شب نهم، از شب های پربرکت و شب مناجات با خداوندِ برآورنده ی حاجات است؛ و توبه در آن شب پذیرفته و دعا در آن مستجاب است و کسی که آن شب را به عبادت به پایان ببرد، پاداش صدوهفتاد سال عبادت را دارد و برای آن شب چند عمل است:
اوّل:
این دعا را که روایت شده: هرکه آن را در شب عرفه یا شب های جمعه بخواند، خدا او را بیامرزد:
اللّهُمَّ یا شاهِدَ کلِّ نَجْوی، وَمَوْضِعَ کلِّ شَکوی، وَعالِمَ کلِّ خَفِیةٍ، وَمُنْتَهی کلِّ حاجَةٍ، یا مُبْتَدِئاً بِالنِّعَمِ عَلَی الْعِبادِ، یا کرِیمَ الْعَفْوِ، یا حَسَنَ التَّجاوُزِ، یا جَوادُ، یا مَنْ لَایوارِی مِنْهُ لَیلٌ داجٍ، وَلَا بَحْرٌ عَجَّاجٌ، وَلَا سَماءٌ ذاتُ أَبْراجٍ، وَلَا ظُلَمٌ ذاتُ ارْتِتاجٍ، یا مَنِ الظُّلْمَةُ عِنْدَهُ ضِیاءٌ، أَسْأَلُک بِنُورِ وَجْهِک الْکرِیمِ الَّذِی تَجَلَّیتَ بِهِ لِلْجَبَلِ فَجَعَلْتَهُ دَکاً وَخَرَّ مُوسی صَعِقاً، وَبِاسْمِک الَّذِی رَفَعْتَ بِهِ السَّماواتِ بِلا عَمَدٍ، وَسَطَحْتَ بِهِ الْأَرْضَ عَلَی وَجْهِ مَاءٍ جَمَدٍ، وَبِاسْمِک الْمَخْزُونِ الْمَکنُونِ الْمَکتُوبِ الطَّاهِرِ الَّذِی إِذا دُعِیتَ بِهِ أَجَبْتَ؛
وَ إِذا سُئِلْتَ بِهِ أَعْطَیتَ، وَبِاسْمِک السُّبُّوحِ الْقُدُّوسِ الْبُرْهانِ الَّذِی هُوَ نُورٌ عَلَی کلِّ نُورٍ، وَنُورٌ مِنْ نُورٍ یضِیءُ مِنْهُ کلُّ نُورٍ، إِذا بَلَغَ الْأَرْضَ انْشَقَّتْ، وَ إِذا بَلَغَ السَّماواتِ فُتِحَتْ، وَ إِذا بَلَغَ الْعَرْشَ اهْتَزَّ، وَبِاسْمِک الَّذِی تَرْتَعِدُ مِنْهُ فَرائِصُ مَلائِکتِک، وَاَسأَلُک بِحَقِّ جَبْرَئِیلَ وَمِیکائِیلَ وَ إِسْرافِیلَ، وَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ الْمُصْطَفی صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَعَلَی جَمِیعِ الْأَنْبِیاءِ وَجَمِیعِ الْمَلائِکةِ، وَبِالاسْمِ الَّذِی مَشی بِهِ الْخِضْرُ عَلَی قُلَلِ الْماءِ کما مَشی بِهِ عَلَی جَدَدِ الْأَرْضِ، وَبِاسْمِک الَّذِی فَلَقْتَ بِهِ الْبَحْرَ لِمُوسی وَأَغْرَقْتَ فِرْعَوْنَ وَقَوْمَهُ وَأَنْجَیتَ بِهِ مُوسَی بْنَ عِمْرانَ وَمَنْ مَعَهُ، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ مُوسَی بْنُ عِمْرانَ مِنْ جانِبِ الطُّورِ الْأَیمَنِ فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَأَلْقَیتَ عَلَیهِ مَحَبَّةً مِنْک؛
وَبِاسْمِک الَّذِی بِهِ أَحْیا عِیسَی بْنُ مَرْیمَ الْمَوْتی وَتَکلَّمَ فِی الْمَهْدِ صَبِیاً، وَأَبْرَأَ الْأَکمَهَ والْأَبْرَصَ بِإِذْنِک، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ حَمَلَةُ عَرْشِک وَجَبْرَئِیلُ وَمِیکائِیلُ وَ إِسْرافِیلُ وَحَبِیبُک مُحَمَّدٌ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَمَلائِکتُک الْمُقَرَّبُونَ، وَأَنْبِیاؤُک الْمُرْسَلُونَ، وَعِبادُک الصَّالِحُونَ مِنْ أَهْلِ السَّماواتِ وَالْأَرَضِینَ، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ ذُو النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ تَقْدِرَ عَلَیهِ فَنادی فِی الظُّلُماتِ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ، فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَنَجَّیتَهُ مِنَ الْغَمِّ وَکذَلِک تُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ، وَبِاسْمِک الْعَظِیمِ الَّذِی دَعاک بِهِ داوُدُ وَخَرَّ لَک ساجِداً فَغَفَرْتَ لَهُ ذَنْبَهُ؛
وَبِاسْمِک الَّذِی دَعَتْک بِهِ آسِیةُ امْرَأَةُ فِرْعَوْنَ إِذْ قالَتْ: «رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَک بَیتاً فِی الْجَنَّةِ وَ نَجِّنِی مِنْ فِرْعَوْنَ وَ عَمَلِهِ وَ نَجِّنِی مِنَ الْقَوْمِ الظّالِمِینَ»، فَاسْتَجَبْتَ لَها دُعاءَهَا، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ أَیوبُ إِذْ حَلَّ بِهِ الْبَلاءُ فَعافَیتَهُ وَآتَیتَهُ أَهْلَهُ وَمِثْلَهُمْ مَعَهُمْ رَحْمَةً مِنْ عِنْدِک وَذِکری لِلْعابِدِینَ، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ یعْقُوبُ فَرَدَدْتَ عَلَیهِ بَصَرَهُ وَقُرَّةَ عَینِهِ یوسُفَ وَجَمَعْتَ شَمْلَهُ، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ سُلَیمانُ فَوَهَبْتَ لَهُ مُلْکاً لَا ینْبَغِی لِأَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّک أَنْتَ الْوَهَّابُ، وَبِاسْمِک الَّذِی سَخَّرْتَ بِهِ الْبُراقَ لِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ إِذْ قالَ تَعالی: «سُبْحانَ الَّذِی أَسْری بِعَبْدِهِ لَیلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَی الْمَسْجِدِ الْأَقْصَی»؛
وَقَوْلُهُ: «سُبْحانَ الَّذِی سَخَّرَ لَنا هذا وَ ما کنّا لَهُ مُقْرِنِینَ وَ إِنّا إِلی رَبِّنا لَمُنْقَلِبُونَ»، وَبِاسْمِک الَّذِی تَنَزَّلَ بِهِ جَبْرَئِیلُ عَلَی مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ، وَبِاسْمِک الَّذِی دَعاک بِهِ آدَمُ فَغَفَرْتَ لَهُ ذَنْبَهُ وَأَسْکنْتَهُ جَنَّتَک، وَأَسْأَلُک بِحَقِّ الْقُرْآنِ الْعَظِیمِ، وَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیینَ، وَبِحَقِّ إِبْراهِیمَ، وَبِحَقِّ فَصْلِک یوْمَ الْقَضاءِ، وَبِحَقِّ الْمَوازِینِ إِذا نُصِبَتْ، وَالصُّحُفِ إِذا نُشِرَتْ، وَبِحَقِّ الْقَلَمِ وَمَا جَری، وَاللَّوْحِ وَمَا أَحْصی، وَبِحَقِّ الاسْمِ الَّذِی کتَبْتَهُ عَلَی سُرادِقِ الْعَرْشِ قَبْلَ خَلْقِک الْخَلْقَ وَالدُّنْیا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ بِأَ لْفَی عامٍ، وَأَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ؛
وَأَسْأَلُک بِاسْمِک الْمَخْزُونِ فِی خَزائِنِک الَّذِی اسْتَأْثَرْتَ بِهِ فِی عِلْمِ الْغَیبِ عِنْدَک لَمْ یظْهَرْ عَلَیهِ أَحَدٌ مِنْ خَلْقِک، لَامَلَک مُقَرَّبٌ، وَلَا نَبِی مُرْسَلٌ، وَلَا عَبْدٌ مُصْطَفی، وَأَسْأَلُک بِاسْمِک الَّذِی شَقَقْتَ بِهِ الْبِحارَ، وَقامَتْ بِهِ الْجِبالُ، وَاخْتَلَفَ بِهِ اللَّیلُ وَالنَّهارُ، وَبِحَقِّ السَّبْعِ الْمَثانِی وَالْقُرْآنِ الْعَظِیمِ، وَبِحَقِّ الْکرامِ الْکاتِبِینَ، وَبِحَقِّ طه وَیس وَکهیعص، وَحمعسق، وَبِحَقِّ تَوْراةِ مُوسی، وَ إِنْجِیلِ عِیسی، وَزَبُورِ داوُدَ، وَفُرْقانِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَعَلَی جَمِیعِ الرُّسُلِ وَباهِیاً شَراهِیاً.
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِحَقِّ تِلْک الْمُناجاةِ الَّتِی کانَتْ بَینَک وَبَینَ مُوسَی بْنِ عِمْرانَ فَوْقَ جَبَلِ طُورِ سَیناءَ؛ وَأَسْأَلُک بِاسْمِک الَّذِی عَلَّمْتَهُ مَلَک الْمَوْتِ لِقَبْضِ الْأَرْواحِ، وَأَسْأَلُک بِاسْمِک الَّذِی کتِبَ عَلَی وَرَقِ الزَّیتُونِ فَخَضَعتِ النِّیرانُ لِتِلْک الْوَرَقَةِ فَقُلْتَ: ﴿یا نارُ کونِی بَرْداً وَ سَلاماً﴾، وَأَسْأَلُک بِاسْمِک الَّذِی کتَبْتَهُ عَلَی سُرادِقِ الْمَجْدِ وَالْکرامَةِ، یامَنْ لَایحْفِیهِ سائِلٌ، وَلَا ینْقُصُهُ نائِلٌ، یا مَنْ بِهِ یسْتَغاثُ وَ إِلَیهِ یلْجَأُ، أَسْأَلُک بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِک، وَمُنْتَهَی الرَّحْمَةِ مِنْ کتابِک، وَبِاسْمِک الْأَعْظَمِ، وَجَدِّک الْأَعْلی، وَکلِماتِک التَّامَّاتِ الْعُلی.
اللّهُمَّ رَبَّ الرِّیاحِ وَمَا ذَرَتْ، وَالسَّماءِ وَمَا أَظَلَّتْ، وَالْأَرْضِ وَمَا أَقَلَّتْ، وَالشَّیاطِینِ وَمَا أَضَلَّتْ، وَالْبِحارِ وَمَا جَرَتْ، وَبِحَقِّ کلِّ حَقٍّ هُوَ عَلَیک حَقٌّ؛ وَبِحَقِّ الْمَلائِکةِ الْمُقَرَّبِینَ وَالرَّوْحانِیینَ وَالْکرُوبِیینَ وَالْمُسَبِّحِینَ لَک بِاللَّیلِ وَالنَّهارِ لَایفْتُرُونَ، وَبِحَقِّ إِبْراهِیمَ خَلِیلِک، وَبِحَقِّ کلِّ وَ لِی ینادِیک بَینَ الصَّفا وَالْمَرْوَةِ وَتَسْتَجِیبُ لَهُ دُعاءَهُ، یا مُجِیبُ أَسْأَلُک بِحَقِّ هذِهِ الْأَسْماءِ وَبِهذِهِ الدَّعَواتِ أَنْ تَغْفِرَ لَنا مَا قَدَّمْنا وَمَا أَخَّرْنا وَمَا أَسْرَرْنا وَمَا أَعْلَنَّا وَمَا أَبْدَینا وَمَا أَخْفَینا وَمَا أَنْتَ أَعْلَمُ بِهِ مِنَّا إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
یا حافِظَ کلِّ غَرِیبٍ، یا مُؤْنِسَ کلِّ وَحِیدٍ، یا قُوَّةَ کلِّ ضَعِیفٍ، یا ناصِرَ کلِّ مَظْلُومٍ، یا رازِقَ کلِّ مَحْرُومٍ، یا مُؤْنِسَ کلِّ مُسْتَوْحِشٍ، یا صاحِبَ کلِّ مُسافِرٍ، یا عِمادَ کلِّ حاضِرٍ، یا غافِرَ کلِّ ذَنْبٍ وَخَطِیئَةٍ، یا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ، یا صَرِیخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ، یا کاشِفَ کرْبِ الْمَکرُوبِینَ؛
یا فارِجَ هَمِّ الْمَهْمُومِینَ، یا بَدِیعَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرَضِینَ، یا مُنْتَهی غایةِ الطَّالِبِینَ، یا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، یا رَبَّ الْعالَمِینَ، یا دَیانَ یوْمِ الدِّینِ، یا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِینَ، یا أَکرَمَ الْأَکرَمِینَ، یا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ، یا أَبْصَرَ النَّاظِرِینَ، یا أَقْدَرَ الْقادِرِینَ، اغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیرُ النِّعَمَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُورِثُ النَّدَمَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُورِثُ السَّقَمَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِک الْعِصَمَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَرُدُّ الدُّعاءَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ قَطْرَ السَّماءِ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُعَجِّلُ الْفَناءَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَجْلِبُ الشَّقاءَ؛
وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُظْلِمُ الْهَواءَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَکشِفُ الْغِطاءَ، وَاغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی لَایغْفِرُها غَیرُک یا اللّهُ، وَاحْمِلْ عَنِّی کلَّ تَبِعَةٍ لِأَحَدٍ مِنْ خَلْقِک، وَاجْعَلْ لِی مِنْ أَمْرِی فَرَجاً وَمَخْرَجاً وَیسْراً، وَأَنْزِلْ یقِینَک فِی صَدْرِی، وَرَجاءَک فِی قَلْبِی حَتَّی لَاأَرْجُوَ غَیرَک.
اللّهُمَّ احْفَظْنِی وَعافِنِی فِی مَقامِی، وَاصْحَبْنِی فِی لَیلِی وَنَهارِی، وَمِنْ بَینِ یدَی وَمِنْ خَلْفِی وَعَنْ یمِینِی وَعَنْ شِمالِی وَمِنْ فَوْقِی وَمِنْ تَحْتِی، وَیسِّرْ لِی السَّبِیلَ، وَأَحْسِنْ لِی التَّیسِیرَ، وَلَا تَخْذُلْنِی فِی الْعَسِیرِ، وَاهْدِنِی یا خَیرَ دلِیلٍ؛
وَلَا تَکلْنِی إِلی نَفْسِی فِی الْأُمُورِ، وَلَقِّنِی کلَّ سُرُورٍ، وَاقْلِبْنِی إِلی أَهْلِی بِالْفَلاحِ وَالنَّجاحِ مَحْبُوراً فِی الْعاجِلِ وَالْآجِلِ، إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَارْزُقْنِی مِنْ فَضْلِک، وَأَوْسِعْ عَلَی مِنْ طَیباتِ رِزْقِک، وَاسْتَعْمِلْنِی فِی طاعَتِک، وَأَجِرْنِی مِنْ عَذابِک وَنارِک، وَاقْلِبْنِی إِذا تَوَفَّیتَنِی إِلی جَنَّتِک بِرَحْمَتِک.
اللّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِک مِنْ زَوالِ نِعْمَتِک، وَمِنْ تَحْوِیلِ عافِیتِک، وَمِنْ حُلُولِ نَقِمَتِک، وَمِنْ نُزُولِ عَذابِک، وَأَعُوذُ بِک مِنْ جَهْدِ الْبَلاءِ، وَدَرَک الشَّقاءِ، وَمِنْ سُوءِ الْقَضاءِ، وَشَماتَةِ الْأَعْداءِ، وَمِنْ شَرِّ مَا ینْزِلُ مِنَ السَّماءِ، وَمِنْ شَرِّ مَا فِی الْکتابِ الْمُنْزَلِ؛
اللّهُمَّ لَا تَجْعَلْنِی مِنَ الْأَشْرارِ، وَلَا مِنْ أَصْحابِ النَّارِ، وَلَا تَحْرِمْنِی صُحْبَةَ الْأَخْیارِ، وَأَحْینِی حَیاةً طَیبَةً، وَتَوَفَّنِی وَفاةً طَیبَةً تُلْحِقُنِی بِالْأَبْرارِ، وَارْزُقْنِی مُرافَقَةَ الْأَنْبِیاءِ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِنْدَ مَلِیک مُقْتَدِرٍ.
اللّهُمَّ لَک الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ بَلائِک وَصُنْعِک، وَلَک الْحَمْدُ عَلَی الْإِسْلامِ وَاتِّباعِ السُّنَّةِ، یا رَبِّ کما هَدَیتَهُمْ لِدِینِک وَعَلَّمْتَهُمْ کتابَک فَاهْدِنا وَعَلِّمْنا، وَلَک الْحَمْدُ عَلَی حُسْنِ بَلائِک وَصُنْعِک عِنْدِی خاصَّةً کما خَلَقْتَنِی فَأَحْسَنْتَ خَلْقِی وَعَلَّمْتَنِی فَأَحْسَنْتَ تَعْلِیمِی وَهَدَیتَنِی فَأَحْسَنْتَ هِدایتِی، فَلَک الْحَمْدُ عَلَی إِنْعامِک عَلَی قَدِیماً وَحَدِیثاً، فَکمْ مِنْ کرْبٍ یا سَیدِی قَدْ فَرَّجْتَهُ؟ وَکمْ مِنْ غَمٍّ یا سَیدِی قَدْ نَفَّسْتَهُ؟ وَکمْ مِنْ هَمٍّ یا سَیدِی قَدْ کشَفْتَهُ؟ وَکمْ مِنْ بَلاءٍ یا سَیدِی قَدْ صَرَفْتَهُ؟ وَکمْ مِنْ عَیبٍ یا سَیدِی قَدْ سَتَرْتَهُ؛ فَلَک الْحَمْدُ عَلَی کلِّ حالٍ فِی کلِّ مَثْوی وَزَمَانٍ وَمُنْقَلَبٍ وَمَُقامٍ وَعَلَی هذِهِ الْحالِ وَکلِّ حالٍ.
اللّهُمَّ اجْعَلْنِی مِنْ أَفْضَلِ عِبادِک نَصِیباً فِی هذَا الْیوْمِ مِنْ خَیرٍ تَقْسِمُهُ، أَوْ ضُرٍّ تَکشِفُهُ، أَوْ سُوءٍ تَصْرِفُهُ، أَوْ بَلاءٍ تَدْفَعُهُ، أَوْ خَیرٍ تَسُوقُهُ، أَوْ رَحْمَةٍ تَنْشُرُها، أَوْ عافِیةٍ تُلْبِسُها، فَإِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَبِیدِک خَزائِنُ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ وَأَنْتَ الْواحِدُ الْکرِیمُ الْمُعْطِی الَّذِی لَایرَدُّ سائِلُهُ، وَلَا یخَیبُ آمِلُهُ، وَلَا ینْقُصُ نائِلُهُ، وَلَا ینْفَدُ مَا عِنْدَهُ بَلْ یزْدادُ کثْرَةً وَطِیباً وَعَطاءً وَجُوداً، وَارْزُقْنِی مِنْ خَزائِنِک الَّتِی لَاتَفْنی، وَمِنْ رَحْمَتِک الْواسِعَةِ، إِنَّ عَطاءَک لَمْ یکنْ مَحْظُوراً، وَأَنْتَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
دوّم:
خواندن «هزار مرتبه» «تسبیحات عشر» را که سید به نقل کفعمی ذکر فرموده و این تسبیحات در اعمال روز عرفه بیاید.
سوم:
دعای «اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَتَهَیَّأَ» را که در روز عرفه و شب وروز جمعه نیز وارد است بخواند و متن آن در بیان اعمال شب جمعه گذشت.
چهارم:
حضرت سیدالشهدا و زمین کربلا را زیارت کند و تا روز عید قربان در آنجا بماند تا از شرّ آن سال محفوظ باشد.

