حقیقت کبر و آفت آن بخش ۸۶ - پیدا کردن درجات کبر بخش ۸۷ - پیدا کردن اسباب کبر و علاج آن بخش ۸۸ - پیدا کردن علاج کبر بخش ۸۹ - علاج بر جمله بخش ۹۰ - علاج به تفصیل بخش ۹۱ - پیدا کردن عجب و آفت آن بخش ۹۲ - حقیقت عجب و ادلال بخش ۹۳ - پیدا کردن علاج عجب بخش ۹۴ - فصل (سوال و جواب) بخش ۹۵ - فصل (عجب به قدرت و جمال و نسب حماقت محض است) بخش ۹۶ - اصل دهم بخش ۹۷ - پیدا کردن علاج غفلت و نادانی بخش ۹۸ - پیدا کردن ضلالت و گمراهی و علاج آن بخش ۹۹ - پیدا کردن پندار و علاج آن
بخش ۱ - رکن چهارم بخش ۲ - اصل اول بخش ۳ - فضیلت و ثواب توبه بخش ۴ - حقیقت توبه بخش ۵ - پیدا کردن آن که توبه واجب است بر همه کس و اندر همه وقت بخش ۶ - پیدا کردن قبول توبه بخش ۷ - پیدا کردن گناه صغایر و کبایر بخش ۸ - فصل (پیدا کردن آنچه صغایر بدان کبایر شود) بخش ۹ - فصل (در بیان توبه درست و علامت آن) بخش ۱۰ - فصل (هشت کار پس از گناه کفارت بود) بخش ۱۱ - پیدا کردن علاج کسانی که توبه نکنند بخش ۱۲ - فصل (توبه از بعض گناهان درست بود یا نه) بخش ۱۳ - اصل دوم بخش ۱۴ - حقیقت صبر بخش ۱۵ - پیدا کردن آن که صبر یک نیمه ایمان چراست بخش ۱۶ - پیداکردن حاجت به صبر اندر همه اوقات بخش ۱۷ - پیدا کردن علاج صبر بخش ۱۸ - پیدا کردن فضیلت شکر و حقیقت آن بخش ۱۹ - حقیقت شکر بخش ۲۰ - پیدا کردن آن که کفران هر نعمتی آن باشد بخش ۲۱ - پیدا کردن حقیقت نعمت که کدام است بخش ۲۲ - فصل (روا بود که چیزی در حق کسی نعمت بود و در حق دیگری بلا) بخش ۲۳ - فصل (خیر تمامترین علم است و شر تمامترین جهل) بخش ۲۴ - فصل (خوشیها و لذتها بر سه درجه است) بخش ۲۵ - پیدا کردن جمله اقسام نعمت و درجات آن بخش ۲۶ - پیدا کردن سبب تقصیر خلق در شکر بخش ۲۷ - فصل (بر بلا نیز شکر باید کرد) بخش ۲۸ - اصل سیم بخش ۲۹ - فضیلت رجا بخش ۳۰ - حقیقت رجا بخش ۳۱ - علاج حاصل کردن رجا بخش ۳۲ - پیدا کردن فضیلت خوف و حقیقت و اقسام آن بخش ۳۳ - حقیقت خوف بخش ۳۴ - درجات خوف بخش ۳۵ - پیدا کردن انواع خوف بخش ۳۶ - پیدا کردن سوء خاتمت بخش ۳۷ - فصل (اسباب سوء خاتمت) بخش ۳۸ - علاج خوف به دست آوردن بخش ۳۹ - حکایات پیغامبران و ملایکه بخش ۴۰ - حکایات صحابه و سلف بخش ۴۱ - فصل (از خوف و رجا کدام فاضلتر؟) بخش ۴۲ - اصل چهارم بخش ۴۳ - حقیقت فقر و زهد بخش ۴۴ - فضیلت درویشی بخش ۴۵ - فضیلت درویش خرسند بخش ۴۶ - فصل (درویش صابر فاضلتر یا توانگر شاکر) بخش ۴۷ - آداب درویشی بخش ۴۸ - آداب ستدن عطا بخش ۴۹ - پیدا کردن آن که سوال بی ضرورت حرام است بخش ۵۰ - فصل (درجات درویشان) بخش ۵۱ - پیدا کردن زهد و حقیقت و فضیلت آن بخش ۵۲ - فضیلت زهد بخش ۵۳ - پیدا کردن درجات زهد بخش ۵۴ - پیدا کردن آنچه زاهد را بدان قناعت باید کرد در دنیا بخش ۵۵ - اصل پنجم بخش ۵۶ - باب اول بخش ۵۷ - حقیقت نیت بخش ۵۸ - فصل (چرا نیت مومن بهتر از کردار وی است؟) بخش ۵۹ - پیدا کردن آنچه معفو باشد از حدیث نفس و وسواس بخش ۶۰ - پیدا کردن