روز نهم، روز عرفه و از اعیاد بزرگ است، گرچه به اسم عید نامیده نشده و روزی است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره های جود و احسانش را برای آنان گسترده و شیطان در این روز خوارتر و حقیرتر و رانده تر و خشمناک تر از روزهای دیگر است؛
روایت شده: که حضرت زین العابدین(علیه السلام) در روز عرفه صدای گدایی را شنید که از مردم درخواست کمک می کرد، به او فرمود: وای بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست می کنی؟! و حال آنکه برای بچه های در رحم، در این روز امید می رود که احسان خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند.
و برای این روز چند عمل وارد است:
اوّل:
غسل.
دوم:
«زیارت حضرت سید الشّهداء» که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه برتر از اینها است و روایات در فراوانیِ برتری و مزیت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است [یعنی از افراد بسیاری نقل شده است] و اگر کسی در این روز توفیق یابد که زیر قبّه ی مقدّسه آن حضرت باشد، ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نیست، بلکه بیشتر و بیشتر است و کیفیت زیارت آن حضرت پس از این در «باب زیارات» ان شاء الله تعالی می آید.
سوم:
پس از نماز عصر، پیش از آنکه مشغول خواندن دعاهای عرفه شوی، در زیر آسمان دو رکعت نماز بخوان و به گناهانت نزد خداوند اعتراف و اقرار کن تا به ثواب عرفات دست یابی و گناهانت آمرزیده شود، آنگاه به اعمال و دعاهای عرفه که از ائمه طاهرین روایت شده است مشغول شو و آن اعمال و دعاها بیشتر از آن است که به طور کامل در این مختصر بگنجد ولی به اندازه ای که این کتاب ظرفیت آن را داشته باشد نقل می کنم.
شیخ کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده: برای کسی که از دعا خواندن بی حال نشود روزه ی روز عرفه مستحب است؛ و پیش از رسیدن آفتاب به وقت شرعی ظهر، غسل مستحب است و نیز زیارت امام حسین(علیه السلام) در روزوشب عرفه بر دیگر اوقات ترجیح دارد؛ و چون وقت رسیدن خورشید به ظهر شرعی رسید، زیر آسمان برو و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو بخوان و چون از نماز ظهروعصر فارغ شوی، دو رکعت نماز بخوان، در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سوره «کافرون»، پس از آن چهار رکعت نماز، در هر رکعت پس از سوره «حمد» «پنجاه مرتبه» سوره «توحید» بخوان.
فقیر می گوید: این نماز همان «نماز حضرت امیرالمؤمنین» است که در ضمن اعمال روز جمعه گذشت؛ سپس شیخ کفعمی فرموده است: این تسبیحات را که از حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) روایت شده است و سید ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان:
سُبْحانَ الَّذِی فِی السَّماءِ عَرْشُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْأَرْضِ حُکمُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْقُبُورِ قَضاؤُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْبَحْرِ سَبِیلُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی النَّارِ سُلْطانُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْقِیامَةِ عَدْلُهُ! سُبْحانَ الَّذِی رَفَعَ السَّماءَ! سُبْحانَ الَّذِی بَسَطَ الْأَرْضَ! سُبْحانَ الَّذِی لَامَلْجَأَ وَلَا مَنْجا مِنْهُ إِلّا إِلَیهِ.
سپس «صد مرتبه» بگو:
سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلَا إِلهَ إِلّا اللّهُ وَاللّهُ أَکبَرُ.
و سوره «توحید» را «صد مرتبه» و «آیت الکرسی» را «صد مرتبه» بخوان و «صد مرتبه» بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست و «ده مرتبه» بگو:
لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، لَهُ الْمُلْک، وَلَهُ الْحَمْدُ، یحْیی وَیمِیتُ، وَیمِیتُ وَیحْیی، وَهُوَ حَی لَایمُوتُ، بِیدِهِ الْخَیرُ، وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
و «ده مرتبه»:
أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لَاإِلهَ إِلّا هُوَ الْحَی الْقَیومُ وَأَ تُوبُ إِلَیهِ.
و «ده مرتبه»:
یا اللَّهُ
و «ده مرتبه»:
یا رَحْمَنُ
و «ده مرتبه»:
یا رَحِیمُ
و «ده مرتبه»:
یا بَدِیعَ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکرامِ.
و «ده مرتبه»:
یا حَی یا قَیومُ
«ده مرتبه»:
یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ
و «ده مرتبه»:
یا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ
و «ده مرتبه»:
آمِینَ
آنگاه بگو:
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک یا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَی مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ، یا مَنْ یحُولُ بَینَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ، یا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلی وَبِالْأُفُقِ الْمُبِینِ، یا مَنْ هُوَ الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی، یا مَنْ لَیسَ کمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، أَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.
حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد؛ آنگاه این صلوات را که از امام صادق(علیه السلام) روایت شده بخوان که هرکه بخواهد محمّد و آل محمّد(صلی الله علیه وآله) را در فرستادن صلوات بر ایشان مسرور نماید، بگوید:
اللّهُمَّ یا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطی، وَیا خَیرَ مَنْ سُئِلَ، وَیا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْأَوَّلِینَ، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْآخِرِینَ، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمَلَاَ الْأَعْلی، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمُرْسَلِینَ. اللّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَةَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَةَ وَالدَّرَجَةَ الْکبِیرَةَ. اللّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَلَمْ أَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِی فِی الْقِیامَةِ رُؤْیتَهُ، وَارْزُقْنِی صُحْبَتَهُ، وَتَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِ، وَاسْقِنِی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیاً سائِغاً هَنِیئاً لَاأَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَداً، إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ. اللّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَلَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِی فِی الْجِنانِ وَجْهَهُ. اللّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ مِنِّی تَحِیةً کثِیرَةً وَسَلاماً.
پس دعای «امّ داود» را که بیانش در ضمن اعمال ماه رجب گذشت بخوان.
آنگاه این تسبیح را که ثوابش در زیاد بودن شماره نمی شود و من میزان ثواب آن را به خاطر رعایت اختصار بیان نکردم، بگو:
سُبْحانَ اللّهِ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ بَعْدَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ مَعَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ یبْقی رَبُّنا وَیفْنی کلُّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً بَعْدَ کلِّ أَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً مَعَ کلِّ أَحَدٍ؛
وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً لِرَبِّنَا الْباقِی وَیفْنی کلُّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً لَایحْصی وَلَا یدْری وَلَا ینْسی وَلَا یبْلی وَلَا یفْنی وَلَیسَ لَهُ مُنْتَهی! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسبِیحاً یدُومُ بِدَوامِهِ وَیبْقی بِبَقائِهِ فِی سِنِی الْعالَمِینَ وَشُهُورِ الدُّهُورِ وَأَیامِ الدُّنْیا وَساعاتِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ! وَسُبْحانَ اللّهِ أَبَدَ الْأَبَدِ وَمَعَ الْأَبَدِ مِمّا لَایحْصِیهِ الْعَدَدُ، وَلَا یفْنِیهِ الْأَمَدُ، وَلَا یقْطَعُهُ الْأَبَدُ، وَ تَبارَک اللّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ.
سپس بگو:
وَالْحَمْدُ لِلّهِ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ وَالْحَمْدُ لِلّهِ بَعْدَ کلِّ أَحَدٍ... [دعای بالا تا آخر دعا]
ولی به جای هر «سُبْحانَ اللّهِ»، بگو: «الْحَمْدُ لِلّهِ»
و چون به «أَحْسَنُ الْخالِقِینَ» رسیدی بگو:
لا إِلهَ إِلّا اللّهُ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ... [دعای بالا تا آخر دعا]
که بجای «سُبْحانَ اللّهِ»، «لا إِلهَ إِلّا اللّهُ» بگویی
و پس از آن بگو:
وَاللّهُ أَکبَرُ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ...[دعای بالا تا پایان دعا]
که بجای «سُبْحانَ اللّهِ»، «اللّهُ أَکْبَرُ» بگویی.
سپس بخوان دعای «اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَتَهَیَّأَ» را که در اعمال شب جمعه گذشت،
پس بخوان دعای علی بن الحسین(علیه السلام) را که شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجّد» ذکر فرموده: «اللّهُمَّ أَنْتَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ..»
نویسنده گوید: این دعا چون دعای موقف عرفات و بسیار طولانی بود ذکر نکردم؛
و در این روز دعای «چهل وهفتم» صحیفه کامله آن حضرت را با خشوع و دلشکستگی بخوان که دعایی است مشتمل بر تمام مطالب دنیا و آخرت که درود خدا بر پدیدآورنده اش باد.
چهارم:
از جمله دعاهای مشهور این روز «دعای حضرت سید الشّهدا [در روز عرفه]» است. به هر صورت هرکه توفیق یابد و روز عرفه را در عرفات باشد، دعاها و اعمال بسیار دارد و بهترین اعمال در این روز دعاست و این روز برجسته و عالی رتبه، در همۀ روزهای سال به خاطر دعا امتیاز دارد و برای برادران مؤمن از آنان که زنده اند یا دار فانی را وداع گفته اند دعای بسیار باید کرد و روایت وارد در حال عبدالله بن جُندَب، در موقف عرفات و دعای او برای برادران خود مشهور است؛
و همچنین روایت زید نِرسی، دربارۀ حال ثقه جلیل القدر، معاویة بن وهب در صحرای عرفات و دعای او درباره فرد فرد از اشخاصی که در آفاق بودند و روایت او از امام صادق(علیه السلام) در برتری و مزیت این عمل، شایسته ملاحظه و توّجه است و امید واثق از برادران دینی، آنکه به این بزرگواران اقتدا نموده و اهل ایمان را در دعا بر خود مقدّم دارند و این گنه کار روسیاه را یکی از آن اشخاص به حساب آرند و در حال حیات و مرگ از دعای خیر فراموشم نفرمایند؛
و نیز در این روز «زیارت جامعه سوم» را قرائت کن؛ و در پایان روز عرفه چنین بخوان:
یا رَبِّ إِنَّ ذُنُوبِی لَاتَضُرُّک، وَ إِنَّ مَغْفِرَتَک لِی لَاتَنْقُصُک، فَأَعْطِنِی مَا لَا ینْقُصُک، وَاغْفِرْ لِی مَا لَایضُرُّک.
و نیز بخوان:
اللّهُمَّ لَاتَحْرِمْنِی خَیرَ مَا عِنْدَک لِشَرِّ مَا عِنْدِی، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنِی بِتَعَبِی وَنَصَبِی فَلا تَحْرِمْنِی أَجْرَ الْمُصابِ عَلَی مُصِیبَتِهِ.
نویسنده گوید: سید ابن طاووس، در ضمن دعاهای روز عرفه فرموده: چون غروب آفتاب نزدیک شود بگو: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ. ..» تا پایان و این همان «دعای عشرات» است که پیش از این گذشت. پس سزاوار است خواندن دعای عشرات که خواندن آن در هر صبح و شام مستحب است، در پایان روز عرفه ترک نشود و این اذکار عشراتی را که کفعمی نقل کرده، همان اذکار آخر دعای عشرات است که سید ابن طاووس روایت کرده.

و از جمله دعاهای مشهور این روز دعای حضرت سید الشهداء علیه السلام است بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند که پسین روز عرفه در عرفات در خدمت آن حضرت بودیم پس از خیمه خود بیرون آمدند با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت تذلل و خشوع پس در جانب چپ کوه ایستادند و روی مبارک را به سوی کعبه گردانیدند و دستها را برابر رو برداشتند؛ مانند مسکینی که طعام طلبد و این دعا را خواندند:
الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَیسَ لِقَضائِهِ دافِعٌ، وَلَا لِعَطائِهِ مانِعٌ، وَلَا کصُنْعِهِ صُنْعُ صانِعٍ، وَهُوَ الْجَوادُ الْواسِعُ، فَطَرَ أَجْناسَ الْبَدائِعِ، وَأَتْقَنَ بِحِکمَتِهِ الصَّنائِعَ، لَا تَخْفی عَلَیهِ الطَّلائِعُ، وَلَا تَضِیعُ عِنْدَهُ الْوَدائِعُ، جازِی کلِّ صانِعٍ، وَرایشُ کلِّ قانِعٍ، وَراحِمُ کلِّ ضارِعٍ، وَ مُنْزِلُ الْمَنافِعِ وَالْکتابِ الْجامِعِ بِالنُّورِ السَّاطِعِ، وَهُوَ لِلدَّعَواتِ سامِعٌ، وَ لِلْکرُباتِ دافِعٌ، وَلِلدَّرَجاتِ رافِعٌ، وَ لِلْجَبابِرَةِ قامِعٌ؛ فَلا إِلهَ غَیرُهُ، وَلَا شَیءَ یعْدِلُهُ، وَلَیسَ کمِثْلِهِ شَیءٌ، وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ، وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
اللّهُمَّ إِنِّی أَرْغَبُ إِلَیک وَأَشْهَدُ بِالرُّبُوبِیةِ لَک مُقِرّاً بِأَنَّک رَبِّی، وَأَنَّ إِلَیک مَرَدِّی، ابْتَدَأْتَنِی بِنِعْمَتِک قَبْلَ أَنْ أَکونَ شَیئاً مَذْکوراً، وَخَلَقْتَنِی مِنَ التُّرابِ، ثُمَّ أَسْکنْتَنِی الْأَصْلابَ آمِناً لِرَیبِ الْمَنُونِ، وَاخْتِلافِ الدُّهُورِ وَالسِّنِینَ؛
فَلَمْ أَزَلْ ظاعِناً مِنْ صُلْبٍ إِلی رَحِمٍ فِی تَقادُمٍ مِنَ الْأَیامِ الْماضِیةِ وَالْقُرُونِ الْخالِیةِ لَمْ تُخْرِجْنِی لِرَأْفَتِک بِی وَلُطْفِک لِی وَ إِحْسانِک إِلَی فِی دَوْلَةِ أَئِمَّةِ الْکفْرِ الَّذِینَ نَقَضُوا عَهْدَک وَکذَّبُوا رُسُلَک، لَکنَّک أَخْرَجْتَنِی رَأْفَةً مِنْک وَتَحَنُّناً عَلَی لِلَّذِی سَبَقَ لِی مِنَ الْهُدَی الَّذِی لَهُ یسَّرْتَنِی وَفِیهِ أَنْشَأْتَنِی، وَمِنْ قَبْلِ ذلِک رَؤُفْتَ بِی بِجَمِیلِ صُنْعِک وَسَوابِغِ نِعَمِک فَابْتَدَعْتَ خَلْقِی مِنْ مَنِی یمْنی، وَأَسْکنْتَنِی فِی ظُلُماتٍ ثَلاثٍ بَینَ لَحْمٍ وَدَمٍ وَجِلْدٍ؛
لَمْ تُشْهِدْنِی خَلْقِی، وَلَمْ تَجْعَلْ إِلَی شَیئاً مِنْ أَمْرِی، ثُمَّ أَخْرَجْتَنِی لِلَّذِی سَبَقَ لِی مِنَ الْهُدی إِلَی الدُّنْیا تامّاً سَوِیاً، وَحَفِظْتَنِی فِی الْمَهْدِ طِفْلاً صَبِیاً، وَرَزَقْتَنِی مِنَ الْغِذاءِ لَبَناً مَرِیاً، وَعَطَفْتَ عَلَی قُلُوبَ الْحَواضِنِ، وَکفَّلْتَنِی الْأُمَّهاتِ الرَّواحِمَ، وَکلَأْتَنِی مِنْ طَوارِقِ الْجانِّ، وَسَلَّمْتَنِی مِنَ الزِّیادَةِ وَالنُّقْصانِ، فَتَعالَیتَ یا رَحِیمُ یا رَحْمنُ، حَتَّی إِذَا اسْتَهْلَلْتُ ناطِقاً بِالْکلامِ؛
أَتْمَمْتَ عَلَی سَوابِغَ الْإِنْعامِ، وَرَبَّیتَنِی زائِداً فِی کلِّ عامٍ، حَتَّی إِذَا اکتَمَلَتْ فِطْرَتِی وَاعْتَدَلَتْ مِرَّتِی أَوْجَبْتَ عَلَی حُجَّتَک بِأَنْ أَلْهَمْتَنِی مَعْرِفَتَک، وَرَوَّعْتَنِی بِعَجائِبِ حِکمَتِک، وَأَیقَظْتَنِی لِما ذَرَأْتَ فِی سَمائِک وَأَرْضِک مِنْ بَدائِعِ خَلْقِک، وَنَبَّهْتَنِی لِشُکرِک وَذِکرِک، وَأَوْجَبْتَ عَلَی طاعَتَک وَعِبادَتَک، وَفَهَّمْتَنِی مَا جاءَتْ بِهِ رُسُلُک، وَیسَّرْتَ لِی تَقَبُّلَ مَرْضاتِک، وَمَنَنْتَ عَلَی فِی جَمِیعِ ذلِک بِعَوْنِک وَلُطْفِک؛
ثُمَّ إِذْ خَلَقْتَنِی مِنْ خَیرِ الثَّری، لَمْ تَرْضَ لِی یا إِلهِی نِعْمَةً دُونَ أُخْری، وَرَزَقْتَنِی مِنْ أَنْواعِ الْمَعاشِ وَصُنُوفِ الرِّیاشِ بِمَنِّک الْعَظِیمِ الْأَعْظَمِ عَلَی، وَ إِحْسانِک الْقَدِیمِ إِلَی، حَتَّی إِذا أَتْمَمْتَ عَلَی جَمِیعَ النِّعَمِ وَصَرَفْتَ عَنِّی کلَّ النِّقَمِ لَمْ یمْنَعْک جَهْلِی وَجُرْأَتِی عَلَیک أَنْ دَلَلْتَنِی إِلَی مَا یقَرِّبُنِی إِلَیک، وَوَفَّقْتَنِی لِما یزْ لِفُنِی لَدَیک، فَإِنْ دَعَوْتُک أَجَبْتَنِی، وَ إِنْ سَأَلْتُک أَعْطَیتَنِی، وَ إِنْ أَطَعْتُک شَکرْتَنِی، وَ إِنْ شَکرْتُک زِدْتَنِی؛
کلُّ ذلِک إِکمالٌ لِأَنْعُمِک عَلَی وَ إِحْسانِک إِلَی، فَسُبْحانَک سُبْحانَک مِنْ مُبْدِی مُعِیدٍ حَمِیدٍ مَجِیدٍ! وَتَقَدَّسَتْ أَسْماؤُک، وَعَظُمَتْ آلاؤُک، فَأَی نِعَمِک یا إِلهِی أُحْصِی عَدَداً وَذِکراً؟ أَمْ أَی عَطایاک أَقُومُ بِها شُکراً وَهِی یا رَبِّ أَکثَ‍رُ مِنْ أَنْ یحْصِیهَا الْعادُّونَ، أَوْ یبْلُغَ عِلْماً بِهَا الْحافِظُونَ؟ ثُمَّ مَا صَرَفْتَ وَدَرَأْتَ عَنِّی اللّهُمَّ مِنَ الضُّرِّ وَالضَّرَّاءِ أَکثَرُ مِمَّا ظَهَرَ لِی مِنَ الْعافِیةِ وَالسَّرَّاءِ، وَأَنَا أَشْهَدُ یا إِلهِی بِحَقِیقَةِ إِیمانِی؛
وَعَقْدِ عَزَماتِ یقِینِی، وَخالِصِ صَرِیحِ تَوْحِیدِی، وَباطِنِ مَکنُونِ ضَمِیرِی، وَعَلائِقِ مَجارِی نُورِ بَصَرِی، وَأَسارِیرِ صَفْحَةِ جَبِینِی، وَخُرْقِ مَسارِبِ نَفْسِی، وَخَذارِیفِ مارِنِ عِرْنِینِی، وَمَسارِبِ سِماخِ سَمْعِی، وَمَا ضُمَّتْ وَأَطْبَقَتْ عَلَیهِ شَفَتای، وَحَرَکاتِ لَفْظِ لِسانِی، وَمَغْرَزِ حَنَک فَمِی وَفَکی وَمَنابِتِ أَضْراسِی؛
وَمَساغِ مَطْعَمِی وَمَشْرَبِی، وَحِمالَةِ أُمِّ رَأْسِی، وَبُلُوعِ فارِغِ حَبائِلِ عُنُقِی، وَمَا اشْتَمَلَ عَلَیهِ تامُورُ صَدْرِی، وَحَمائِلِ حَبْلِ وَتِینِی، وَ نِیاطِ حِجابِ قَلْبِی، وَأَفْلاذِ حَواشِی کبِدِی، وَمَا حَوَتْهُ شَراسِیفُ أَضْلاعِی، وَحِقاقُ مَفاصِلِی، وَقَبْضُ عَوامِلِی، وَأَطْرافُ أَنامِلِی، وَلَحْمِی وَدَمِی وَشَعْرِی وَبَشَرِی وَعَصَبِی وَقَصَبِی وَعِظامِی وَمُخِّی وَعُرُوقِی وَجَمِیعُ جَوارِحِی وَمَا انْتَسَجَ عَلَی ذلِک أَیامَ رِضاعِی، وَمَا أَقَلَّتِ الْأَرْضُ مِنِّی وَنَوْمِی وَیقْظَتِی وَسُکونِی، وَحَرَکاتِ رُکوعِی وَسُجُودِی؛
أَنْ لَوْ حاوَلْتُ وَاجْتَهَدْتُ مَدَی الْأَعْصارِ وَالْأَحْقابِ لَوْ عُمِّرْتُها أَنْ أُؤَدِّی شُکرَ واحِدَةٍ مِنْ أَنْعُمِک مَا اسْتَطَعْتُ ذلِک إِلّا بِمَنِّک الْمُوجَبِ عَلَی بِهِ شُکرُک أَبَداً جَدِیداً، وَثَناءً طارِفاً عَتِیداً، أَجَلْ وَلَوْ حَرَصْتُ أَنَا وَالْعادُّونَ مِنْ أَنامِک أَنْ نُحْصِی مَدی إِنْعامِک سالِفِهِ وَآنِفِهِ مَا حَصَرْناهُ عَدَداً، وَلَا أَحْصَیناهُ أَمَداً، هَیهاتَ أَنَّی ذلِک وَأَنْتَ الْمُخْبِرُ فِی کتابِک النَّاطِقِ وَالنَّبَاَ الصَّادِقِ «وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللّهِ لا تُحْصُوها»؛
صَدَقَ کتابُک اللّهُمَّ وَ إِنْباؤُک، وَبَلَّغَتْ أَنْبِیاؤُک وَرُسُلُک مَا أَنْزَلْتَ عَلَیهِمْ مِنْ وَحْیک، وَشَرَعْتَ لَهُمْ وَبِهِمْ مِنْ دِینِک، غَیرَ أَنِّی یا إِلهِی أَشْهَدُ بِجَُهْدِی وَجِدِّی وَمَبْلَغِ طاعَتِی وَوُسْعِی، وَأَقُولُ مُؤْمِناً مُوقِناً الْحَمْدُلِلّهِ الَّذِی لَمْ یتَّخِذْ وَلَداً فَیکونُ مَوْرُوثاً، وَلَمْ یکنْ لَهُ شَرِیک فِی مُلْکهِ فَیضادَّهُ فِیما ابْتَدَعَ؛
وَلَا وَلِی مِنَ الذُّلِّ فَیرْفِدَهُ فِیما صَنَعَ، فَسُبْحانَهُ سُبْحانَهُ «لَوْ کانَ فِیهِما آلِهَةٌ إِلّا اللّهُ لَفَسَدَتا» وَتَفَطَّرَتا! سُبْحانَ اللّهِ الْواحِدِ الْأَحَدِ الصَّمَدِ الَّذِی لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ وَلَمْ یکنْ لَهُ کفُواً أَحَدٌ! الْحَمْدُلِلّهِ حَمْداً یعادِلُ حَمْدَ مَلائِکتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَأَنْبِیائِهِ الْمُرْسَلِینَ، وَصَلَّی اللّهُ عَلَی خِیرَتِهِ مُحَمَّدٍ خاتَِمِ النَّبِیینَ وَآلِهِ الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ الْمُخْلَصِینَ وَسَلَّمَ.
آنگاه آن حضرت، شروع به درخواست از خدا کرد و در دعا کوشش و تلاش نشان داد و درحالی که اشک از دیده های مبارکش جاری بود، دعا را به این صورت ادامه داد:
اللّهُمَّ اجْعَلْنِی أَخْشاک کأَنِّی أَراک، وَأَسْعِدْنِی بِتَقْواک، وَلَا تُشْقِنِی بِمَعْصِیتِک، وَخِرْ لِی فِی قَضائِک، وَبارِک لِی فِی قَدَرِک، حَتَّی لَاأُحِبَّ تَعْجِیلَ مَا أَخَّرْتَ وَلَا تَأْخِیرَ مَا عَجَّلْتَ.
اللّهُمَّ اجْعَلْ غِنای فِی نَفْسِی، وَالْیقِینَ فِی قَلْبِی، وَالْإِخْلاصَ فِی عَمَلِی، وَالنُّوْرَ فِی بَصَرِی، وَالْبَصِیرَةَ فِی دِینِی، وَمَتِّعْنِی بِجَوارِحِی، وَاجْعَلْ سَمْعِی وَبَصَرِی الْوارِثَینِ مِنِّی، وَانْصُرْنِی عَلَی مَنْ ظَلَمَنِی، وَأَرِنِی فِیهِ ثارِی وَمَآرِبِی، وَأَقِرَّ بِذلِک عَینِی.
اللّهُمَّ اکشِفْ کرْبَتِی، وَاسْتُرْ عَوْرَتِی، وَاغْفِرْ لِی خَطِیئَتِی، وَاخْسَأْ شَیطانِی، وَفُک رِهانِی، وَاجْعَلْ لِی یا إِلهِی الدَّرَجَةَ الْعُلْیا فِی الْآخِرَةِ وَالْأُولی؛
اللّهُمَّ لَک الْحَمْدُ کما خَلَقْتَنِی فَجَعَلْتَنِی سَمِیعاً بَصِیراً، وَلَک الْحَمْدُ کما خَلَقْتَنِی فَجَعَلْتَنِی خَلْقاً سَوِیاً رَحْمَةً بِی وَقَدْ کنْتَ عَنْ خَلْقِی غَنِیاً، رَبِّ بِما بَرَأْتَنِی فَعَدَّلْتَ فِطْرَتِی، رَبِّ بِما أَنْشَأْتَنِی فَأَحْسَنْتَ صُورَتِی، رَبِّ بِما أَحْسَنْتَ إِلَی وَفِی نَفْسِی عافَیتَنِی، رَبِّ بِما کلَأْتَنِی وَوَفَّقْتَنِی، رَبِّ بِما أَنْعَمْتَ عَلَی فَهَدَیتَنِی، رَبِّ بِما أَوْلَیتَنِی وَمِنْ کلِّ خَیرٍ أَعْطَیتَنِی، رَبِّ بِما أَطْعَمْتَنِی وَسَقَیتَنِی، رَبِّ بِما أَغْنَیتَنِی وَأَقْنَیتَنِی، رَبِّ بِما أَعَنْتَنِی وَأَعْزَزْتَنِی، رَبِّ بِما أَلْبَسْتَنِی مِنْ سِتْرِک الصَّافِی، وَیسَّرْتَ لِی مِنْ صُنْعِک الْکافِی؛ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَعِنِّی عَلَی بَوائِقِ الدُّهُورِ وَصُرُوفِ اللَّیالِی وَالْأَیامِ، وَنَجِّنِی مِنْ أَهْوالِ الدُّنْیا وَکرُباتِ الْآخِرَةِ، وَاکفِنِی شَرَّ مَا یعْمَلُ الظَّالِمُونَ فِی الْأَرْضِ.
اللّهُمَّ مَا أَخافُ فَاکفِنِی، وَمَا أَحْذَرُ فَقِنِی، وَفِی نَفْسِی وَدِینِی فَاحْرُسْنِی، وَفِی سَفَرِی فَاحْفَظْنِی، وَفِی أَهْلِی وَمالِی فَاخْلُفْنِی، وَفِیما رَزَقْتَنِی فَبارِک لِی، وَفِی نَفْسِی فَذَلِّلْنِی، وَفِی أَعْینِ النَّاسِ فَعَظِّمْنِی، وَمِنْ شَرِّ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فَسَلِّمْنِی، وَبِذُنُوبِی فَلا تَفْضَحْنِی، وَبِسَرِیرَتِی فَلا تُخْزِنِی، وَبِعَمَلِی فَلا تَبْتَلِنِی، وَ نِعَمَک فَلا تَسْلُبْنِی، وَ إِلی غَیرِک فَلا تَکلْنِی؛
إِلهِی إِلی مَنْ تَکلُنِی، إِلی قَرِیبٍ فَیقْطَعُنِی، أَمْ إِلی بَعِیدٍ فَیتَجَهَّمُنِی، أَمْ إِلَی الْمُسْتَضْعِفِینَ لِی وَأَنْتَ رَبِّی وَ مَلِیک أَمْرِی؟ أَشْکو إِلَیک غُرْبَتِی، وَبُعْدَ دارِی، وَهَوانِی عَلَی مَنْ مَلَّکتَهُ أَمْرِی، إِلهِی فَلا تُحْلِلْ عَلَی غَضَبَک، فَإِنْ لَمْ تَکنْ غَضِبْتَ عَلَی فَلا أُبالِی سِواک، سُبْحانَک غَیرَ أَنَّ عافِیتَک أَوْسَعُ لِی، فَأَسْأَلُک یا رَبِّ بِنُورِ وَجْهِک الَّذِی أَشْرَقَتْ لَهُ الْأَرْضُ وَالسَّماواتُ، وَکشِفَتْ بِهِ الظُّلُماتُ؛
وَصَلَحَ بِهِ أَمْرُ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ أَنْ لَاتُمِیتَنِی عَلَی غَضَبِک وَلَا تُنْزِلْ بِی سَخَطَک، لَک الْعُتْبی، لَک الْعُتْبی حَتَّی تَرْضی قَبْلَ ذلِک لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ رَبَّ الْبَلَدِ الْحَرامِ وَالْمَشْعَرِ الْحَرامِ وَالْبَیتِ الْعَتِیقِ الَّذِی أَحْلَلْتَهُ الْبَرَکةَ وَجَعَلْتَهُ لِلنَّاسِ أَمْناً، یا مَنْ عَفا عَنْ عَظِیمِ الذُّنُوبِ بِحِلْمِهِ، یا مَنْ أَسْبَغَ النَّعْماءَ بِفَضْلِهِ، یا مَنْ أَعْطَی الْجَزِیلَ بِکرَمِهِ، یا عُدَّتِی فِی شِدَّتِی، یا صاحِبِی فِی وَحْدَتِی، یا غِیاثِی فِی کرْبَتِی، یا وَلِیی فِی نِعْمَتِی، یا إِلهِی وَ إِلهَ آبائِی إِبْراهِیمَ وَ إِسْماعِیلَ وَ إِسْحاقَ وَیعْقُوبَ وَرَبَّ جَبْرَئِیلَ وَمِیکائِیلَ وَ إِسْرافِیلَ وَرَبَّ مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیینَ وَآلِهِ الْمُنْتَجَبِینَ، وَ مُنْزِلَ التَّوْراةِ وَالْإِنْجِیلِ وَالزَّبُورِ وَالْفُرْقانِ وَمُنَزِّلَ کهیعص وَطه وَیس وَالْقُرْآنِ الْحَکیمِ؛
أَنْتَ کهْفِی حِینَ تُعْیینِی الْمَذاهِبُ فِی سَعَتِها، وَتَضِیقُ بِی الْأَرْضُ بِرُحْبِها، وَلَوْلَا رَحْمَتُک لَکنْتُ مِنَ الْهالِکینَ، وَأَنْتَ مُقِیلُ عَثْرَتِی، وَلَوْلا سَتْرُک إِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَفْضُوحِینَ، وَأَنْتَ مُؤَیدِی بِالنَّصْرِ عَلَی أَعْدائِی، وَلَوْلا نَصْرُک إِیای لَکنْتُ مِنَ الْمَغْلُوبِینَ، یا مَنْ خَصَّ نَفْسَهُ بِالسُّمُوِّ وَالرِّفْعَةِ فَأَوْلِیاؤُهُ بِعِزِّهِ یعْتَزُّونَ، یا مَنْ جَعَلَتْ لَهُ الْمُلُوک نِیرَ الْمَذَلَّةِ عَلَی أَعْناقِهِمْ فَهُمْ مِنْ سَطَواتِهِ خائِفُونَ؛
یعْلَمُ خائِنَةَ الْأَعْینِ وَمَا تُخْفِی الصُّدُورُ، وَغَیبَ مَا تَأْتِی بِهِ الْأَزْمِنَةُ وَالدُّهُورُ، یا مَنْ لَایعْلَمُ کیفَ هُوَ إِلّا هُوَ، یا مَنْ لَایعْلَمُ مَا هُوَ إِلّا هُوَ، یا مَنْ لَایعْلَمُهُ إِلّا هُوَ، یا مَنْ کبَسَ الْأَرْضَ عَلَی الْماءِ وَسَدَّ الْهَواءَ بِالسَّماءِ، یا مَنْ لَهُ أَکرَمُ الْأَسْماءِ، یا ذَا الْمَعْرُوفِ الَّذِی لَاینْقَطِعُ أَبَداً، یا مُقَیضَ الرَّکبِ لِیوسُفَ فِی الْبَلَدِ الْقَفْرِ وَمُخْرِجَهُ مِنَ الْجُبِّ وَجاعِلَهُ بَعْدَ الْعُبُودِیةِ مَلِکاً، یا رادَّهُ عَلَی یعْقُوبَ بَعْدَ أَنِ ابْیضَّتْ عَیناهُ مِنَ الْحُزْنِ فَهُوَ کظِیمٌ، یا کاشِفَ الضُّرِّ وَالْبَلْوی عَنْ أَیوبَ، وَمُمْسِک یدَی إِبْراهِیمَ عَنْ ذَبْحِ ابْنِهِ بَعْدَ کبَرِ سِنِّهِ وَفَناءِ عُمُرِهِ؛
یا مَنِ اسْتَجابَ لِزَکرِیا فَوَهَبَ لَهُ یحْیی وَلَمْ یدَعْهُ فَرْداً وَحِیداً، یا مَنْ أَخْرَجَ یونُسَ مِنْ بَطْنِ الْحُوتِ، یا مَنْ فَلَقَ الْبَحْرَ لِبَنِی إِسْرائِیلَ فَأَنْجاهُمْ وَجَعَلَ فِرْعَوْنَ وَجُنُودَهُ مِنَ الْمُغْرَقِینَ، یا مَنْ أَرْسَلَ الرِّیاحَ مُبَشِّراتٍ بَینَ یدَی رَحْمَتِهِ، یا مَنْ لَمْ یعْجَلْ عَلَی مَنْ عَصاهُ مِنْ خَلْقِهِ، یا مَنِ اسْتَنْقَذَ السَّحَرَةَ مِنْ بَعْدِ طُولِ الْجُحُودِ وَقَدْ غَدَوْا فِی نِعْمَتِهِ یأْکلُونَ رِزْقَهُ، وَیعْبُدُونَ غَیرَهُ وَقَدْ حادُّوهُ وَنادُّوهُ وَکذَّبُوا رُسُلَهُ؛
یا اللّهُ یا اللّهُ یا بَدِیءُ، یا بَدِیعُ لَانِدَّ لَک، یا دائِماً لَانَفادَ لَک، یا حَیاً حِینَ لَاحَی، یا مُحْیی الْمَوْتی، یا مَنْ هُوَ قائِمٌ عَلَی کلِّ نَفْسٍ بِما کسَبَتْ، یا مَنْ قَلَّ لَهُ شُکرِی فَلَمْ یحْرِمْنِی، وَعَظُمَتْ خَطِیئَتِی فَلَمْ یفْضَحْنِی، وَرَآنِی عَلَی الْمَعاصِی فَلَمْ یشْهَرْنِی، یا مَنْ حَفِظَنِی فِی صِغَرِی، یا مَنْ رَزَقَنِی فِی کبَرِی، یا مَنْ أَیادِیهِ عِنْدِی لَاتُحْصی، وَ نِعَمُهُ لَاتُجازی، یا مَنْ عارَضَنِی بِالْخَیرِ وَالْإِحْسانِ وَعارَضْتُهُ بِالْإِساءَةِ وَالْعِصْیانِ، یا مَنْ هَدانِی لِلْإِیمانِ مِنْ قَبْلِ أَنْ أَعْرِفَ شُکرَ الامْتِنانِ، یا مَنْ دَعَوْتُهُ مَرِیضاً فَشَفانِی؛
وَعُرْیاناً فَکسانِی، وَجائِعاً فَأَشْبَعَنِی، وَعَطْشاناً فَأَرْوانِی، وَذَلِیلاً فَأَعَزَّنِی، وَجاهِلاً فَعَرَّفَنِی، وَوَحِیداً فَکثَّرَنِی، وَغائِباً فَرَدَّنِی، وَمُقِلّاً فَأَغْنانِی، وَمُنْتَصِراً فَنَصَرَنِی، وَغَنِیاً فَلَمْ یسْلُبْنِی، وَأَمْسَکتُ عَنْ جَمِیعِ ذلِک فَابْتَدَأَنِی، فَلَک الْحَمْدُ وَالشُّکرُ یا مَنْ أَقالَ عَثْرَتِی، وَنَفَّسَ کرْبَتِی، وَأَجابَ دَعْوَتِی، وَسَتَرَ عَوْرَتِی، وَغَفَرَ ذُنُوبِی، وَبَلَّغَنِی طَلِبَتِی، وَنَصَرَنِی عَلَی عَدُوِّی، وَ إِنْ أَعُدَّ نِعَمَک وَمِنَنَک وَکرائِمَ مِنَحِک لَاأُحْصِیها؛
یا مَوْلای أَنْتَ الَّذِی مَنَنْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَنْعَمْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَحْسَنْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَجْمَلْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَفْضَلْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَکمَلْتَ، أَنْتَ الَّذِی رَزَقْتَ، أَنْتَ الَّذِی وَفَّقْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَعْطَیتَ، أَنْتَ الَّذِی أَغْنَیتَ، أَنْتَ الَّذِی أَقْنَیتَ، أَنْتَ الَّذِی آوَیتَ، أَنْتَ الَّذِی کفَیتَ، أَنْتَ الَّذِی هَدَیتَ، أَنْتَ الَّذِی عَصَمْتَ، أَنْتَ الَّذِی سَتَرْتَ، أَنْتَ الَّذِی غَفَرْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَقَلْتَ، أَنْتَ الَّذِی مَکنْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَعْزَزْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَعَنْتَ، أَنْتَ الَّذِی عَضَدْتَ، أَنْتَ الَّذِی أَیدْتَ، أَنْتَ الَّذِی نَصَرْتَ، أَنْتَ الَّذِی شَفَیتَ، أَنْتَ الَّذِی عافَیتَ، أَنْتَ الَّذِی أَکرَمْتَ؛
تَبارَکتَ وَتَعالَیتَ، فَلَک الْحَمْدُ دائِماً، وَلَک الشُّکرُ واصِباً أَبَداً، ثُمَّ أَنَا یا إِلهِی الْمُعْتَرِفُ بِذُنُوبِی فَاغْفِرْها لِی، أَنَا الَّذِی أَسَأْتُ، أَنَا الَّذِی أَخْطَأْتُ، أَنَا الَّذِی هَمَمْتُ، أَنَا الَّذِی جَهِلْتُ، أَنَا الَّذِی غَفَلْتُ، أَنَا الَّذِی سَهَوْتُ، أَنَا الَّذِی اعْتَمَدْتُ، أَنَا الَّذِی تَعَمَّدْتُ، أَنَا الَّذِی وَعَدْتُ، وَأَنَا الَّذِی أَخْلَفْتُ، أَنَا الَّذِی نَکثْتُ، أَنَا الَّذِی أَقْرَرْتُ، أَنَا الَّذِی اعْتَرَفْتُ بِنِعْمَتِک عَلَی وَعِنْدِی وَأَبُوءُ بِذُنُوبِی فَاغْفِرْها لِی، یا مَنْ لَاتَضُرُّهُ ذُنُوبُ عِبادِهِ وَهُوَ الْغَنِی عَنْ طاعَتِهِمْ، وَالْمُوَفِّقُ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْهُمْ بِمَعُونَتِهِ وَرَحْمَتِهِ، فَلَک الْحَمْدُ إِلهِی وَسَیدِی؛
إِلهِی أَمَرْتَنِی فَعَصَیتُک، وَنَهَیتَنِی فَارْتَکبْتُ نَهْیک، فَأَصْبَحْتُ لَاذا بَراءَةٍ لِی فَأَعْتَذِرَ، وَلَا ذا قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ، فَبِأَی شَیءٍ أَسْتَقْبِلُک یا مَوْلای؟ أَبِسَمْعِی؟ أَمْ بِبَصَرِی؟ أَمْ بِلِسانِی؟ أَمْ بِیدِی؟ أَمْ بِرِجْلِی؟ أَلَیسَ کلُّها نِعَمَک عِنْدِی وَبِکلِّها عَصَیتُک یا مَوْلای؟ فَلَک الْحُجَّةُ وَالسَّبِیلُ عَلَی، یا مَنْ سَتَرَنِی مِنَ الْآباءِ وَالْأُمَّهاتِ أَنْ یزْجُرُونِی، وَمِنَ الْعَشائِرِ وَالْإِخْوانِ أَنْ یعَیرُونِی، وَمِنَ السَّلاطِینِ أَنْ یعاقِبُونِی، وَلَوِ اطَّلَعُوا یا مَوْلای عَلَی مَا اطَّلَعْتَ عَلَیهِ مِنِّی إِذاً مَا أَنْظَرُونِی، وَلَرَفَضُونِی وَقَطَعُونِی، فَها أَنَا ذا یا إِلهِی، بَینَ یدَیک یا سَیدِی؛
خاضِعٌ ذَلِیلٌ حَصِیرٌ حَقِیرٌ، لَاذُو بَراءَةٍ فَأَعْتَذِرَ، وَلَا ذُو قُوَّةٍ فَأَنْتَصِرَ، وَلَا حُجَّةٍ فَأَحْتَجَ بِها، وَلَا قائِلٌ لَمْ أَجْتَرِحْ وَلَمْ أَعْمَلْ سُوءاً، وَمَا عَسَی الْجُحُودُ وَلَوْ جَحَدْتُ یا مَوْلای ینْفَعُنِی، کیفَ وَأَنَّی ذلِک وَجَوارِحِی کلُّها شاهِدَةٌ عَلَی بِما قَدْ عَمِلْتُ، وَعَلِمْتُ یقِیناً غَیرَ ذِی شَک أَنَّک سائِلِی مِنْ عَظائِمِ الْأُمُورِ، وَأَنَّک الْحَکمُ الْعَدْلُ الَّذِی لَاتَجُورُ، وَعَدْلُک مُهْلِکی وَمِنْ کلِّ عَدْلِک مَهْرَبِی، فَإِنْ تُعَذِّبْنِی یا إِلهِی فَبِذُنُوبِی بَعْدَ حُجَّتِک عَلَی، وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی فَبِحِلْمِک وَجُودِک وَکرَمِک، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ؛
لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْمُوَحِّدِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْخائِفِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْوَجِلِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الرَّاجِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الرَّاغِبِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْمُهَلِّلِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ السَّائِلِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْمُسَبِّحِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الْمُکبِّرِینَ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَک رَبِّی وَرَبُّ آبائِی الْأَوَّلِینَ؛
اللّهُمَّ هذَا ثَنائِی عَلَیک مُمَجِّداً، وَ إِخْلاصِی لِذِکرِک مُوَحِّداً، وَ إِقْرارِی بِآلائِک مُعَدِّداً، وَ إِنْ کنْتُ مُقِرّاً أَنِّی لَمْ أُحْصِها لِکثْرَتِها وَسُبُوغِها وَتَظاهُرِها وَتَقادُمِها إِلی حادِثٍ مَا لَمْ تَزَلْ تَتَعَهَّدُنِی بِهِ مَعَها مُنْذُ خَلَقْتَنِی وَبَرَأْتَنِی مِنْ أَوَّلِ الْعُمْرِ مِنَ الْإِغْناءِ مِنَ الْفَقْرِ، وَکشْفِ الضُّرِّ، وَتَسْبِیبِ الْیسْرِ، وَدَفْعِ الْعُسْرِ، وَتَفْرِیجِ الْکرْبِ، وَالْعافِیةِ فِی الْبَدَنِ، وَالسَّلامَةِ فِی الدِّینِ، وَلَوْ رَفَدَنِی عَلَی قَدْرِ ذِکرِ نِعْمَتِک جَمِیعُ الْعالَمِینَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ مَا قَدَرْتُ وَلَا هُمْ عَلَی ذلِک، تَقَدَّسْتَ وَتَعالَیتَ مِنْ رَبٍّ کرِیمٍ عَظِیمٍ رَحِیمٍ لَاتُحْصی آلاؤُک، وَلَا یبْلَغُ ثَناؤُک؛ وَلَا تُکافی نَعْماؤُک، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَتْمِمْ عَلَینا نِعَمَک، وَأَسْعِدْنا بِطاعَتِک، سُبْحانَک لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ.
اللّهُمَّ إِنَّک تُجِیبُ الْمُضْطَرَّ، وَتَکشِفُ السُّوءَ، وَتُغِیثُ الْمَکرُوبَ، وَتَشْفِی السَّقِیمَ، وَتُغْنِی الْفَقِیرَ، وَتَجْبُرُ الْکسِیرَ، وَتَرْحَمُ الصَّغِیرَ، وَتُعِینُ الْکبِیرَ، وَلَیسَ دُونَک ظَهِیرٌ، وَلَا فَوْقَک قَدِیرٌ، وَأَنْتَ الْعَلِی الْکبِیرُ، یا مُطْلِقَ الْمُکبَّلِ الْأَسِیرِ، یا رازِقَ الطِّفْلِ الصَّغِیرِ، یا عِصْمَةَ الْخائِفِ الْمُسْتَجِیرِ، یا مَنْ لَاشَرِیک لَهُ وَلَا وَزِیرَ؛
صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَعْطِنِی فِی هذِهِ الْعَشِیةِ أَفْضَلَ مَا أَعْطَیتَ وَأَنَلْتَ أَحَداً مِنْ عِبادِک مِنْ نِعْمَةٍ تُولِیها، وَآلاءٍ تُجَدِّدُها، وَبَلِیةٍ تَصْرِفُها، وَکرْبَةٍ تَکشِفُها، وَدَعْوَةٍ تَسْمَعُها، وَحَسَنَةٍ تَتَقَبَّلُها، وَسَیئَةٍ تَتَغَمَّدُها، إِنَّک لَطِیفٌ بِما تَشاءُ خَبِیرٌ وَعَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
اللّهُمَّ إِنَّک أَقْرَبُ مَنْ دُعِی، وَأَسْرَعُ مَنْ أَجابَ، وَأَکرَمُ مَنْ عَفا، وَأَوْسَعُ مَنْ أَعْطی، وَأَسْمَعُ مَنْ سُئِلَ، یا رَحْمنَ الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَرَحِیمَهُما، لَیسَ کمِثْلِک مَسْؤُولٌ، وَلَا سِواک مَأْمُولٌ، دَعَوْتُک فَأَجَبْتَنِی، وَسَأَلْتُک فَأَعْطَیتَنِی، وَرَغِبْتُ إِلَیک فَرَحِمْتَنِی، وَوَثِقْتُ بِک فَنَجَّیتَنِی، وَفَزِعْتُ إِلَیک فَکفَیتَنِی؛
اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک وَرَسُولِک وَنَبِیک وَعَلَی آلِهِ الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ أَجْمَعِینَ، وَتَمِّمْ لَنا نَعْماءَک، وَهَنِّئْنا عَطاءَک، وَاکتُبْنا لَک شاکرِینَ، وَلِآلائِک ذاکرِینَ، آمِینَ آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.
اللّهُمَّ یا مَنْ مَلَک فَقَدَرَ، وَقَدَرَ فَقَهَرَ، وَعُصِی فَسَتَرَ، وَاسْتُغْفِرَ فَغَفَرَ، یا غایةَ الطَّالِبِینَ الرَّاغِبِینَ وَمُنْتَهی أَمَلِ الرَّاجِینَ، یا مَنْ أَحاطَ بِکلِّ شَیءٍ عِلْماً، وَوَسِعَ الْمُسْتَقِیلِینَ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَحِلْماً؛
اللّهُمَّ إِنَّا نَتَوَجَّهُ إِلَیک فِی هذِهِ الْعَشِیةِ الَّتِی شَرَّفْتَها وَعَظَّمْتَها بِمُحَمَّدٍ نَبِیک وَرَسُولِک وَخِیرَتِک مِنْ خَلْقِک وَأَمِینِک عَلَی وَحْیک، الْبَشِیرِ النَّذِیرِ، السِّراجِ الْمُنِیرِ، الَّذِی أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَی الْمُسْلِمِینَ وَجَعَلْتَهُ رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ.
اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ کما مُحَمَّدٌ أَهْلٌ لِذلِک مِنْک یا عَظِیمُ فَصَلِّ عَلَیهِ وَعَلَی آلِهِ الْمُنْتَجَبِینَ الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ أَجْمَعِینَ، وَتَغَمَّدْنا بِعَفْوِک عَنَّا، فَإِلَیک عَجَّتِ الْأَصْواتُ بِصُنُوفِ اللُّغاتِ، فَاجْعَلْ لَنَا اللّهُمَّ فِی هذِهِ الْعَشِیةِ نَصِیباً مِنْ کلِّ خَیرٍ تَقْسِمُهُ بَینَ عِبادِک، وَنُورٍ تَهْدِی بِهِ، وَرَحْمَةٍ تَنْشُرُها، وَبَرَکةٍ تُنْزِلُها، وَعافِیةٍ تُجَلِّلُها، وَرِزْقٍ تَبْسُطُهُ یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ؛
اللّهُمَّ أَقْلِبْنا فِی هذَا الْوَقْتِ مُنْجِحِینَ مُفْلِحِینَ مَبْرُورِینَ غانِمِینَ، وَلَا تَجْعَلْنا مِنَ الْقانِطِینَ، وَلَا تُخْلِنا مِنْ رَحْمَتِک، وَلَا تَحْرِمْنا مَا نُؤَمِّلُهُ مِنْ فَضْلِک، وَلَا تَجْعَلْنا مِنْ رَحْمَتِک مَحْرُومِینَ، وَلَا لِفَضْلِ مَا نُؤَمِّلُهُ مِنْ عَطائِک قانِطِینَ، وَلَا تَرُدَّنا خائِبِینَ، وَلَا مِنْ بابِک مَطْرُودِینَ، یا أَجْوَدَ الْأَجْوَدِینَ، وَأَکرَمَ الْأَکرَمِینَ، إِلَیک أَقْبَلْنا مُوقِنِینَ، وَ لِبَیتِک الْحَرامِ آمِّینَ قاصِدِینَ، فَأَعِنَّا عَلَی مَناسِکنا، وَأَکمِلْ لَنا حَجَّنا، وَاعْفُ عَنَّا وَعافِنا، فَقَدْ مَدَدْنا إِلَیک أَیدِینا فَهِی بِذِلَّةِ الاعْتِرافِ مَوْسُومَةٌ؛
اللّهُمَّ فَأَعْطِنا فِی هذِهِ الْعَشِیةِ مَا سَأَلْناک، وَاکفِنا مَا اسْتَکفَیناک، فَلا کافِی لَنا سِواک، وَلَا رَبَّ لَنا غَیرُک، نافِذٌ فِینا حُکمُک، مُحِیطٌ بِنا عِلْمُک، عَدْلٌ فِینا قَضاؤُک، اقْضِ لَنَا الْخَیرَ، وَاجْعَلْنا مِنْ أَهْلِ الْخَیرِ.
اللّهُمَّ أَوْجِبْ لَنا بِجُودِک عَظِیمَ الْأَجْرِ، وَکرِیمَ الذُّخْرِ، وَدَوامَ الْیسْرِ، وَاغْفِرْ لَنا ذُنُوبَنا أَجْمَعِینَ، وَلَا تُهْلِکنا مَعَ الْهالِکینَ، وَلَا تَصْرِفْ عَنَّا رَأْفَتَک وَرَحْمَتَک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ؛
اللّهُمَّ اجْعَلْنا فِی هذَا الْوَقْتِ مِمَّنْ سَأَلَک فَأَعْطَیتَهُ، وَشَکرَک فَزِدْتَهُ، وَثابَ إِلَیک فَقَبِلْتَهُ، وَتَنَصَّلَ إِلَیک مِنْ ذُنُوبِهِ کلِّها فَغَفَرْتَها لَهُ، یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکرامِ.
اللّهُمَّ وَنَقِّنا وَسَدِّدْنا وَاقْبَلْ تَضَرُّعَنا، یا خَیرَ مَنْ سُئِلَ، وَیا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ، یا مَنْ لَا یخْفی عَلَیهِ إِغْماضُ الْجُفُونِ، وَلَا لَحْظُ الْعُیونِ، وَلَا مَا اسْتَقَرَّ فِی الْمَکنُونِ، وَلَا مَا انْطَوَتْ عَلَیهِ مُضْمَراتُ الْقُلُوبِ، أَلَا کلُّ ذلِک قَدْ أَحْصاهُ عِلْمُک، وَوَسِعَهُ حِلْمُک، سُبْحانَک وَتَعالَیتَ عَمَّا یقُولُ الظَّالِمُونَ عُلُوّاً کبِیراً، تُسَبِّحُ لَک السَّماواتُ السَّبْعُ وَالْأَرَضُونَ وَمَنْ فِیهِنَّ وَ إِنْ مِنْ شَیءٍ إِلّا یسَبِّحُ بِحَمْدِک؛
فَلَک الْحَمْدُ وَالْمَجْدُ وَعُلُوُّ الْجَدِّ، یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکرامِ، وَالْفَضْلِ وَالْإِنْعامِ، وَالْأَیادِی الْجِسامِ، وَأَنْتَ الْجَوادُ الْکرِیمُ، الرَّؤُوفُ الرَّحِیمُ. اللّهُمَّ أَوْسِعْ عَلَی مِنْ رِزْقِک الْحَلالِ، وَعافِنِی فِی بَدَنِی وَدِینِی، وَآمِنْ خَوْفِی، وَأَعْتِقْ رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ. اللّهُمَّ لَاتَمْکرْ بِی وَلَا تَسْتَدْرِجْنِی وَلَا تَخْدَعْنِی، وَادْرَأْ عَنِّی شَرَّ فَسَقَةِ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ.
در این قسمت از دعا سر و دیده خود را به جانب آسمان برداشت و از دیده های مبارکش مانند ریزش آب از دو مَشک، اشک می ریخت و با صدای بلند به محضر حق عرضه داشت:
یا أَسْمَعَ السَّامِعِینَ، یا أَبْصَرَ النَّاظِرِینَ، وَیا أَسْرَعَ الْحاسِبِینَ، وَیا أَرحَمَ الرَّاحِمِینَ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ السَّادَةِ الْمَیامِینِ، وَأَسْأَلُک اللّهُمَّ حاجَتِی الَّتِی إِنْ أَعْطَیتَنِیها لَمْ یضُرَّنِی مَا مَنَعْتَنِی، وَ إِنْ مَنَعْتَنِیها لَمْ ینْفَعْنِی مَا أَعْطَیتَنِی، أَسْأَلُک فَکاک رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ وَحْدَک لاشَرِیک لَک، لَک الْمُلْک، وَلَک الْحَمْدُ، وَأَنْتَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، یا رَبِّ یا رَبِّ...
پیوسته «یَا رَبِّ» می گفت و همه آنان که اطراف حضرت بودند به دعای حضرت گوش می دادند و به آمین گفتن اکتفا می کردند، در نتیجه صداهایشان با آن حضرت به گریستن بلند شد تا آفتاب غروب کرد، سپس زادوتوشه خود را بار کرده، به سوی مشعرالحرام حرکت کردند.
نویسنده گوید: کفعمی دعای عرفه حضرت سید الشهداء را در کتاب «بلد الامین» تا این قسمت ذکر کرده و علامه مجلسی در «زاد العِماد» این دعای شریف را موافق روایت کفعمی نقل فرموده ولی سید ابن طاووس در کتاب اقبال، پس از «یَا رَبِّ یَا رَبِّ یَا رَبِّ» این اضافه را آورده:
إِلهِی أَنَا الْفَقِیرُ فِی غِنای فَکیفَ لَاأَکونُ فَقِیراً فِی فَقْرِی؟! إِلهِی أَنَا الْجاهِلُ فِی عِلْمِی فَکیفَ لَاأَکونُ جَهُولاً فِی جَهْلِی؟! إِلهِی إِنَّ اخْتِلافَ تَدْبِیرِک وَسُرْعَةَ طَواءِ مَقادِیرِک مَنَعا عِبادَک الْعارِفِینَ بِک عَنِ السُّکونِ إِلی عَطاءٍ، وَالْیأْسِ مِنْک فِی بَلاءٍ. إِلهِی مِنِّی مَا یلِیقُ بِلُؤْمِی وَمِنْک مَا یلِیقُ بِکرَمِک؛
إِلهِی وَصَفْتَ نَفْسَک بِاللُّطْفِ وَالرَّأْفَةِ لِی قَبْلَ وُجُودِ ضَعْفِی أَفَتَمْنَعُنِی مِنْهُما بَعْدَ وُجُودِ ضَعْفِی؟ إِلهِی إِنْ ظَهَرَتِ الْمَحاسِنُ مِنِّی فَبِفَضْلِک وَلَک الْمِنَّةُ عَلَی، وَ إِنْ ظَهَرَتِ الْمَساوِئُ مِنِّی فَبِعَدْلِک وَلَک الْحُجَّةُ عَلَی.
إِلهِی کیفَ تَکلُنِی وَقَدْ تَکفَّلْتَ لِی؟ وَکیفَ أُضامُ وَأَنْتَ النَّاصِرُ لِی؟ أَمْ کیفَ أَخِیبُ وَأَنْتَ الْحَفِی بِی؟ ها أَنَا أَتَوَسَّلُ إِلَیک بِفَقْرِی إِلَیک، وَکیفَ أَتَوَسَّلُ إِلَیک بِمَا هُوَ مَحالٌ أَنْ یصِلَ إِلَیک؟ أَمْ کیفَ أَشْکو إِلَیک حالِی وَهُوَ لَایخْفی عَلَیک؟ أَمْ کیفَ أُتَرْجِمُ بِمَقالِی وَهُوَ مِنْک بَرَزٌ إِلَیک؛ أَمْ کیفَ تُخَیبُ آمالِی وَهِی قَدْ وَفَدَتْ إِلَیک؟ أَمْ کیفَ لَاتُحْسِنُ أَحْوالِی وَبِک قامَتْ؟
إِلهِی مَا أَلْطَفَک بِی مَعَ عَظِیمِ جَهْلِی! وَمَا أَرْحَمَک بِی مَعَ قَبِیحِ فِعْلِی! إِلهِی مَا أَقْرَبَک مِنِّی وَأَبْعَدَنِی عَنْک! وَمَا أَرْأَفَک بِی! فَمَا الَّذِی یحْجُبُنِی عَنْک؟ إِلهِی عَلِمْتُ بِاخْتِلافِ الْآثارِ وَتَنَقُّلاتِ الْأَطْوارِ، أَنَّ مُرادَک مِنِّی أَنْ تَتَعَرَّفَ إِلَی فِی کلِّ شَیءٍ حَتَّی لا أَجْهَلَک فِی شَیءٍ. إِلهِی کلَّما أَخْرَسَنِی لُؤْمِی أَنْطَقَنِی کرَمُک، وَکلَّما آیسَتْنِی أَوْصافِی أَطْمَعَتْنِی مِنَنُک؛
إِلهِی مَنْ کانَتْ مَحاسِنُهُ مَساوِئَ فَکیفَ لَاتَکونُ مَساویهِ مَساوِئَ؟! وَمَنْ کانَتْ حَقائِقُهُ دَعاوِی فَکیفَ لَاتَکونُ دَعاویهِ دَعاوِی؟! إِلهِی حُکمُک النَّافِذُ وَمَشِیئَتُک الْقاهِرَةُ لَمْ یتْرُکا لِذِی مَقالٍ مَقالاً، وَلَا لِذِی حالٍ حالاً. إِلهِی کمْ مِنْ طاعَةٍ بَنَیتُها، وَحالَةٍ شَیدْتُها هَدَمَ اعْتِمادِی عَلَیها عَدْلُک، بَلْ أَقالَنِی مِنْها فَضْلُک. إِلهِی إِنَّک تَعْلَمُ أَنِّی وَ إِنْ لَمْ تَدُمِ الطَّاعَةُ مِنِّی فِعْلاً جَزْماً فَقَدْ دامَتْ مَحَبَّةً وَعَزْماً. إِلهِی کیفَ أَعْزِمُ وَأَنْتَ الْقاهِرُ؟ وَکیفَ لَاأَعْزِمُ وَأَنْتَ الْآمِرُ؛
إِلهِی تَرَدُّدِی فِی الْآثارِ یوجِبُ بُعْدَ الْمَزارِ فَاجْمَعْنِی عَلَیک بِخِدْمَةٍ تُوصِلُنِی إِلَیک، کیفَ یسْتَدَلُّ عَلَیک بِما هُوَ فِی وُجُودِهِ مُفْتَقِرٌ إِلَیک؟ أَیکونُ لِغَیرِک مِنَ الظُّهُورِ مَا لَیسَ لَک حَتَّی یکونَ هُوَ الْمُظْهِرَ لَک؟ مَتی غِبْتَ حَتَّی تَحْتاجَ إِلی دَلِیلٍ یدُلُّ عَلَیک؟ وَمَتی بَعُدْتَ حَتَّی تَکونَ الْآثارُ هِی الَّتِی تُوصِلُ إِلَیک؟ عَمِیتْ عَینٌ لَاتَراک عَلَیها رَقِیباً، وَخَسِرَتْ صَفْقَةُ عَبْدٍ لَمْ تَجْعَلْ لَهُ مِنْ حُبِّک نَصِیباً؛
إِلهِی أَمَرْتَ بِالرُّجُوعِ إِلَی الْآثارِ فَأَرْجِعْنِی إِلَیک بِکسْوَةِ الْأَنْوارِ وَهِدایةِ الاسْتِبْصارِ حَتَّی أَرْجِعَ إِلَیک مِنْها کما دَخَلْتُ إِلَیک مِنْها مَصُونَ السِّرِّ عَنِ النَّظَرِ إِلَیها، وَمَرْفُوعَ الْهِمَّةِ عَنِ الاعْتِمادِ عَلَیها، إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
إِلهِی هذَا ذُلِّی ظاهِرٌ بَینَ یدَیک، وَهذَا حالِی لَایخْفی عَلَیک، مِنْک أَطْلُبُ الْوُصُولَ إِلَیک، وَبِک أَسْتَدِلُّ عَلَیک، فَاهْدِنِی بِنُورِک إِلَیک، وَأَقِمْنِی بِصِدْقِ الْعُبُودِیةِ بَینَ یدَیک. إِلهِی عَلِّمْنِی مِنْ عِلْمِک الْمَخْزُونِ، وَصُنِّی بِسِتْرِک الْمَصُونِ؛
إِلهِی حَقِّقْنِی بِحَقائِقِ أَهْلِ الْقُرْبِ، وَاسْلُک بِی مَسْلَک أَهْلِ الْجَذْبِ. إِلهِی أَغْنِنِی بِتَدْبِیرِک لِی عَنْ تَدْبِیرِی، وَبِاخْتِیارِک عَن اخْتِیارِی، وَأَوْقِفْنِی عَلَی مَراکزِ اضْطِرارِی.
إِلهِی أَخْرِجْنِی مِنْ ذُلِّ نَفْسِی، وَطَهِّرْنِی مِنْ شَکی وَشِرْکی قَبْلَ حُلُولِ رَمْسِی، بِک أَنْتَصِرُ فَانْصُرْنِی، وَعَلَیک أَتَوَکلُ فَلا تَکلْنِی، وَ إِیاک أَسْأَلُ فَلا تُخَیبْنِی، وَفِی فَضْلِک أَرْغَبُ فَلا تَحْرِمْنِی، وَبِجَنابِک أَنْتَسِبُ فَلا تُبْعِدْنِی، وَبِبابِک أَقِفُ فَلا تَطْرُدْنِی؛
إِلهِی تَقَدَّسَ رِضاک أَنْ یکونَ لَهُ عِلَّةٌ مِنْک فَکیفَ تَکونُ لَهُ عِلَّةٌ مِنِّی؟ إِلهِی أَنْتَ الْغَنِی بِذاتِک أَنْ یصِلَ إِلَیک النَّفْعُ مِنْک فَکیفَ لَا تَکونُ غَنِیاً عَنِّی؟ إِلهِی إِنَّ الْقَضاءَ وَالْقَدَرَ یمَنِّینِی، وَ إِنَّ الْهَوی بِوَثائِقِ الشَّهْوَةِ أَسَرَنِی، فَکنْ أَنْتَ النَّصِیرَ لِی حَتَّی تَنْصُرَنِی وَتُبَصِّرَنِی، وَأَغْنِنِی بِفَضْلِک حَتَّی أَسْتَغْنِی بِک عَنْ طَلَبِی، أَنْتَ الَّذِی أَشْرَقْتَ الْأَنْوارَ فِی قُلُوبِ أَوْلِیائِک حَتَّی عَرَفُوک وَوَحَّدُوک، وَأَنْتَ الَّذِی أَزَلْتَ الْأَغْیارَ عَنْ قُلُوبِ أَحِبَّائِک حَتَّی لَمْ یحِبُّوا سِواک وَلَمْ یلْجَأُوا إِلی غَیرِک، أَنْتَ الْمُؤْنِسُ لَهُمْ حَیثُ أَوْحَشَتْهُمُ الْعَوالِمُ، وَأَنْتَ الَّذِی هَدَیتَهُمْ حَیثُ اسْتَبانَتْ لَهُمُ الْمَعالِمُ، مَاذا وَجَدَ مَنْ فَقَدَک وَمَا الَّذِی فَقَدَ مَنْ وَجَدَک؟
لَقَدْ خابَ مَنْ رَضِی دُونَک بَدَلاً، وَلَقَدْ خَسِرَ مَنْ بَغی عَنْک مُتَحَوِّلاً، کیفَ یرْجی سِواک وَأَنْتَ مَا قَطَعْتَ الْإِحْسانَ؟ وَکیفَ یطْلَبُ مِنْ غَیرِک وَأَنْتَ مَا بَدَّلْتَ عادَةَ الامْتِنانِ؟ یا مَنْ أَذاقَ أَحِبَّاءَهُ حَلاوَةَ الْمُؤانَسَةِ فَقامُوا بَینَ یدَیهِ مُتَمَلِّقِینَ، وَیا مَنْ أَلْبَسَ أَوْلِیاءَهُ مَلابِسَ هَیبَتِهِ فَقامُوا بَینَ یدَیهِ مُسْتَغْفِرِینَ، أَنْتَ الذَّاکرُ قَبْلَ الذَّاکرِینَ، وَأَنْتَ الْبادِئُ بِالإِحْسانِ قَبْلَ تَوَجُّهِ الْعابِدِینَ، وَأَنْتَ الْجَوادُ بِالْعَطاءِ قَبْلَ طَلَبِ الطَّالِبِینَ، وَأَنْتَ الْوَهَّابُ ثُمَّ لِما وَهَبْتَ لَنا مِنَ الْمُسْتَقْرِضِینَ؛
إِلهِی اطْلُبْنِی بِرَحْمَتِک حَتَّی أَصِلَ إِلَیک، وَاجْذِبْنِی بِمَنِّک حَتَّی أُقْبِلَ عَلَیک. إِلهِی إِنَّ رَجائِی لَاینْقَطِعُ عَنْک وَ إِنْ عَصَیتُک، کما أَنَّ خَوفِی لَایزایلُنِی وَ إِنْ أَطَعْتُک، فَقَدْ دَفَعَتْنِی الْعَوالِمُ إِلَیک، وَقَدْ أَوْقَعَنِی عِلْمِی بِکرَمِک عَلَیک.
إِلهِی کیفَ أَخِیبُ وَأَنْتَ أَمَلِی؟ أَمْ کیفَ أُهانُ وَعَلَیک مُتَّکلِی؟ إِلهِی کیفَ أَسْتَعِزُّ وَفِی الذِّلَّةِ أَرْکزْتَنِی؟ أَمْ کیفَ لَا أَسْتَعِزُّ وَ إِلَیک نَسَبْتَنِی؛
إِلهِی کیفَ لَاأَفْتَقِرُ وَأَنْتَ الَّذِی فِی الْفُقَراءِ أَقَمْتَنِی؟ أَمْ کیفَ أَفْتَقِرُ وَأَنْتَ الَّذِی بِجُودِک أَغْنَیتَنِی؟ وَأَنْتَ الَّذِی لَاإِلهَ غَیرُک تَعَرَّفْتَ لِکلِّ شَیءٍ فَما جَهِلَک شَیءٌ، وَأَنْتَ الَّذِی تَعَرَّفْتَ إِلَی فِی کلِّ شَیءٍ فَرَأَیتُک ظاهِراً فِی کلِّ شَیءٍ، وَأَنْتَ الظَّاهِرُ لِکلِّ شَیءٍ، یا مَنِ اسْتَوی بِرَحْمانِیتِهِ فَصارَ الْعَرْشُ غَیباً فِی ذاتِهِ، مَحَقْتَ الْآثارَ بِالْآثارِ، وَمَحَوْتَ الْأَغْیارَ بِمُحِیطاتِ أَفْلاک الْأَنْوارِ، یا مَنِ احْتَجَبَ فِی سُرادِقاتِ عَرْشِهِ عَنْ أَنْ تُدْرِکهُ الْأَبْصارُ، یا مَنْ تَجَلَّی بِکمالِ بَهائِهِ فَتَحَقَّقَتْ عَظَمَتُهُ مِنَ الاسْتِواءَ، کیفَ تَخْفی وَأَنْتَ الظَّاهِرُ؟ أَمْ کیفَ تَغِیبُ وَأَنْتَ الرَّقِیبُ الْحاضِرُ؟ إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَحْدَهُ.