آنچه به نیت بگردد از اعمال بخش ۶۱ - قسم دوم طاعات بخش ۶۲ - قسم سیم مباحات بود بخش ۶۳ - پیدا کردن آن که نیت در اختیار نیاید بخش ۶۴ - فصل (بنده پسندیده هرچه کند برای خدا کند) بخش ۶۵ - باب دوم بخش ۶۶ - حقیقت اخلاص بخش ۶۷ - فصل (غش در عبادت چهار درجه دارد) بخش ۶۸ - فصل (نیت آمیخته از ثواب خالی نباشد) بخش ۶۹ - باب سیم بخش ۷۰ - اصل ششم بخش ۷۱ - فصل (مراقبت صدیقان و مراقبت پارسایان) بخش ۷۲ - اصل هفتم بخش ۷۳ - پیدا کردن تفکر که برای چه می باید بخش ۷۴ - پیدا کردن میدان فکرت که در چه باشد و کجا رود بخش ۷۵ - پیدا کردن تفکر در عجایب خلق خدای تعالی بخش ۷۶ - آیت دیگر زمین است و آنچه در وی آفریده است بخش ۷۷ - اصل هشتم بخش ۷۸ - فضیلت توکل بخش ۷۹ - حقیقت توحید که بنای توکل بر وی است بخش ۸۰ - فصل (آدمی در نفس اختیار خویش مضطر است) بخش ۸۱ - فصل (میان شرع و عقل و توحید هیچ تناقض نیست) بخش ۸۲ - پیدا کردن ایمان دیگر که بنای توکل بر آن است بخش ۸۳ - پیدا کردن حقیقت توکل بخش ۸۴ - درجات توکل بخش ۸۵ - پیدا کردن اعمال متوکل بخش ۸۶ - مقام اول در کسب و جلب منفعت بخش ۸۷ - علاج به دست آوردن این حالت بخش ۸۸ - پیدا کردن توکل معیل بخش ۸۹ - مقام دیگر در توکل بخش ۹۰ - فصل (ادخار برای چه کسانی اولی تر است) بخش ۹۱ - مقام سیم بخش ۹۲ - آداب متوکل چون کالا دزد ببرد بخش ۹۳ - مقام چهارم بخش ۹۴ - فصل (چرا از داغ نهی آمده است) بخش ۹۵ - پیدا کردن آن که دارو ناخوردن در بعضی از احوال فاضلتر و آن مخالفت رسول (ص) نبود بخش ۹۶ - فصل (پنهان داشتن بیماری شرط توکل است) بخش ۹۷ - اصل نهم بخش ۹۸ - فضیلت دوستی خدای تعالی بخش ۹۹ - حقیقت دوستی بخش ۱۰۰ - پیدا کردن اسباب دوستی بخش ۱۰۱ - پیدا کردن حقیقت نیکویی که چیست بخش ۱۰۲ - پیدا کردن آن که مستحق دوستی به حقیقت خدای است عزوجل بخش ۱۰۳ - پیدا کردن آن که هیچ لذت چون لذت دیدار حق تعالی نیست بخش ۱۰۴ - اصل اول بخش ۱۰۵ - اصل دوم بخش ۱۰۶ - اصل سیم بخش ۱۰۷ - اصل چهارم بخش ۱۰۸ - فصل (تفاوت لذت دیدار با لذت معرفت) بخش ۱۰۹ - فصل (چشم آخرت نه چون چشم دنیا بود) بخش ۱۱۰ - فصل (لذت معرفت و دوستی خدای را چگونه می توان به دست آورد؟) بخش ۱۱۱ - پیدا کردن سبب پوشیدگی معرفت حق تعالی بخش ۱۱۲ - پیدا کردن علاج محبت بخش ۱۱۳ - علامات محبت بخش ۱۱۴ - پیدا کردن معنی شوق به خدای تعالی بخش ۱۱۵ - پیدا کردن حقیقت رضا و فضیلت آن بخش ۱۱۶ - حقیقت رضا بخش ۱۱۷ - فصل (دعا مناقض رضا نیست) بخش ۱۱۸ - اصل دهم بخش ۱۱۹ - فصل (یادکرد مرگ بر سه وجه است) بخش ۱۲۰ - علاج اثر کردن ذکر مرگ در دل بخش ۱۲۱ - پیدا کردن فضیلت امل کوتاه بخش ۱۲۲ - اسباب طول امل بخش ۱۲۳ - علاج طول امل بخش ۱۲۴ - درجات طول امل بخش ۱۲۵ - پیدا کردن سکرات مرگ و شدت جان کندن بخش ۱۲۶ - داهیه های جان کندن بخش ۱۲۷ - پیدا کردن سخن گور با مرده بخش ۱۲۸ - سوال منکر و نکیر بخش ۱۲۹ - پیدا کردن احوال مردگان که مکشوف شده است به طریق خواب