[روز پایان ذی الحجه] آخرین روز سال اعراب است. سید در کتاب «اقبال» براساس یک روایت ذکر کرده است که دو رکعت نماز بخوان و در هر رکعت سوره «حَمد» «یک مرتبه» و «ده مرتبه» «قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ» و «ده مرتبه» «آیت الکرسی» و پس از نماز بگو:
اللّهُمَّ مَا عَمِلْتُ فِی هذِهِ السَّنَةِ مِنْ عَمَلٍ نَهَیتَنِی عَنْهُ وَلَمْ تَرْضَهُ وَنَسِیتُهُ وَلَمْ تَنْسَهُ وَدَعَوْتَنِی إِلَی التَّوْبَةِ بَعْدَ اجْتِرائِی عَلَیک، اللّهُمَّ فَإِنِّی أَسْتَغْفِرُک مِنْهُ فَاغْفِرْ لِی، وَمَا عَمِلْتُ مِنْ عَمَلٍ یقَرِّبُنِی إِلَیک فَاقْبَلْهُ مِنِّی، وَلَا تَقْطَعْ رَجائِی مِنْک یا کرِیمُ.
چون این را بگویی، شیطان فریاد می زند: وای بر من آنچه در این سال بر ضدّ او رنج بردم، همه را خراب کرد و سالی که گذشت برای او گواهی می دهد که سالش را به خیر پایان داد.

سید بن طاووس برای روز اوّل هر یک از این سه ماه [ربیع الثانی و جمادی الاول و جمادی الآخر]، دعایی نقل کرده [است]. شیخ مفید فرموده: روز دهم ماه ربیع الثانی سال دویست وسی ودو حضرت عسکری(علیه السلام) متولّد شد که روز برجستۀ بسیار مبارکی است و مستحب است مومنان به شکرانه این نعمت بزرگ روزه بگیرند.

اما اعمال هر ماه نو؛ چند عمل است:
اوّل:
خواندن دعاهای نقل شده در وقت دیدن هلال که بهترین آن ها دعای «چهل و سوّم صحیفه کامله» است که همراه با «اعمال اول ماه رمضان» ذکر شد.
دوم:
خواندن «هفت مرتبه» سوره «حمد» برای دفع درد چشم.
سوم:
اندکی پنیر خوردن، چه روایت شده: هرکه خود را به خوردن آن در اول هر ماه مقید کند، امید است در آن ماه حاجتش ردّ نشود.
چهارم:
در شب اوّل دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت پس از سوره «حمد» سوره «اَنعام» را قرائت کند و از خداوند بخواهد او را از هر ترس و دردی ایمن گرداند و در آن ماه حادثه ای را نبیند که ناپسند او باشد.
پنجم:
در روز اوّل دو رکعت نماز بخواند، در رکعت اول پس از سوره «حمد» «سی مرتبه» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از سوره «حمد» «سی مرتبه» سوره «قدر» بخواند و پس از نماز صدقه بدهد؛ چون چنین کند، سلامتی اش را در آن ماه از خدا خریده است. از بعضی روایات استفاده می شود که پس از نماز چنین بخواند:
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، «وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلّا عَلَی اللَّهِ رِزْقُهَا وَ یعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَ مُسْتَوْدَعَهَا، کلٌّ فِی کتَابٍ مُبِینٍ.» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، «وَ إِنْ یمْسَسْک اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا کاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ، وَ إِنْ یرِدْک بِخَیرٍ فَلا رَادَّ لِفَضْلِهِ، یصِیبُ بِهِ مَنْ یشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ، وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ.» بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ، «سَیجْعَلُ اللَّهُ بَعْدَ عُسْرٍ یسْراً»، «مَا شَاءَ اللَّهُ لا قُوَّةَ إِلّا بِاللَّهِ»، «حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ»، «وَ أُفَوِّضُ أَمْرِی إِلَی اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ بَصِیرٌ بِالْعِبَادِ»، «لا إِلَهَ إِلّا أَنْتَ، سُبْحَانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ»، «رَبِّ إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَی مِنْ خَیرٍ فَقِیرٌ»، «رَبِّ لا تَذَرْنِی فَرْداً، وَ أَنْتَ خَیرُ الْوَارِثِینَ».
 

مقدمه در آداب سفر است و مشتمل است بر یک مقدمه و چند فصل و یک خاتمه
چون اراده سفر می کنی، شایسته است روز چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را روزه بداری و برای سفر کردن، روز شنبه یا روز سه شنبه یا روز پنجشنبه را انتخاب کنی و از سفر کردن در روز دوشنبه و چهارشنبه و پیش از ظهر روز جمعه بپرهیز و از سفر کردن در این ایام که در این نظم واقع شده، دوری کن:
هفت روزی نحس باشد در مَهی
زان حذر کن تا نیابی هیچ رنج
سه و پنـج و سیـزده بـا شانـزده
بیست ویک با بیست وچهار و بیست وپنج
[در بعضی از روایات نقل شده: که در بیست ویکم ماه سفر کردن مطلوب است و در روز هشتم و بیست وسوم خوب نیست. عباس قمی]
در ایام مُحاق و در حالی که ماه در برج عقرب است به سفر مرو و اگر در این اوقات برای سفر کردن ضرورتی پیش آمد، دعای سفر را بخوان و صدقه بده، آنگاه به سفر برو.
روایت شده: مردی از اصحاب حضرت باقر(علیه السلام) اراده سفر کرد و برای وداع خدمت آن جناب رسید، حضرت فرمود: پدرم علی بن الحسین(علیه السلام) هرگاه اراده می کرد که به سوی بعضی از املاک خود بیرون رود، سلامتی خود را از خدا به آنچه آسان بود می خرید، یعنی به صدقه دادن به هرچه که ممکن بود و این عمل زمانی بود که پای خویش را در رکاب می گذاشت؛ و چون به سلامت از سفر بازمی گشت، خدا را شکر می کرد و به آنچه که ممکن بود صدقه می داد.
آن مرد حضرت را وداع گفت و رفت و آنچه را حضرت فرموده بود انجام نداد، در نتیجه در مسیر سفر هلاک شد؛ این خبر به حضرت باقر(علیه السلام) رسید، حضرت فرمود: این مرد پند داده شد، اگر می پذیرفت.
سزاوار است پیش از روی آوردن به سفر، غسل کنی و اهل و عیال خود را گرد آوری و دو رکعت نماز بخوانی و از خداوند خیر خود را درخواست کنی و «آیت الکرسی» خوانده و حمد و ثنای الهی را بجا آوری و بر رسول خدا و آلش صلوات فرستی و بگویی:
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُک الْیوْمَ نَفْسِی وَأَهْلِی وَمَالِی وَوُلْدِی وَمَنْ کانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَالْغَائِبَ. اللّهُمَّ احْفَظْنا بِحِفْظِ الْإِیمانِ وَاحْفَظْ عَلَینا. اللّهُمَّ اجْعَلْنا فِی رَحْمَتِک، وَلَا تَسْلُبْنا فَضْلَک إِنَّا إِلَیک رَاغِبُونَ. اللّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِک مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ، وَکآبَةِ الْمُنْقَلَبِ، وَسُوءِ الْمَنْظَرِ فِی الْأَهْلِ وَالْمالِ وَالْوَلَدِ فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ. اللّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیک هذَا التَّوَجُّهَ طَلَباً لِمَرْضاتِک وَتَقَرُّباً إِلَیک. اللّهُمَّ فَبَلِّغْنِی مَا أُؤَمِّلُهُ وَأَرْجُوهُ فِیک وَفِی أَوْلِیائِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
پس از این، خاندان خود را وداع کن و بر درِ خانه بایست و «تسبیح حضرت فاطمه» را بخوان و از پیش رو و طرف راست و جانب چپ سوره «حمد» و «آیت الکرسی» را قرائت کن و بگو:
اللّهُمَّ إِلَیک وَجَّهْتُ وَجْهِی، وَعَلَیک خَلَّفْتُ أَهْلِی وَمَالِی وَمَا خَوَّلْتَنِی وَقَدْ وَثِقْتُ بِک فَلَا تُخَیبْنِی، یا مَنْ لَایخَیبُ مَنْ أَرادَهُ، وَلَا یضَیعُ مَنْ حَفِظَهُ. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاحْفَظْنِی فِیما غِبْتُ عَنْهُ وَلَا تَکلْنِی إِلی نَفْسِی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
سپس سوره «توحید» را «یازده مرتبه» بخوان و سوره «قدر» و «آیت الکرسی» و سوره های «فلق» و «ناس» را قرائت کن، پس با دست خود همه بدنت را مسح کن و به هرچه ممکن باشد، صدقه بده و بگو:
اللّهُمَّ إِنِّی اشْتَرَیتُ بِهذِهِ الصَّدَقَةِ سَلَامَتِی وَسَلامَةَ سَفَرِی وَمَا مَعِی. اللّهُمَّ احْفَظْنِی وَاحْفَظْ مَا مَعِی، وَسَلِّمْنِی وَسَلِّمْ مَا مَعِی، وَبَلِّغْنِی وَبَلِّغْ مَا مَعِی بِبَلاغِک الْحَسَنِ الْجَمِیلِ.
و عصایی از چوب درخت بادام تلخ با خود بردار که روایت شده: هرکه به سفری رود و با خود عصای بادام تلخ بردارد و این آیه سوره «قصص» را بخواند: «وَ لَمّا تَوَجَّهَ تِلْقاءَ مَدْیَنَ» تا «وَ اللّهُ عَلی ما نَقُولُ وَکِیلٌ»، خداوند او را از هر حیوان درنده و از هر دزد ستمگر و از هر حیوان زهردار، ایمن گرداند تا به خانه خود بازگردد و هفتادوهفت فرشته با او باشند تا آن که به وطن برگردد و عصا را به زمین بگذارد، برای او طلب آمرزش کنند.
و مستحب است با عمامه بیرون روی و سر عمامه را زیر گلو بگردانی تا از دزد و غرق شدن و سوختن آسیبی به تو نرسد.
و کمی از تربت حضرت سید الشّهدا(علیه السلام) را با خود بردار و در وقت برداشتن چنین بگو:
اللّهُمَّ هذِهِ طِینَةُ قَبْرِ الْحُسَینِ عَلَیهِ السَّلامُ وَ لِیک وَابْنِ وَ لِیک اتَّخَذْتُها حِرْزاً لِمَا أَخافُ وَمَا لَاأَخافُ.
و با خود انگشتر عقیق و فیروزه بردار، به ویژه انگشتری که عقیقش زرد باشد و یک طرفش منقوش به «مَا شَاءَ اللّهُ لَاقُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ أَسْتَغْفِرُ اللّهَ» و طرف دیگرش «محمّد و علی» باشد.
سید ابن طاووس در کتاب «اَمان الاخطار» از ابومحمّد قاسم بن علا از صافی خادم حضرت هادی(علیه السلام) روایت کرده: از آن حضرت اجازه خواستم به زیارت جدّش حضرت رضا(علیه السلام) بروم، فرمود: با خود انگشتری داشته باش، دارای نگین زرد و نقش نگین آن «مَا شاءَ اللّهُ لَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ أَسْتَغْفِرُ اللّهَ» و نقش طرف دیگرش «محمّد و علی». چون این انگشتر را برداری، از شرّ دزدان و راهزنان امان یابی و برای سلامت تو تمام تر و نسبت به دین تو حفظ کننده تر است.
خادم گوید: بیرون آمدم و انگشتری که حضرت فرموده بود تهیه کردم، سپس خدمت ایشان بازگشتم که برای سفرم با آن جناب وداع کنم، چون وداع کردم و دور شدم، دستور داد مرا برگردانند، وقتی برگشتم فرمود:
ای صافی؛ عرض کردم: لبّیک ای آقای من؛ فرمود: انگشتر فیروزه هم باید همراه داشته باشی، زیرا میان طوس و نیشابور شیری به تو برخواهد خورد که قافله را از ادامه سفر منع خواهد کرد، تو پیش برو و این انگشتر را به شیر نشان بده و بگو مولای من می گوید از راه دور شو؛ باید بر یک طرف نگین فیروزه «اللّهُ الْمَلِکُ» و بر طرف دیگرش«الْمُلْکُ لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ»نقش کنی،زیرا نقش انگشتر فیروزه امیرالمؤمنین(علیه السلام) «اللّهُ الْمَلِکُ» بود،چون خلافت به آن حضرت برگشت«الْمُلْکُ لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ» را نقش کرد و چنین نگینی انسان را از حیوانات درنده امان می بخشد و در جنگ ها باعث پیروزی می شود.
صافی می گوید: به سفر رفتم، به خدا سوگند، در همان مکان که حضرت فرموده بود شیر بر سر راه آمد و آنچه فرموده بود انجام دادم، شیر برگشت، چون از زیارت بازگشتم، آنچه اتفاق افتاده بود خدمت آن حضرت عرض کردم، فرمودند: یک چیز ماند که نگفتی، اگر می خواهی من بگویم، گفتم: آقای من شاید فراموش کرده باشم، فرمود:
شبی در طوس، شب را نزدیک قبر شریف به سر می بردی، گروهی از جنّیان به زیارت قبر آن حضرت آمده بودند، آن نگین را در دست تو دیدند و نقش آن را خواندند، پس آن را از دستت بیرون آوردند و به نزد بیماری که داشتند بردند، انگشتر را در آبی شسته و آن آب را به بیمار خود دادند، بیمارشان سالم شد، انگشتر را برگرداندند، درحالی که تو در دست راست داشتی، آنان در دست چپ تو کردند، تو از این امر بسیار تعجّب کردی و سببش را ندانستی، آنگاه نزدیک سر خود یاقوتی یافتی و آن را برداشتی، اکنون همراه توست؛ آن را به بازار ببر که به هشتاد اشرفی خواهی فروخت و این یاقوت هدیه آن جنّیان است که برای تو آورده بودند، خادم می گوید: یاقوت را به بازار بردم و به هشتاد اشرفی فروختم همان طور که آقایم فرموده بود.
از حضرت صادق(علیه السلام) روایت شده: کسی که هر شب در سفر «آیت الکرسی» را بخواند سالم بماند و آنچه با اوست نیز سالم بماند و در سفر بگوید:
اللّهُمَّ اجْعَلْ مَسِیرِی عِبَراً، وَصَمْتِی تَفَکراً، وَکلامِی ذِکراً.
از امام زین العابدین، حضرت سجاد(علیه السلام) روایت شده: اگر برای ضرر زدن به من، جنّ و انس جمع شوند پروا نمی کنم، هرگاه این کلمات را بگویم:
بِسْمِ اللّهِ، وَبِاللّهِ، وَمِنَ اللّهِ، وَ إِلَی اللّهِ، وَفِی سَبِیلِ اللّهِ. اللّهُمَّ إِلَیک أَسْلَمْتُ نَفْسِی، وَ إِلَیک وَجَّهْتُ وَجْهِی، وَ إِلَیک فَوَّضْتُ أَمْرِی، فَاحْفَظْنِی بِحِفْظِ الْإِیمانِ مِنْ بَینِ یدَی، وَمِنْ خَلْفِی، وَعَنْ یمِینِی، وَعَنْ شِمالِی، وَمِنْ فَوْقِی، وَمِنْ تَحْتِی، وَادْفَعْ عَنِّی بِحَوْلِک وَقُوَّتِک فَإِنَّهُ لَاحَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ.
نویسنده گوید: دعاها و آداب سفر بسیار است و ما در اینجا به ذکر چند بخش از آن ها اکتفا می کنیم.
اوّل:
برای شخص سزاوار است، هرگاه سوار مرکب می شود «بِسْمِ اللَّه» را ترک نکند.
دوم:
توشه سفر را حفظ کرده، در جای مورد اطمینان بگذارد، زیرا روایت شده: که از فهم و دانایی مسافر، حفظ کردن توشه خود است.
سوم:
دوستان را کمک کند و از خدمت کردن و کار کردن، در رفع حاجت هایشان دریغ نکند تا خدا هفتادوسه اندوه را از او برطرف سازد و او را در دنیا از همّ و غم پناه دهد و اندوه بزرگ روز قیامت را از او دور کند.
روایت شده: حضرت سجاد(علیه السلام) سفر نمی کرد مگر با اشخاصی که آن حضرت را نشناسند، به خاطر اینکه به آن ها کمک کند، زیرا اگر حضرت را می شناختند نمی گذاشتند ایشان کاری انجام دهد.
و از اخلاق پسندیده رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نقل شده: زمانی با اصحاب در سفر بودند، خواستند گوسفندی را ذبح کنند، یکی از اصحاب گفت: ذبح گوسفند با من، دیگری گفت پوست کندنش با من، دیگری گفت: پختنش با من، حضرت فرمود: جمع کردن هیزمش با من.
عرضه داشتند: شما زحمت نکشید، ما هیزم فراهم می کنیم، فرمودند: می دانم شما این کار را خواهید کرد، ولی من دوست ندارم که نسبت به شما امتیازی داشته باشم، زیرا خدا کراهت دارد، بنده اش را ببیند که خویش را بر دوستانش برتری داده باشد، بدان که سنگین ترین مردم نزد دوستان، کسی است که در عین سلامت و صحّت اعضایش، تنبلی می کند و دست به کاری نمی برد و منتظر است، کارهایش را دیگران انجام دهند!
چهارم:
در سفر، با کسی همراه باشد که در هزینه کردن نظیر اوست.
پنجم:
از آب منزلی نیاشامد، مگر بعد از آنکه آن را با آب منزل قبل مخلوط کند و برای مسافر لازم است مقداری از خاک شهر خود و طینتی که بر آن تربیت شده بردارد و به هر منزلی که وارد می شود، کمی از آن خاک را در ظرف آب خود بریزد و ظرف را حرکت دهد، سپس ظرف را به زمین گذاشته، صبر کند تا آب آن صاف شود، آنگاه بنوشد.
ششم:
اخلاقش را نیکو کند و بردباری را زینت خود گرداند، در «آداب زیارت امام حسین» (علیه السلام) آنچه مناسب این مقام است بیاید.
هفتم:
برای سفرش توشه برگیرد و از شرافت آدمی است که توشه خود را به ویژه در سفر مکه نیکو گرداند، آری در سفر زیارت حضرت سید الشهداء(علیه السلام) برداشتن توشه، از غذاها و خوراکی های لذیذ پسندیده نیست، چنان که این نکته در «باب زیارت» آن حضرت بیاید؛
و ابن أعسم گفته است:
مِنْ شَرَفِ الْإِنْسانِ فِی الْأَسْفارِ
تَطْییبُهُ الزَّادَ مَعَ الْإِکثارِ
از شرف انسان در سفرها
دلپسند نمودن توشه و فراوان برداشتن آن است
وَلْیحْسِنِ الْإِنْسانُ فِی حالِ السَّفَر
أَخْلاقَةُ زِیادَةً عَلَی الْحَضَر
انسان باید در حال سفر نیکو کند
اخلاقش را بیشتر از وقتی که در وطن است
وَلْیدْعُ عِنْدَ الْوَضْعِ لِلْخِوانِ
مَنْ کانَ حاضِراً مِنَ الْإِخْوانِ
و باید هنگام انداختن سفره دعوت کند
از برادرانش هرکسی را که حاضر است
وَلْیکثِرِ الْمَزْحَ مَعَ الصَّحْبِ إِذا
لَمْ یسْخِطِ اللّهَ وَلَمْ یجْلِبْ أَذی
و باید به همراهان مزاح کند درحالی که
خدا را به غضب نیاورد و موجب آزار نگردد
مَنْ جاءَ بَلْدَةً فَذا ضَیفٌ عَلی
إِخْوانِهِ فِیها إِلی أَنْ یرْحَلا
کسی که به شهری وارد شود مهمان است
بر برادرانش تا از آنجا کوچ کند
یبَرُّ لَیلَتَینِ ثُمَّ لْیأْکلِ
مِنْ أَکلِ أَهْلِ الْبَیتِ فِی الْمُسْتَقْبِلِ
تا دو شب پذیرایی شود، آنگاه باید بخورد
از خوراک معمولی اهل خانه تا در آنجاست
هشتم:
آنچه در سفر رعایت آن خیلی مهم است، محافظت بر نمازهای واجب است، با شرایط و حدود آن در اوایل اوقات، چه آنکه از حاجیان و زائران بسیار مشاهده شده که در راه سفر نمازهای واجب خود را ضایع کردند، به خاطر آنکه یا در وقت نخواندند یا در حال سوار بودن بر مرکب خواندند یا با تیمم بی جا و یا با نجاست جامه و بدن ادا کردند که همۀ این ها از بی مبالاتی و سبک شمردن شأن نماز بوده و حال آنکه در روایتی از حضرت صادق(علیه السلام) نقل شده: که نماز واجب از بیست حج بهتر است و یک حج بهتر است از خانه ای که پر از طلا باشد و آن طلاها را صدقه دهند تا تمام شود؛
و پس از نمازهای شکسته گفتن «سی مرتبه» «سُبْحانَ اللّهِ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ، وَلَا إِلهَ إِلّا اللّهُ، وَاللّهُ أَکْبَرُ» را ترک مکن که نسبت به آن تأکید بسیار شده است.
 

بدان که ثواب زیارت هر یک از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) و ائمه هدی(علیهم السلام) را می توان هدیه به روح مقدّس هر یک از آنان نمود و همچنین به روح هر یک از مؤمنان می توان هدیه کرد و نیز می توان به نیابت از ایشان زیارت نمود، چنان که به سند معتبر نقل شده: داود صرمی به حضرت امام هادی(علیه السلام) عرضه داشت: من پدر شما را زیارت کردم و ثوابش را برای شما قرار دادم. فرمود: برای تو از سوی خدا، پاداش و ثواب بزرگی است و از جانب ما ستایش و ثنا.
و در حدیث دیگری وارد شده: حضرت امام هادی(علیه السلام) شخصی را به حائر امام حسین(علیه السلام) فرستاد که برای حضرت زیارت و دعا کند.
هم به سند معتبر از حضرت امام موسی بن جعفر(علیه السلام) روایت شده: چون به زیارت مرقد منوّر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) بروی و از انجام زیارت فارغ شوی، دو رکعت نماز بخوان و بالای سر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) بایست و چنین بگو:
السَّلامُ عَلَیک یا نَبِی اللّه مِنْ أَبِی وَأُمِّی وَزَوْجَتِی وَوَلَدِی وَحامَّتِی وَمِنْ جَمِیعِ أَهْلِ بَلَدِی حُرِّهِمْ وَعَبْدِهِمْ وَأَبْیضِهِمْ وَأَسْوَدِهِمْ.
پس به هرکس از شهر خود بگویی که من به نیابت از تو، به پیامبر(صلی الله علیه وآله) سلام دادم، راست گو خواهی بود.
و در بعضی از روایات وارد شده است: که از بعضی از ائمه طاهرین پرسیدند: از مردی که دو رکعت نماز بجا می آورد یا یک روز روزه می دارد یا حجّ و عمره می خواند یا رسول خدا(صلی الله علیه وآله) یا یکی از ائمه طاهرین را زیارت می کند و ثواب آن را برای پدر و مادر خود یا برادر مؤمن خود هدیه می کند، آیا برای او ثوابی هست؟ فرمود: ثواب آن عمل به آن شخص می رسد، بدون اینکه از ثواب نایب چیزی کم شود.
شیخ طوسی در کتاب تهذیب فرموده است: کسی که با گرفتن اجرت، به نیابت برادر مؤمن به زیارت می رود، چون از غسل زیارت فارغ شود، [و موافق بعضی از نسخه ها: از عمل زیارت فارغ گردد] بگوید:
اللّهُمَّ مَا أَصابَنِی مِنْ تَعَبٍ أَوْ نَصَبٍ أَوْ شَعَثٍ أَوْ لُغُوبٍ فَأْجُرْ فُلانَ ابْنَ فُلانٍ فِیهِ وَأْجُرْنِی فِی قَضائِی عَنْهُ.
پس چون زیارت کند در آخر زیارت بگوید:
السَّلامُ عَلَیک یا مَوْلای عَنْ فُلانِ ابْنِ فُلانٍ، أَتَیتُک زائِراً عَنْهُ فَاشْفَعْ لَهُ عِنْدَ رَبِّک.
پس هر دعایی که خواهد برای او کند.
و نیز فرموده است: چون کسی بخواهد به نیابت دیگری زیارت کند بگوید:
اللّهُمَّ إِنَّ فُلانَ ابْنَ فُلانٍ أَوْفَدَنِی إِلی مَوالِیهِ وَمَوالِی لِأَزُورَ عَنْهُ رَجاءً لِجَزِیلِ الثَّوابِ وَفِراراً مِنْ سُوءِ الْحِسابِ، اللّهُمَّ إِنَّهُ یتَوَجَّهُ إِلَیک بِأَوْلِیائِهِ الدَّالِّینَ عَلَیک فِی غُفْرانِک ذُنُوبَهُ وَحَطِّ سَیئاتِهِ، وَیتَوَسَّلُ إِلَیک بِهِمْ عِنْدَ مَشْهَدِ إِمامِهِ صَلَواتُ اللّهُ عَلَیهِمْ، اللّهُمَّ فَتَقَبَّلْ مِنْهُ وَاقْبَلْ شَفاعَةَ أَوْلِیائِهِ صَلَواتُ اللّهُ عَلَیهِمْ فِیهِ.
اللّهُمَّ جازِهِ عَلَی حُسْنِ نِیتِهِ وَصَحِیحِ عَقِیدَتِهِ وَصِحَّةِ مُوالاتِهِ أَحْسَنَ مَا جازَیتَ أَحَداً مِنْ عَبِیدِک الْمُؤْمِنِینَ، وَأَدِمْ لَهُ مَا خَوَّلْتَهُ، وَاسْتَعْمِلْهُ صالِحاً فِیما آتَیتَهُ، وَلَا تَجْعَلْنِی آخِرَ وافِدٍ لَهُ یوفِدُهُ. اللّهُمَّ أَعْتِقْ رَقَبَتَهُ مِنَ النَّارِ، وَأَوْسِعْ عَلَیهِ مِنْ رِزْقِک الْحَلالِ الطَّیبِ، وَاجْعَلْهُ مِنْ رُفَقاءِ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَبارِک لَهُ فِی وُلْدِهِ وَمالِهِ وَأَهْلِهِ وَما مَلَکتْ یمِینُهُ؛
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَحُلْ بَینَهُ وَبَینَ مَعاصِیک حَتَّی لَایعْصِیک، وَأَعِنْهُ عَلَی طاعَتِک وَطاعَةِ أَوْلِیائِک حَتَّی لَاتَفْقِدَهُ حَیثُ أَمَرْتَهُ، وَلَا تَراهُ حَیثُ نَهَیتَهُ. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لَهُ وَارْحَمْهُ وَاعْفُ عَنْهُ وَعَنْ جَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ.
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَأَعِذْهُ مِنْ هَوْلِ الْمُطَّلَعِ، وَمِنْ فَزَعِ یوْمِ الْقِیامَةِ وَسُوءِ الْمُنْقَلَبِ، وَمِنْ ظُلْمَةِ الْقَبْرِ وَوَحْشَتِهِ، وَمِنْ مَواقِفِ الْخِزْی فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ؛
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاجْعَلْ جائِزَتَهُ فِی مَوْقِفِی هذَا غُفْرانَک وَتُحْفَتَهُ فِی مَقامِی هذَا عِنْدَ إِمامِی صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ أَنْ تُقِیلَ عَثْرَتَهُ، وَتَقْبَلَ مَعْذِرَتَهُ، وَتَتَجاوَزَ عَنْ خَطِیئَتِهِ، وَتَجْعَلَ التَّقْوَی زادَهُ، وَمَا عِنْدَک خَیراً لَهُ فِی مَعادِهِ، وَتَحْشُرَهُ فِی زُمْرَةِ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ، وَتَغْفِرَ لَهُ وَ لِوالِدَیهِ فَإِنَّک خَیرُ مَرْغُوبٍ إِلَیهِ، وَأَکرَمُ مَسْؤُولٍ اعْتَمَدَ الْعِبادُ عَلَیهِ.
اللّهُمَّ وَ لِکلِّ مُوفِدٍ جائِزَةٌ، وَ لِکلِّ زائِرٍ کرامَةٌ، فَاجْعَلْ جائِزَتَهُ فِی مَوْقِفِی هذَا غُفْرانَک وَالْجَنَّةَ لَهُ وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ. اللّهُمَّ وَأَنَا عَبْدُک الْخاطِئُ الْمُذْنِبُ الْمُقِرُّ بِذُنُوبِهِ فَأَسْأَلُک یا اللّهُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ أَنْ لَاتَحْرِمَنِی بَعْدَ ذلِک الْأَجْرَ وَالثَّوابَ مِنْ فَضْلِ عَطائِک وَکرَمِ تَفَضُّلِک.
آنگاه نزد ضریح مقدّس رفته و دست ها را رو به قبله به سوی آسمان بردارد و بگوید:
یا مَوْلای، یا إِمامِی، عَبْدُک فُلانُ ابْنُ فُلانٍ أَوْفَدَنِی زائِراً لِمَشْهَدِک یتَقَرَّبُ إِلَی اللّه عَزَّوَجَلَّ بِذَلِک وَ إِلَی رَسُولِهِ وَ إِلَیک یرْجُو بِذلِک فَکاک رَقَبَتِهِ مِنَ النَّارِ مِنَ الْعُقُوبَةِ، فَاغْفِرْ لَهُ وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ، لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ الْحَلِیمُ الْکرِیمُ، لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ الْعَلِی الْعَظِیمُ، أَسْأَلُک أَنْ تُصِلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَتَسْتَجِیبَ لِی فِیهِ وَفِی جَمِیعِ إِخْوانِی وَأَخَوَاتِی وَوَلَدِی وَأَهْلِی بِجُودِک وَکرَمِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

امّا کیفیت زیارت رسول خدا(صلی الله علیه و آله) چنین است: هرگاه به مدینه پیامبر(صلی الله علیه و آله) وارد شدی، برای زیارت غسل کن، چون خواستی وارد مسجد آن حضرت شوی کنار در مسجد بایست و «اذن دخول» اوّل را که در صفحات پیش گذشت بخوان و از در جبرییل وارد شو و پای راست را وقت ورود مقدّم بدار، سپس «صد مرتبه» «اللّهُ أَکْبَرُ» بگو، آنگاه دو رکعت [نماز به نیت] «نماز تحیت» مسجد بخوان و به سوی حجرۀ شریفه برو و بر آن دست بگذار و آن را ببوس و بگو:
السَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا نَبِی اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدَ بْنَ عَبْدِاللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا خاتَمَ النَّبِیینَ، أَشْهَدُ أَنَّک قَدْ بَلَّغْتَ الرِّسالَةَ، وَأَقَمْتَ الصَّلَاةَ، وَآتَیتَ الزَّکاةَ، وَأَمَرْتَ بِالْمَعْرُوفِ، وَنَهَیتَ عَنِ الْمُنْکرِ، وَعَبَدْتَ اللّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتاک الْیقِینُ، فَصَلَواتُ اللّهِ عَلَیک وَرَحْمَتُهُ وَعَلَی أَهْلِ بَیتِک الطَّاهِرِینَ.
پس رو به قبله نزد ستون جلو که از جانب راست قبر است بایست، به طوری که دوش چپ به جانب قبر و دوش راست به جانب منبر که جایگاه سر رسول خدا(صلی الله علیه وآله) است قرار گیرد و بگو:
أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّک رَسُولُ اللّهِ، وَأَنَّک مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِ اللّهِ، وَأَشْهَدُ أَنَّک قَدْ بَلَّغْتَ رِسالاتِ رَبِّک وَنَصَحْتَ لِأُمَّتِک، وَجاهَدْتَ فِی سَبِیلِ اللّهِ، وَعَبَدْتَ اللّهَ حَتّی أَتاک الْیقِینُ بِالْحِکمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ، وَأَدَّیتَ الَّذِی عَلَیک مِنَ الْحَقِّ، وَأَنَّک قَدْ رَؤُفْتَ بِالْمُؤْمِنِینَ، وَغَلُظْتَ عَلَی الْکافِرِینَ، فَبَلَّغَ اللّهُ بِک أَفْضَلَ شَرَفِ مَحَلِّ الْمُکرَّمِینَ، الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی اسْتَنْقَذَنا بِک مِنْ الشِّرْک وَالضَّلالَةِ؛
اللّهُمَّ فَاجْعَلْ صَلَوَاتِک وَصَلَوَاتِ مَلائِکتِک الْمُقَرَّبِینَ، وَأَنْبِیائِک الْمُرْسَلِینَ، وَعِبادِک الصَّالِحِینَ، وَأَهْلِ السَّمَاواتِ وَالْأَرَضِینَ، وَمَنْ سَبَّحَ لَک یا رَبَّ الْعالَمِینَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک وَرَسُولِک وَنَبِیک وَأَمِینِک وَنَجِیک وَحَبِیبِک وَصَفِیک وَخاصَّتِک وَصَفْوَتِک وَخِیرَتِک مِنْ خَلْقِک؛
اللّهُمَّ أَعْطِهِ الدَّرَجَةَ الرَّفِیعَةَ، وَآتِهِ الْوَسِیلَةَ مِنَ الْجَنَّةِ، وَابْعَثْهُ مَقاماً مَحْمُوداً یغْبِطُهُ بِهِ الْأَوَّلُونَ وَالْآخِرُونَ. اللّهُمَّ إِنَّک قُلْتَ: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُک فَاسْتَغْفَرُوا اللّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوّاباً رَحِیماً» وَإِنِّی أَتَیتُک مُسْتَغْفِراً تَائِباً مِنْ ذُنُوبِی، وَ إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِک إِلَی اللّهِ رَبِّی وَرَبِّک لِیغْفِرَ لِی ذُنُوبِی.
و اگر تو را حاجتی باشد، قبر مطهّر را پشت کتف خود قرار ده و رو به جانب قبله کن و دست ها را به سوی خدا بردار و حاجت خویش را بخواه که سزاوار است برآورده شود، ان شاء الله تعالی.
ابن قولَوَیه به سند معتبر از محمّد بن مسعود روایت کرده که گفت: دیدم امام صادق(علیه السلام) نزد قبر رسول خدا(صلی الله علیه وآله) آمد و دست مبارک را بر قبر گذاشت و گفت:
أَسْأَلُ اللّهَ الَّذِی اجْتَبَاک وَاخْتَارَک وَهَدَاک وَهَدی بِک أَنْ یصَلِّی عَلَیک.
پس فرمود:
«إِنَّ اللّهَ وَ مَلائِکتَهُ یصَلُّونَ عَلَی النَّبِی یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا صَلُّوا عَلَیهِ وَ سَلِّمُوا تَسْلِیماً».
شیخ طوسی در کتاب «مصباح» فرموده: چون کنار قبر شریف از دعا فارغ شدی، نزد منبر برو و بر آن دست بمال و دو قبّه پایین منبر را که مانند انار است بگیر و صورت و چشم های خود را به آن بمال که در آن شفای چشم است و نزد منبر بایست و حمد و ثنای الهی را بجای آور، و حاجت خود را بخواه که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: بین قبر و منبر من باغی است از باغ های بهشت و منبر من بر دری است از درهای بهشت.
سپس به مقام پیامبر(صلی الله علیه وآله) می روی و در آنجا آنچه خواهی نماز بجا آور و در مسجد پیامبر بسیار نماز بخوان، به درستی که نماز در آنجا برابر با هزار نماز است و هرگاه وارد مسجد شوی یا بیرون روی بر آن حضرت صلوات فرست و در خانه فاطمه زهرا نماز بخوان و به مقام جبرییل که زیر ناودان است برو که محلّ ایستادن جبرییل در هنگام اذن دخول خواستن از پیامبر(صلی الله علیه وآله) آنجا بوده و بگو:
أَسْأَلُک أَی جَوادُ، أَی کرِیمُ، أَی قَرِیبُ، أَی بَعِیدُ أَنْ تَرُدَّ عَلَی نِعْمَتَک.

علامه مجلسی در «زاد المعاد» در اعمال عید مولود که روز «هفدهم ربیع الاول» است فرموده: شیخ مفید و شهید و سید ابن طاووس (ره) گفته اند: چون بخواهی در غیر مدینه طیبه حضرت رسول گرامی را زیارت کنی، غسل کن و چیزی شبیه قبر در برابر خود بساز و نام مبارک آن حضرت را بر آن بنویس، سپس بایست و دل خود را متوجه آن حضرت کن و بگو:
أَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ، وَأَنَّهُ سَیدُ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ، وَأَنَّهُ سَیدُ الْأَنْبِیاءِ وَالْمُرْسَلِینَ. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَعَلَی أَهْلِ بَیتِهِ الْأَئِمَةِ الطَّیبِینَ.
سپس بگو:
السَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا خَلِیلَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا نَبِی اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا صَفِی اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا رَحْمَةَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا خِیرَةَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا حَبِیبَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا نَجِیبَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک یا خاتَِمَ النَّبِیینَ، السَّلامُ عَلَیک یا سَیدَ الْمُرْسَلِینَ، السَّلامُ عَلَیک یا قائِماً بِالْقِسْطِ، السَّلامُ عَلَیک یا فَاتِحَ الْخَیرِ، السَّلامُ عَلَیک یا مَعْدِنَ الْوَحْی وَالتَّنْزِیلِ، السَّلامُ عَلَیک یا مُبَلِّغاً عَنِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک أَ یهَا السِّراجُ الْمُنِیرُ؛
السَّلامُ عَلَیک یا مُبَشِّرُ، السَّلامُ عَلَیک یا نَذِیرُ، السَّلامُ عَلَیک یا مُنْذِرُ، السَّلامُ عَلَیک یا نُورَ اللّهِ الَّذِی یسْتَضاءُ بِهِ، السَّلامُ عَلَیک وَعَلَی أَهْلِ بَیتِک الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ الْهادِینَ الْمَهْدِیینَ، السَّلامُ عَلَیک وَعَلَی جَدِّک عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، وَعَلَی أَبِیک عَبْدِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَی أُمِّک آمِنَةَ بِنْتِ وَهَبٍ، السَّلامُ عَلَی عَمِّک حَمْزَةَ سَیدِ الشُّهَداءِ، السَّلامُ عَلَی عَمِّک الْعَبَّاسِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ، السَّلامُ عَلَی عَمِّک وَکفِیلِک أَبِی طَالِبٍ، السَّلامُ عَلَی ابْنِ عَمِّک جَعْفَرٍ الطَّیارِ فِی جِنَانِ الْخُلْدِ، السَّلامُ عَلَیک یا مُحَمَّدُ، السَّلامُ عَلَیک یا أَحْمَدُ؛
السَّلامُ عَلَیک یا حُجَّةَ اللّهِ عَلَی الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ، وَ السَّابِقَ إِلَی طَاعَةِ رَبِّ الْعالَمِینَ، وَالْمُهَیمِنَ عَلَی رُسُلِهِ، وَالْخاتَِمَ لِأَنْبِیائِهِ، وَالشَّاهِدَ عَلَی خَلْقِهِ، وَالشَّفِیعَ إِلَیهِ، وَالْمَکینَ لَدَیهِ، وَالْمُطاعَ فِی مَلَکوتِهِ، الْأَحْمَدَ مِنَ الْأَوْصافِ، الْمُحَمَّدَ لِسائِرِ الْأَشْرافِ، الْکرِیمَ عِنْدَ الرَّبِّ، وَالْمُکلَّمَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُبِ، الْفائِزَ بِالسِّباقِ، وَالْفائِتَ عَنِ اللِّحاقِ، تَسْلِیمَ عارِفٍ بِحَقِّک، مُعْتَرِفٍ بِالتَّقْصِیرِ فِی قِیامِهِ بِواجِبِک، غَیرِ مُنْکرٍ مَا انْتَهی إِلَیهِ مِنْ فَضْلِک، مُوْقِنٍ بِالْمَزِیداتِ مِنْ رَبِّک، مُؤْمِنٍ بِالْکتابِ الْمُنْزَلِ عَلَیک، مُحَلِّلٍ حَلالَک، مُحَرِّمٍ حَرامَک، أَشْهَدُ یا رَسُولَ اللّهِ مَعَ کلِّ شاهِدٍ، وَأَتَحَمَّلُها عَنْ کلِّ جاحِدٍ؛
أَنَّک قَدْ بَلَّغْتَ رِسالاتِ رَبِّک، وَنَصَحْتَ لِأُمَّتِک، وَجاهَدْتَ فِی سَبِیلِ رَبِّک، وَصَدَعْتَ بِأَمْرِهِ، وَاحْتَمَلْتَ الْأَذَی فِی جَنْبِهِ، وَدَعَوْتَ إِلی سَبِیلِهِ بِالْحِکمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ الْجَمِیلَةِ، وَأَدَّیتَ الْحَقَّ الَّذِی کانَ عَلَیک، وَأَنَّک قَدْ رَؤُفْتَ بِالْمُؤْمِنِینَ، وَغَلُظْتَ عَلَی الْکافِرِینَ، وَعَبَدْتَ اللّهَ مُخْلِصاً حَتَّی أَتَاک الْیقِینُ، فَبَلَغَ اللّهُ بِک أَشْرَفَ مَحَلِّ الْمُکرَّمِینَ، وَأَعْلی مَنازِلِ الْمُقَرَّبِینَ، وَأَرْفَعَ دَرَجاتِ الْمُرْسَلِینَ حَیثُ لَایلْحَقُک لاحِقٌ، وَلَا یفُوقُک فائِقٌ، وَلَا یسْبِقُک سابِقٌ، وَلاَ یطْمَعُ فِی إِدْراکک طامِعٌ؛
الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی اسْتَنْقَذَنا بِک مِنَ الْهَلَکةِ، وَهَدَانَا بِک مِنَ الضَّلالَةِ، وَنَوَّرَنا بِک مِنَ الظُّلْمَةِ، فَجَزاک اللّهُ یا رَسُولَ اللّهِ مِنْ مَبْعُوثٍ أَفْضَلَ مَا جَازَی نَبِیاً عَنْ أُمَّتِهِ، وَرَسُولاً عَمَّنْ أُرْسِلَ إِلَیهِ، بِأَبِی أَنْتَ وَأُمِّی یا رَسُولَ اللّهِ زُرْتُک عارِفاً بِحَقِّک، مُقِرّاً بِفَضْلِک، مُسْتَبْصِراً بِضَلالَةِ مَنْ خالَفَک وَخَالَفَ أَهْلَ بَیتِک، عارِفاً بِالْهُدَی الَّذِی أَنْتَ عَلَیهِ، بِأَبِی أَنْتَ وَأُمِّی وَنَفْسِی وَأَهْلِی وَمالِی وَوَلَدِی، أَنَا أُصَلِّی عَلَیک کما صَلَّی اللّهُ عَلَیک وَ صَلَّی عَلَیک مَلائِکتُهُ وَ أَنْبِیاؤُهُ وَرُسُلُهُ صَلاةً مُتَتابِعَةً وافِرَةً مُتَواصِلَةً لَاانْقِطاعَ لَها وَلَا أَمَدَ وَلَا أَجَلَ، صَلَّی اللّهُ عَلَیک وَعَلَی أَهْلِ بَیتِک الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ کما أَنْتُمْ أَهْلُهُ.
پس دست ها را بگشا و بگو:
اللّهُمَّ اجْعَلْ جَوَامِعَ صَلَواتِک، وَنَوَامِی بَرَکاتِک، وَفَواضِلَ خَیراتِک، وَشَرائِفَ تَحِیاتِک وَتَسْلِیمَاتِک وَکرامَاتِک وَرَحَمَاتِک، وَصَلَوَاتِ مَلائِکتِک الْمُقَرَّبِینَ، وَأَنْبِیائِک الْمُرْسَلِینَ، وَأَئِمَّتِک الْمُنْتَجَبِینَ، وَعِبادِک الصَّالِحِینَ، وَأَهْلِ السَّمَاواتِ وَالْأَرَضِینَ، وَمَنْ سَبَّحَ لَک یا رَبَّ الْعالَمِینَ مِنَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک وَرَسُولِک وَشاهِدِک وَنَبِیک وَنَذِیرِک وَأَمِینِک وَمَکینِک وَنَجِیک وَنَجِیبِک وَحَبِیبِک وَخَلِیلِک وَصَفِیک وَصَفْوَتِک وَخاصَّتِک وَخالِصَتِک وَرَحْمَتِک وَخَیرِ خِیرَتِک مِنْ خَلْقِک، نَبِی الرَّحْمَةِ، وَخازِنِ الْمَغْفِرَةِ، وَقائِدِ الْخَیرِ وَالْبَرَکةِ؛
وَمُنْقِذِ الْعِبادِ مِنَ الْهَلَکةِ بِإِذْنِک، وَداعِیهِمْ إِلَی دِینِک، الْقَیمِ بِأَمْرِک، أَوَّلِ النَّبِیینَ مِیثاقاً، وَآخِرِهِمْ مَبْعَثاً، الَّذِی غَمَسْتَهُ فِی بَحْرِ الْفَضِیلَةِ، وَالْمَنْزِلَةِ الْجَلِیلَةِ، وَالدَّرَجَةِ الرَّفِیعَةِ، وَالْمَرْتَبَةِ الْخَطِیرَةِ، وَأَوْدَعْتَهُ الْأَصْلابَ الطَّاهِرَةَ، وَنَقَلْتَهُ مِنْها إِلَی الْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ لُطْفاً مِنْک لَهُ، وَتَحَنُّناً مِنْک عَلَیهِ، إِذْ وَکلْتَ لِصَوْنِهِ وَ حِراسَتِهِ وَحِفْظِهِ وَحِیاطَتِهِ مِنْ قُدْرَتِک عَیناً عاصِمَةً حَجَبْتَ بِها عَنْهُ مَدانِسَ الْعَهْرِ وَمَعائِبَ السِّفاحِ، حَتَّی رَفَعْتَ بِهِ نَواظِرَ الْعِبادِ، وَأَحْییتَ بِهِ مَیتَ الْبِلادِ بِأَنْ کشَفْتَ عَنْ نُورِ وِلادَتِهِ ظُلَمَ الْأَسْتارِ، وَأَلْبَسْتَ حَرَمَک بِهِ حُلَلَ الْأَنْوارِ؛
اللّهُمَّ فَکمَا خَصَصْتَهُ بِشرَفِ هذِهِ الْمَرْتَبَةِ الْکرِیمَةِ، وَذُخْرِ هذِهِ الْمَنْقَبَةِ الْعَظِیمَةِ، صَلِّ عَلَیهِ کمَا وَفَی بِعَهْدِک وَبَلَّغَ رِسَالاتِک وَقاتَلَ أَهْلَ الْجُحُودِ عَلَی تَوْحِیدِک، وَقَطَعَ رَحِمَ الْکفْرِ فِی إِعْزازِ دِینِک، وَلَبِسَ ثَوْبَ الْبَلْوی فِی مُجاهَدَةِ أَعْدائِک، وَأَوْجَبْتَ لَهُ بِکلِّ أَذی مَسَّهُ أَوْ کیدٍ أَحَسَّ بِهِ مِنَ الْفِئَةِ الَّتِی حاوَلَتْ قَتْلَهُ فَضِیلَةً تَفُوقُ الْفَضائِلَ وَیمْلِک بِهَا الْجَزِیلَ مِنْ نَوالِک، وَقَدْ أَسَرَّ الْحَسْرَةَ، وَأَخْفَی الزَّفْرَةَ، وَتَجَرَّعَ الْغُصَّةَ، وَلَمْ یتَخَطَّ مَا مَثَّلَ لَهُ وَحْیک.
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَعَلَی أَهْلِ بَیتِهِ صَلاةً تَرْضاها لَهُمْ، وَبَلِّغْهُمْ مِنَّا تَحِیةً کثِیرَةً وَسَلاماً، وَآتِنا مِنْ لَدُنْک فِی مُوَالاتِهِمْ فَضْلاً وَ إِحْساناً وَرَحْمَةً وَغُفْراناً إِنَّک ذُو الْفَضْلِ الْعَظِیمِ.
سپس چهار رکعت نماز زیارت با هر سوره ای که بخواهی به دو سلام بخوان و پس از آن «تسبیح حضرت زهرا»(سلام الله علیها) را زمزمه کن و بگو:
اللّهُمَّ إِنَّک قُلْتَ لِنَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ: «وَ لَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جاؤُک فَاسْتَغْفَرُوا اللّهَ وَ اسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوّاباً رَحِیماً» وَلَمْ أَحْضُرْ زَمانَ رَسُولِک عَلَیهِ وَآلِهِ السَّلامُ.
اللّهُمَّ وَقَدْ زُرْتُهُ راغِباً تائِباً مِنْ سَیءِ عَمَلِی، وَمُسْتَغْفِراً لَک مِنْ ذُنُوبِی، وَمُقِرَّاً لَک بِها وَأَنْتَ أَعْلَمُ بِها مِنِّی، وَمُتَوَجِّهاً إِلَیک بِنَبِیک نَبِی الرَّحْمَةِ صَلَواتُک عَلَیهِ وَآلِهِ فَاجْعَلْنِی اللَّهُمَّ بِمُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیتِهِ عِنْدَک وَجِیهاً فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ وَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللّهِ بِأَبِی أَنْتَ وَأُمِّی، یا نَبِی اللّهِ، یا سَیدَ خَلْقِ اللّهِ، إِنِّی أَتَوَجَّهُ بِک إِلَی اللّهِ رَبِّک وَرَبِّی لِیغْفِرَ لِی ذُنُوبِی، وَیتَقَبَّلَ مِنِّی عَمَلِی وَیقْضِی لِی حَوائِجِی؛ فَکنْ لِی شَفِیعاً عِنْدَ رَبِّک وَرَبِّی، فَنِعْمَ الْمَسْؤُولُ الْمَوْلی رَبِّی، وَ نِعْمَ الشَّفِیعُ أَنْتَ یا مُحَمَّدُ عَلَیک وَعَلَی أَهْلِ بَیتِک السَّلامُ.
اللّهُمَّ وَ أَوْجِبْ لِی مِنْک الْمَغْفِرَةَ وَالرَّحْمَةَ وَالرِّزْقَ الْواسِعَ الطَّیبَ النَّافِعَ کمَا أَوْجَبْتَ لِمَنْ أَتی نَبِیک مُحَمَّداً صَلَواتُک عَلَیهِ وَآلِهِ وَهُوَ حَی فَأَقَرَّ لَهُ بِذُنُوبِهِ، وَاسْتَغْفَرَ لَهُ رَسُولُک عَلَیهِ وَآلِهِ السَّلامُ فَغَفَرْتَ لَهُ بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اللّهُمَّ وَقَدْ أَمَّلْتُک وَرَجَوْتُک وَقُمْتُ بَینَ یدَیک وَرَغِبْتُ إِلَیک عَمَّنْ سِواک وَقَدْ أَمَّلْتُ جَزِیلَ ثَوابِک، وَ إِنِّی لَمُقِرٌّ غَیرُ مُنْکرٍ، وَتائِبٌ إِلَیک مِمَّا اقْتَرَفْتُ، وَعائِذٌ بِک فِی هذَا الْمَقامِ مِمَّا قَدَّمْتُ مِنَ الْأَعْمالِ الَّتِی تَقَدَّمْتَ إِلَی فِیها وَنَهَیتَنِی عَنْها وَأَوْعَدْتَ عَلَیهَا الْعِقابَ؛
وَأَعُوذُ بِکرَمِ وَجْهِک أَنْ تُقِیمَنِی مَقامَ الْخِزْی وَالذُّلِّ یوْمَ تُهْتَک فِیهِ الْأَسْتارُ، وَتَبْدُو فِیهِ الْأَسْرارُ وَالْفَضائِحُ، وَتَرْعَدُ فِیهِ الْفَرائِصُ یوْمَ الْحَسْرَةِ وَالنَّدَامَةِ، یوْمَ الْآفِکةِ، یوْمَ الْآزِفَةِ، یوْمَ التَّغابُنِ، یوْمَ الْفَصْلِ، یوْمَ الْجَزاءِ، یوْماً کانَ مِقْدارُهُ خَمْسِینَ أَلْفَ سَنَةٍ، یوْمَ النَّفْخَةِ، یوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ، یوْمَ النَّشْرِ، یوْمَ الْعَرْضِ، یوْمَ یقُومُ النَّاسُ لِرَبِّ الْعالَمِینَ، یوْمَ یفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ أَخِیهِ وَأُمِّهِ وَأَبِیهِ وَصاحِبَتِهِ وَبَنِیهِ، یوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ وَأَکنافُ السَّماءِ، یوْمَ تَأْتِی کلُّ نَفْسٍ تُجادِلُ عَنْ نَفْسِها، یوْمَ یرَدُّونَ إِلَی اللّهِ فَینَبِّئُهُمْ بِمَا عَمِلُوا، یوْمَ لَایغْنِی مَوْلی عَنْ مَوْلی شَیئاً وَلَا هُمْ ینْصَرُونَ إِلّا مَنْ رَحِمَ اللّهُ إِنَّهُ هُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ؛
یوْمَ یرَدُّونَ إِلی عالِمِ الْغَیبِ وَالشَّهادَةِ، یوْمَ یرَدُّونَ إِلَی اللّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ، یوْمَ یخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ سِراعاً کأَنَّهُمْ إِلی نُصُبٍ یوفِضُونَ وَکأَنَّهُمْ جَرادٌ مُنْتَشِرٌ مُهْطِعِینَ إِلَی الدَّاعِی إِلَی اللّهِ یوْمَ الْواقِعَةِ، یوْمَ تُرَجُّ الْأَرْضُ رَجَّاً، یوْمَ تَکونُ السَّماءُ کالْمُهْلِ وَتَکونُ الْجِبَالُ کالْعِهْنِ وَلَا یسْأَلُ حَمِیمٌ حَمِیماً، یوْمَ الشَّاهِدِ وَالْمَشْهُودِ، یوْمَ تَکونُ الْمَلائِکةُ صَفّاً صَفّاً.
اللّهُمَّ ارْحَمْ مَوْقِفِی فِی ذلِک الْیوْمِ بِمَوْقِفِی فِی هذَا الْیوْمِ، وَلَا تُخْزِنِی فِی ذلِک مَوْقِفِ بِما جَنَیتُ عَلَی نَفْسِی، وَاجْعَلْ یا رَبِّ فِی ذلِک الْیوْمِ مَعَ أَوْلِیائِک مُنْطَلَقِی، وَفِی زُمْرَةِ مُحَمَّدٍ وَأَهْلِ بَیتِهِ عَلَیهِمُ السَّلامُ مَحْشَرِی؛
وَاجْعَلْ حَوْضَهُ مَوْرِدِی وَفِی الْغُرِّ الْکرامِ مَصْدَرِی، وَأَعْطِنِی کتَابِی بِیمِینِی حَتَّی أَفُوزَ بِحَسَناتِی، وَتُبَیضَ بِهِ وَجْهِی، وَتُیسِّرَ بِهِ حِسابِی، وَتُرَجِّحَ بِهِ مِیزانِی، وَأَمْضِی مَعَ الْفَائِزِینَ مِنْ عِبَادِک الصَّالِحِینَ إِلی رِضْوَانِک وَجِنَانِک إِلهَ الْعالَمِینَ.
اللّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِک مِنْ أَنْ تَفْضَحَنِی فِی ذلِک الْیوْمِ بَینَ یدَی الْخَلائِقِ بِجَرِیرَتِی، أَو أَنْ أَلْقَی الْخِزْی وَالنَّدامَةَ بِخَطِیئَتِی، أَوْ أَنْ تُظْهِرَ فِیهِ سَیئَاتِی عَلَی حَسَناتِی، أَوْ أَنْ تُنَوِّهَ بَینَ الْخَلائِقِ بِاسْمِی، یا کرِیمُ یا کرِیمُ، الْعَفْوَ الْعَفْوَ، السَّتْرَ السَّتْرَ؛
اللّهُمَّ وَأَعُوذُ بِک مِنْ أَنْ یکونَ فِی ذلِک الْیوْمِ فِی مَواقِفِ الْأَشْرارِ مَوْقِفِی، أَوْ فِی مَقامِ الْأَشْقِیاءِ مَقامِی، وَ إِذا مَیزْتَ بَینَ خَلْقِک فَسُقْتَ کلّاً بِأَعْمالِهِمْ زُمَراً إِلی مَنازِلِهِمْ فَسُقْنِی بِرَحْمَتِک فِی عِبادِک الصَّالِحِینَ، وَفِی زُمْرَةِ أَوْلِیائِک الْمُتَّقِینَ إِلی جَنَّاتِک یا رَبَّ الْعَالَمِینَ.
پس آن حضرت را وداع کن و بگو:
السَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیک أَ یهَا الْبَشِیرُ النَّذِیرُ، السَّلامُ عَلَیک أَ یهَا السِّراجُ الْمُنِیرُ، السَّلامُ عَلَیک أَ یهَا السَّفِیرُ بَینَ اللّهِ وَبَینَ خَلْقِهِ، أَشْهَدُ یا رَسُولَ اللّهِ أَ نَّک کنْتَ نُوراً فِی الْأَصْلابِ الشّامِخَةِ، وَالْأَرْحامِ الْمُطَهَّرَةِ، لَمْ تُنَجِّسْک الْجاهِلِیةُ بِأَ نْجاسِها، وَلَمْ تُلْبِسْک مِنْ مُدْلَهِمَّاتِ ثِیابِها، وَأَشْهَدُ یا رَسُولَ اللّهِ أَ نِّی مُؤْمِنٌ بِک وَبِالْأَئِمَّةِ مِنْ أَهْلِ بَیتِک، مُوقِنٌ بِجَمِیعِ مَا أَ تَیتَ بِهِ، راضٍ مُؤْمِنٌ، وَأَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ أَهْلِ بَیتِک أَعْلامُ الْهُدَی، وَالْعُرْوَةُ الْوُثْقَی، وَالْحُجَّةُ عَلَی أَهْلِ الدُّنْیا؛
اللّهُمَّ لَاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیارَةِ نَبِیک عَلَیهِ وَآلِهِ السَّلامُ وَ إِنْ تَوَفَّیتَنِی فَإِنِّی أَشْهَدُ فِی مَماتِی عَلَی مَا أَشْهَدُ عَلَیهِ فِی حَیاتِی أَنَّک أَنْتَ اللّهُ لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ وَحْدَک لَاشَرِیک لَک، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُک وَرَسُولُک، وَأَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ أَهْلِ بَیتِهِ أَوْلِیاؤُک وَأَنْصارُک وَحُجَجُک عَلَی خَلْقِک، وَخُلَفاؤُک فِی عِبادِک، وَأَعْلامُک فِی بِلادِک، وَخُزَّانُ عِلْمِک، وَحَفَظَةُ سِرِّک، وَتَراجِمَةُ وَحْیک.
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَبَلِّغْ رُوحَ نَبِیک مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی ساعَتِی هذِهِ وَفِی کلِّ ساعَةٍ تَحِیةً مِنِّی وَسَلاماً، وَالسَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللّهِ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ لَاجَعَلَهُ اللّهُ آخِرَ تَسْلِیمِی عَلَیک.

هرگاه خواستی از مدینه بیرون روی، غسل کن و نزد قبر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) برو و آنچه پیش از این انجام می دادی انجام ده، آن گاه آن حضرت را وداع کن و بگو:
السَّلامُ عَلَیک یا رَسُولَ اللّهِ، أَسْتَوْدِعُک اللّهَ وَأَسْتَرْعِیک وَأَقْرَأُ عَلَیک السَّلامَ، آمَنْتُ بِاللّهِ وَبِمَا جِئْتَ بِهِ وَدَلَلْتَ عَلَیهِ. اللّهُمَّ لَاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنِّی لِزِیارَةِ قَبْرِ نَبِیک، فَإِنْ تَوَفَّیتَنِی قَبْلَ ذلِک فَإِنِّی أَشْهَدُ فِی مَماتِی عَلی مَا شَهِدْتُ عَلَیهِ فِی حَیاتِی أَنْ لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُک وَ رَسُولُک صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ.
حضرت صادق(علیه السلام) در وداع قبر پیامبر(صلی الله علیه و آله) به یونس بن یعقوب فرمود: چنین بگو:
صَلَّی اللّهُ عَلَیک، السَّلامُ عَلَیک، لَاجَعَلَهُ اللّهُ آخِرَ تَسْلِیمِی عَلَیک.
 

چون خواستی این بزرگواران (امام حسن مجتبی و امام زین العابدین و امام محمّد باقر و امام جعفر صادق) را زیارت کنی، باید آنچه در «آداب زیارت» ذکر شد بجا آوری؛ یعنی غسل و طهارت و پوشیدن جامه های پاک و پاکیزه و استعمال بوی خوش و اذن دخول و مانند این ها و نیز چنین بگو:
یا مَوالِی یا أَبْناءَ رَسُولِ اللّهِ عَبْدُکمْ وَابْنُ أَمَتِکمْ، الذَّلِیلُ بَینَ أَیدِیکمْ، وَالْمُضْعَِفُ فِی عُلُوِّ قَدْرِکمْ، وَالْمُعْتَرِفُ بِحَقِّکمْ، جاءَکمْ مُسْتَجِیراً بِکمْ قاصِداً إِلَی حَرَمِکمْ، مُتَقَرِّباً إِلی مَقامِکمْ، مُتَوَسِّلاً إِلَی اللّهِ تَعالی بِکمْ، أَأَدْخُلُ یا مَوَالِی؟ أَأَدْخُلُ یا أَوْلِیاءَ اللّهِ؟ أَأَدْخُلُ یا مَلائِکةَ اللّهِ الْمُحْدِقِینَ بِهذَا الْحَرَمِ الْمُقِیمِینَ بِهَذَا الْمَشْهَدِ؟
و پس از خاکساری و فروتنی و ملایمت وارد شو و پای راست را در ورودت مقدّم بدار و چنین بگو:
اللّهُ أَکبَرُ کبِیراً، وَالْحَمدُ لِلّهِ کثِیراً، وَسُبْحانَ اللّهِ بُکرَةً وَأَصِیلاً، وَالْحَمدُ لِلّهِ الْفَرْدِ الصَّمَدِ الْماجِدِ الْأَحَدِ الْمُتَفَضِّلِ الْمَنّانِ الْمُتَطَوِّلِ الْحَنّانِ الَّذِی مَنَّ بِطَوْ لِهِ، وَسَهَّلَ زِیارَةَ سَادَاتِی بِإِحْسانِهِ، وَلَمْ یجْعَلْنِی عَنْ زِیارَتِهِمْ مَمْنُوعاً، بَلْ تَطَوَّلَ وَمَنَحَ.
پس نزدیک قبور مقدّسه ایشان برو و پشت به قبله و رو به قبر ایشان بگو:
السَّلامُ عَلَیکمْ أَئِمَّةَ الْهُدی، السَّلامُ عَلَیکمْ أَهْلَ التَّقْوی، السَّلامُ عَلَیکمْ أَیهَا الْحُجَجُ عَلی أَهْلِ الدُّنْیا، السَّلامُ عَلَیکمْ أَیهَا الْقُوَّامُ فِی الْبَرِیةِ بِالْقِسْطِ، السَّلامُ عَلَیکمْ أَهْلَ الصَّفْوَةِ، السَّلامُ عَلَیکمْ آلَ رَسُولِ اللّهِ، السَّلامُ عَلَیکمْ أَهْلَ النَّجْوی، أَشْهَدُ أَنَّکمْ قَدْ بَلَّغْتُمْ وَنَصَحْتُمْ وَصَبَرْتُمْ فِی ذاتِ اللّهِ وَکذِّبْتُمْ وَأُسِیءَ إِلَیکمْ فَغَفَرْتُمْ، وَأَشْهَدُ أَنَّکمُ الْأَئِمَّةُ الرَّاشِدُونَ الْمُهْتَدُونَ، وَأَنَّ طاعَتَکمْ مَفْرُوضَةٌ، وَأَنَّ قَوْلَکمُ الصِّدْقُ، وَأَنَّکمْ دَعَوْتُمْ فَلَمْ تُجَابُوا، وَأَمَرْتُمْ فَلَمْ تُطَاعُوا، وَأَنَّکمْ دَعَائِمُ الدِّینِ وَأَرْکانُ الْأَرْضِ؛
لَمْ تَزالُوا بِعَینِ اللّهِ ینْسَخُکمْ مِنْ أَصْلابِ کلِّ مُطَهَّرٍ، وَینْقُلُکمْ مِنْ أَرْحامِ الْمُطَهَّراتِ، لَمْ تُدَنِّسْکمُ الْجاهِلِیةُ الْجَهْلاءُ، وَلَمْ تَشْرَک فِیکمْ فِتَنُ الْأَهْوَاءِ، طِبْتُمْ وَطَابَ مَنْبَتُکمْ، مَنَّ بِکمْ عَلَینا دَیانُ الدِّینِ فَجَعَلَکمْ «فِی بُیوتٍ أَذِنَ اللّهُ أَنْ تُرْفَعَ وَیذْکرَ فِیهَا اسْمُهُ»، وَجَعَلَ صَلاتَنا عَلَیکمْ رَحْمَةً لَنا وَکفَّارَةً لِذُنُوبِنا إِذِ اخْتارَکمُ اللّهُ لَنا وَطَیبَ خَلْقَنا بِمَا مَنَّ عَلَینا مِنْ وِلایتِکمْ وَکنَّا عِنْدَهُ مُسَمِّینَ بِعِلْمِکمْ، مُعْتَرِفِینَ بِتَصْدِیقِنا إِیاکمْ، وَهذَا مَقامُ مَنْ أَسْرَفَ وَأَخْطَأَ وَاسْتَکانَ وَأَقَرَّ بِمَا جَنی وَرَجَا بِمَقامِهِ الْخَلاصَ وَأَنْ یسْتَنْقِذَهُ بِکمْ مُسْتَنْقِذُ الْهَلْکی مِنَ الرَّدی، فَکونُوا لِی شُفَعاءَ فَقَدْ وَفَدْتُ إِلَیکمْ إِذْ رَغِبَ عَنْکمْ أَهْلُ الدُّنْیا وَاتَّخَذُوا آیاتِ اللّهِ هُزُواً وَاسْتَکبَرُوا عَنْها؛
در این جا سر بالا کن و بگو:
یا مَنْ هُوَ قائِمٌ لَایسْهُو، وَدائِمٌ لَایلْهُو، وَمُحِیطٌ بِکلِّ شَیءٍ، لَک الْمَنُّ بِمَا وَفَّقْتَنِی، وَعَرَّفْتَنِی بِما أَقَمْتَنِی عَلَیهِ إِذْ صَدَّ عَنْهُ عِبادُک وَجَهِلُوا مَعْرِفَتَهُ، وَاسْتَخَفُّوا بِحَقِّهِ، وَمَالُوا إِلی سِواهُ، فَکانَتِ الْمِنَّةُ مِنْک عَلَی مَعَ أَقْوامٍ خَصَصْتَهُمْ بِمَا خَصَصْتَنِی بِهِ، فَلَک الْحَمدُ إِذْ کنْتُ عِنْدَک فِی مَقامِی هذَا مَذْکوراً مَکتُوباً فَلا تَحْرِمْنِی ما رَجَوْتُ، وَلَا تُخَیبْنِی فِیما دَعَوْتُ، بِحُرْمَةِ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّاهِرِینَ، وَصَلَّی اللّهُ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.
پس برای خود به هرچه که خواهی دعا کن. شیخ طوسی (ره) در کتاب «تهذیب» فرموده: پس از آن هشت رکعت نماز زیارت بخوان، برای هر امامی دو رکعت. و شیخ طوسی و سیّد ابن طاووس گفته اند: چون خواستی ایشان را وداع کنی، بگو:
السَّلامُ عَلَیکمْ أَئِمَّةَ الْهُدی وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ، أَسْتَوْدِعُکمُ اللّهَ، وَأَقْرَأُ عَلَیکمُ السَّلامَ، آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالرَّسُولِ وَبِمَا جِئْتُمْ بِهِ وَدَلَلْتُمْ عَلَیهِ، اللّهُمَّ فَاکتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ.
سپس بسیار دعا کن و از خداوند بخواه که دیگر بار تو را به زیارت ایشان برگرداند و زیارت آن بزرگواران آخرین زیارت تو نباشد.علاّمه مجلسی(رحمةالله علیه) در «بحار» از یکی از نسخه های قدیمی، زیارت مفصّلی نوشته است و چون به بیان روشن ایشان و دیگران، بهترین زیارات برای آن بزرگواران زیارات جامعه است [و آن مجموعه ای از زیارات است که به هر کدام زیارت جامعه گفته می شود مانند «زیارت امین الله»، «جامعه معروفه» و...] که پس از این ذکر خواهد شد ان شاءالله، به همین خاطر ما در این مقام به همین اندازه اکتفا نمودیم.
و در باب اوّل، در ذکر زیارات حجّت های پاک پروردگار در ایام هفته، زیارتی برای «حضرت امام حسن» (علیه السلام) و زیارتی برای این «سه امام بزرگوار»نقل کردیم، از آن ها غفلت نشود.

نزدیک قبر بایست و بگو:
السَّلامُ عَلی رَسُولِ اللّهِ، السَّلامُ عَلی نَبِی اللّهِ، السَّلامُ عَلی حَبِیبِ اللّهِ، السَّلامُ عَلی صَفِی اللّهِ، السَّلامُ عَلی نَجِی اللّهِ، السَّلامُ عَلی مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللّهِ، سَیدِ الْأَنْبِیاءِ، وَخاتَمِ الْمُرْسَلِینَ، وَخِیرَةِ اللّهِ مِنْ خَلْقِهِ فِی أَرْضِهِ وَسَمائِهِ، السَّلامُ عَلی جَمِیعِ أَنْبِیائِهِ وَرُسُلِهِ؛
السَّلامُ عَلَی الشُّهَداءِ وَالسُّعَداءِ وَالصَّالِحِینَ، السَّلامُ عَلَینا وَعَلی عِبادِ اللّهِ الصَّالِحِینَ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا الرُّوحُ الزَّاکیةُ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا النَّفْسُ الشَّرِیفَةُ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا السُّلالَةُ الطَّاهِرَةُ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا النَّسَمَةُ الزَّاکیةُ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ خَیرِ الْوَری؛
السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ النَّبِی الْمُجْتَبی، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ الْمَبْعُوثِ إِلی کافَّةِ الْوَری، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ الْبَشِیرِ النَّذِیرِ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ السِّراجِ الْمُنِیرِ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ الْمُؤَیدِ بِالْقُرْآنِ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ الْمُرْسَلِ إِلَی الْإِنْسِ وَالْجانِّ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ صاحِبِ الرَّایةِ وَالْعَلامَةِ، السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ الشَّفِیعِ یوْمَ الْقِیامَةِ؛
السَّلامُ عَلَیک یا ابْنَ مَنْ حَباهُ اللّهُ بِالْکرامَةِ، السَّلامُ عَلَیک وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ، أَشْهَدُ أَنَّک قَدِ اخْتارَ اللّهُ لَک دارَ إِنْعامِهِ قَبْلَ أَنْ یکتُبَ عَلَیک أَحْکامَهُ أَوْ یکلِّفَک حَلالَهُ وَحَرامَهُ، فَنَقَلَک إِلَیهِ طَیباً زاکیاً مَرْضِیاً طاهِراً مِنْ کلِّ نَجَسٍ، مُقَدَّساً مِنْ کلِّ دَنَسٍ، وَبَوَّأَک جَنَّةَ الْمَأْوی، وَرَفَعَک إِلَی الدَّرَجاتِ الْعُلی، وَصَلَّی اللّهُ عَلَیک صَلَاةً تَقَرُّ بِها عَینُ رَسُولِهِ، وَتُبَلِّغُهُ أَکبَرَ مَأْمُولِهِ؛
اللّهُمَّ اجْعَلْ أَفْضَلَ صَلَواتِک وَأَزْکاها، وَأَنْمَی بَرَکاتِک وَأَوْفَاهَا عَلَی رَسُولِک وَنَبِیک وَخِیرَتِک مِنْ خَلْقِک مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیینَ، وَعَلی مَنْ نَسَلَ مِنْ أَوْلادِهِ الطَّیبِینَ، وَعَلی مَنْ خَلَّفَ مِنْ عِتْرَتِهِ الطَّاهِرِینَ، بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ صَفِیک، وَ إِبْراهِیمَ نَجْلِ نَبِیک أَنْ تَجْعَلَ سَعْیی بِهِمْ مَشْکوراً، وَذَنْبِی بِهِمْ مَغْفُوراً، وَحَیاتِی بِهِمْ سَعِیدَةً، وَعاقِبَتِی بِهِمْ حَمِیدَةً، وَحَوَائِجِی بِهِمْ مَقْضِیةً، وَأَفْعَالِی بِهِمْ مَرْضِیةً، وَأُمُورِی بِهِمْ مَسْعُودَةً، وَشُؤُونِی بِهِمْ مَحْمُودَةً اللّهُمَّ وَ أَحْسِنْ لِی التَّوْفِیقَ، وَنَفِّسْ عَنِّی کلَّ هَمٍّ وَضِیقٍ؛
اللّهُمَّ جَنِّبْنِی عِقابَک، وَامْنَحْنِی ثَوابَک، وَأَسْکنِّی جِنانَک، وَارْزُقْنِی رِضْوانَک وَأَمانَک، وَأَشْرِک لِی فِی صَالِحِ دُعَائِی والِدَی وَوَُلَْدِی وَجَمِیعَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ الْأَحْیاءَ مِنْهُمْ والْأَمْواتِ إِنَّک وَلِی الْباقِیاتِ الصَّالِحاتِ، آمِینَ رَبَّ الْعالَمِینَ.
پس حاجت خود را بخواه و دو رکعت نماز زیارت بخوان.

نزد قبر آن مخدّره می ایستی و می گویی:
السَّلامُ عَلَی نَبِی اللّهِ، السَّلامُ عَلی رَسُولِ اللّهِ، السَّلامُ عَلی مُحَمَّدٍ سَیدِ الْمُرْسَلِینَ، السَّلامُ عَلَی مُحَمَّدٍ سَیدِ الْأَوَّلِینَ، السَّلامُ عَلی مُحَمَّدٍ سَیدِ الْآخِرِینَ، السَّلامُ عَلی مَنْ بَعَثَهُ اللّهُ رَحْمَةً لِلْعالَمِینَ، السَّلامُ عَلَیک أَیهَا النَّبِی وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ؛
السَّلامُ عَلی فاطِمَةَ بِنْتِ أَسَدٍ الْهاشِمِیةِ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا الصِّدِّیقَةُ الْمَرْضِیةُ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا التَّقِیةُ النَّقِیةُ، السَّلامُ عَلَیک أَیتُهَا الْکرِیمَةُ الرَّضِیةُ، السَّلامُ عَلَیک یا کافِلَةَ مُحَمَّدٍ خاتَمِ النَّبِیینَ، السَّلامُ عَلَیک یا والِدَةَ سَیدِ الْوَصِیینَ، السَّلامُ عَلَیک یا مَنْ ظَهَرَتْ شَفَقَتُها عَلی رَسُولِ اللّهِ خاتَمِ النَّبِیینَ، السَّلامُ عَلَیک یا مَنْ تَرْبِیتُها لِوَلی اللّهِ الْأَمِینِ، السَّلامُ عَلَیک وَ عَلی رُوحِک وَبَدَنِک الطّاهِرِ، السَّلامُ عَلَیک وَعَلی وَلَدِک وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ؛
أَشْهَدُ أَنَّک أَحْسَنْتِ الْکفالَةَ، وَأَدَّیتِ الْأَمانَةَ، وَاجْتَهَدْتِ فِی مَرْضاةِ اللّهِ، وَبالَغْتِ فِی حِفْظِ رَسُولِ اللّهِ، عارِفَةً بِحَقِّهِ، مُؤْمِنَةً بِصِدْقِهِ، مُعْتَرِفَةً بِنُبُوَّتِهِ، مُسْتَبْصِرَةً بِنِعْمَتِهِ، کافِلَةً بِتَرْبِیتِهِ، مُشْفِقَةً عَلی نَفْسِهِ، واقِفَةً عَلی خِدْمَتِهِ، مُخْتارَةً رِضَاهُ، مُؤْثِرَةً هَواهُ، وَأَشْهَدُ أَنَّک مَضَیتِ عَلَی الْإِیمانِ، وَالتَّمَسُّک بِأَشْرَفِ الْأَدْیانِ، راضِیةً مَرْضِیةً طاهِرَةً زَکیةً تَقِیةً نَقِیةً، فَرَضِی اللّهُ عَنْک وَأَرْضاک، وَجَعَلَ الْجَنَّةَ مَنْزِلَک وَمَأْواک؛
اللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَانْفَعْنِی بِزِیارَتِها، وَثَبِّتْنِی عَلی مَحَبَّتِها، وَلَا تَحْرِمْنِی شَفاعَتَها وَشَفاعَةَ الْأَئِمَّةِ مِنْ ذُرِّیتِها، وَارْزُقْنِی مُرافَقَتَها، وَاحْشُرْنِی مَعَها وَمَعَ أَوْلادِهَا الطَّاهِرِینَ، اللّهُمَّ لَاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیارَتِی إِیاها، وَارْزُقْنِی الْعَوْدَ إِلَیها أَبَداً مَا أَبْقَیتَنِی، وَ إِذا تَوَفَّیتَنِی فَاحْشُرْنِی فِی زُمْرَتِها، وَأَدْخِلنِی فِی شَفاعَتِها، بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ. اللّهُمَّ بِحَقِّها عِنْدَک، وَمَنْزِلَتِها لَدَیک اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَی وَ لِجَمِیعِ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ، وَآتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا بِرَحْمَتِک عَذابَ النَّارِ.
سپس دو رکعت نماز زیارت می خوانی و به آنچه که خواهی دعا می کنی و برمی گردی.

در کتاب «مستدرک الوسائل» از «مزار قدیم» نقل کرده است: که از مولای ما امام باقر(علیه السلام) روایت شده: با پدرم به زیارت قبر جدّم امیر المؤمنین در نجف رفتیم، پدرم نزد قبر مطهّر ایستاد و گریست و گفت:
السَّلامُ عَلَی أَبِی الْأَئِمَّةِ وَخَلِیلِ النُّبُوَّةِ وَالْمَخْصُوصِ بِالْأُخُوَّةِ، السَّلامُ عَلَی یعْسُوبِ الْإِیمانِ وَمِیزانِ الْأَعْمالِ وَسَیفِ ذِی الْجَلالِ، السَّلامُ عَلَی صالِحِ الْمُؤْمِنِینَ وَوارِثِ عِلْمِ النَّبِیینَ الْحاکمِ فِی یوْمِ الدِّینِ، السَّلامُ عَلَی شَجَرَةِ التَّقْوی، السَّلامُ عَلَی حُجَّةِ اللّهِ الْبالِغَةِ وَ نِعْمَتِهِ السَّابِغَةِ وَ نِقْمَتِهِ الدَّامِغَةِ، السَّلامُ عَلَی الصِّراطِ الْواضِحِ وَالنَّجْمِ اللَّائِحِ وَالْإِمامِ النَّاصِحِ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ.
آنگاه گفت:
أَنْتَ وَسِیلَتِی إِلَی اللّهِ وَذَرِیعَتِی وَلِی حَقُّ مُوالاتِی وَتَأْمِیلِی، فَکنْ شَفِیعِی إِلَی اللّهِ عَزَّوَجَلَّ فِی الْوُقُوفِ عَلَی قَضاءِ حاجَتِی وَهِی فَکاک رَقَبَتِی مِنَ النَّارِ، وَاصْرِفْنِی فِی مَوْقِفِی هذَا بِالنُّجْحِ وَ بِمَا سَأَلْتُهُ کلَّهُ بِرَحْمَتِهِ وَقُدْرَتِهِ. اللّهُمَّ ارْزُقْنِی عَقْلاً کامِلاً، وَلُبّاً راجِحاً، وَقَلْباً زَکیاً، وَعَمَلاً کثِیراً، وَأَدَباً بارِعاً، وَاجْعَلْ ذلِک کلَّهُ لِی، وَلَا تَجْعَلْهُ عَلَی، بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

شیخ کلینی از حضرت هادی(علیه السلام) روایت کرده: نزد قبر امیرمؤمنان بگو:
السَّلامُ عَلَیک یا وَلِی اللّهِ، أَنْتَ أَوَّلُ مَظْلُومٍ، وَأَوَّلُ مَنْ غُصِبَ حَقُّهُ، صَبَرْتَ وَاحْتَسَبْتَ حَتَّی أَتَاک الْیقِینُ، فَأَشْهَدُ أَنَّک لَقِیتَ اللّهَ وَأَنْتَ شَهِیدٌ، عَذَّبَ اللّهُ قاتِلَک بِأَنْواعِ الْعَذابِ وَجَدَّدَ عَلَیهِ الْعَذابَ، جِئْتُک عارِفاً بِحَقِّک، مُسْتَبْصِراً بِشَأْنِک، مُعادِیاً لِأَعْدائِک وَمَنْ ظَلَمَک، أَلْقی عَلَی ذلِک رَبِّی إِنْ شَاءَ اللّهُ، یا وَلِی اللّهِ، إِنَّ لِی ذُنُوباً کثِیرَةً فَاشْفَعْ لِی إِلی رَبِّک فَإِنَّ لَک عِنْدَ اللّهِ مَقَاماً مَعْلُوماً، وَ إِنَّ لَک عِنْدَ اللّهِ جَاهاً وَشَفاعَةً وَقَدْ قالَ اللّهُ تَعالی: «وَ لا یشْفَعُونَ إِلاّ لِمَنِ ارْتَضی».

چون خواستی آن حضرت را وداع کنی، این دعای وداع را بخوان که پس از زیارت پنجم آمده و در کتب علما نقل شده است:
السَّلامُ عَلَیک وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ، أَسْتَوْدِعُک اللّهَ وَأَسْتَرْعِیک وَأَقْرَأُ عَلَیک السَّلامَ، آمَنّا بِاللّهِ وَبِالرُّسُلِ وَبِمَا جَاءَتْ بِهِ، وَدَعَتْ إِلَیهِ، وَدَلَّتْ عَلَیهِ، فَاکتُبْنا مَعَ الشَّاهِدِینَ.
اللّهُمَّ لَاتَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیارَتِی إِیاهُ، فَإِنْ تَوَفَّیتَنِی قَبْلَ ذلِک فَإِنِّی أَشْهَدُ فِی مَمَاتِی عَلَی مَا شَهِدْتُ عَلَیهِ فِی حَیاتِی، أَشْهَدُ أَنَّ أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ عَلِیاً، وَالْحَسَنَ، وَالْحُسَینَ، وَعَلِی بْنَ الْحُسَینِ، وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِی، وَجَعْفَرَ بْنَ مُحَمَّدٍ، وَمُوسَی بْنَ جَعْفَرٍ، وَعَلِی بْنَ مُوسی، وَمُحَمَّدَ بْنَ عَلِی، وَعَلِی بْنَ مُحَمَّدٍ، وَالْحَسَنَ بْنَ عَلِی، وَالْحُجَّةَ بنَ الْحَسَنِ صَلَواتُک عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ أَئِمَّتِی؛
وَأَشْهَدُ أَنَّ مَنْ قَتَلَهُمْ وَحارَبَهُمْ مُشْرِکونَ، وَمَنْ رَدَّ عَلَیهِمْ فِی أَسْفَلِ دَرَک مِنَ الْجَحِیمِ، وَأَشْهَدُ أَنَّ مَنْ حارَبَهُمْ لَنا أَعْداءٌ وَنَحْنُ مِنْهُمْ بُرَءاءُ، وَأَنَّهُمْ حِزْبُ الشَّیطانِ، وَعَلَی مَنْ قَتَلَهُمْ لَعْنَةُ اللّهِ وَالْمَلائِکةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِینَ وَمَنْ شَرِک فِیهِمْ وَمَنْ سَرَّهُ قَتْلُهُمْ.
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بَعْدَ الصَّلاةِ وَالتَّسْلِیمِ أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَعَلِی وَفاطِمَةَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَینِ وَعَلِی وَمُحَمَّدٍ وَجَعْفَرٍ وَمُوسی وَعَلِی وَمُحَمَّدٍ وَعَلِی وَالْحَسَنِ وَالْحُجَّةِ وَلَا تَجْعَلْهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنْ زِیارَتِهِ فَإِنْ جَعَلْتَهُ فَاحْشُرْنِی مَعَ هؤُلاءِ الْمُسَمَّینَ الْأَئِمَّةِ. اللّهُمَّ وَ ذَلِّلْ قُلُوبَنا لَهُمْ بِالطَّاعَةِ وَالْمُناصَحَةِ وَالْمَحَبَّةِ وَحُسْنِ الْمُؤَازَرَةِ وَالتَّسْلِیمِ.

دو رکعت نماز در وسط مسجد بجا می آوری در رکعت اول «حمد» و «توحید» و در رکعت دوم «حمد» و «کافرون» می خوانی پس از سلام و «تسبیح حضرت زهرا» بگو:
اللّهُمَّ أَنْتَ السَّلامُ، وَمِنْک السَّلامُ، وَ إِلَیک یعُودُ السَّلامُ، وَدارُک دارُ السَّلامِ، حَینا رَبَّنا مِنْک بِالسَّلامِ. اللّهُمَّ إِنِّی صَلَّیتُ هذِهِ الصَّلاةَ ابْتِغاءَ رَحْمَتِک وَرِضْوانِک وَمَغْفِرَتِک وَتَعْظِیماً لِمَسْجِدِک. اللّهُمَّ فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَارْفَعْها فِی عِلِّیینَ وَتَقَبَّلْها مِنِّی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
مؤلف گوید: این مقام را که «دکة المعراج» گفته اند و ظاهراً به ملاحظه آن است که در شب معراج رسول خدا(صلی الله علیه وآله) از خدا اذن طلبید و در این محلّ فرود آمد و دو رکعت نماز خواند، البته در اول فصل به «روایت آن» اشاره شد.

آنگاه به جانب «دکه زین العابدین»(علیه السلام) حرکت کن و آن در کنار «ستون سوم» است، از سوی متصّل به باب کنده.
نویسنده گوید: این مقام از طرف قبله برابر با دکه باب امیرمؤمنان و از طرف غرب مقابل با باب کنده بوده که مسدود شده است و گفته شده که شایسته است نماز به اندازه پنج زراع دورتر از ستون خوانده شود، زیرا دکه در آن محل بوده است.
به هر حال در آنجا دو رکعت نماز به «حمد» و هر سوره ای که خواهی بخوان و پس از سلام و «تسبیح حضرت زهرا» بگو:
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ، اللّهُمَّ إِنَّ ذُنُوبِی قَدْ کثُرَتْ وَلَمْ یبْقَ لَها إِلّا رَجاءُ عَفْوِک، وَقَدْ قَدَّمْتُ آلَةَ الْحِرْمانِ إِلَیک، فَأَنَا أَسْأَلُک اللّهُمَّ مَا لَاأَسْتَوْجِبُهُ، وَأَطْلُبُ مِنْک مَا لَاأَسْتَحِقُّهُ. اللّهُمَّ إِنْ تُعَذِّبْنِی فَبِذُنُوبِی وَلَمْ تَظْلِمْنِی شَیئاً، وَ إِنْ تَغْفِرْ لِی فَخَیرُ راحِمٍ أَنْتَ یا سَیدِی. اللّهُمَّ أَنْتَ أَنْتَ وَأَنَا أَنَا، أَنْتَ الْعَوَّادُ بِالْمَغْفِرَةِ، وَأَنَا الْعَوَّادُ بِالذُّنُوبِ، وَأَنْتَ الْمُتَفَضِّلُ بِالْحِلْمِ، وَأَنَا الْعَوَّادُ بِالْجَهْلِ. اللّهُمَّ فَإِنِّی أَسْأَلُک یا کنْزَ الضُّعَفَاءِ، یا عَظِیمَ الرَّجَاءِ، یا مُنْقِذَ الْغَرْقَی، یا مُنْجِی الْهَلْکی، یا مُمِیتَ الْأَحْیاءِ، یا مُحْیی الْمَوْتی، أَنْتَ اللّهُ الَّذِی لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ، أَنْتَ الَّذِی سَجَدَ لَک شُعاعُ الشَّمْسِ، وَنُورُ الْقَمَرِ، وَظُلْمَةُ اللَّیلِ، وَضَوْءُ النَّهارِ، وَخَفَقانُ الطَّیرِ؛
فَأَسْأَلُک اللّهُمَّ یا عَظِیمُ بِحَقِّک یا کرِیمُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الصَّادِقِینَ، وَبِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الصَّادِقِینَ عَلَیک، وَبِحَقِّک عَلَی عَلِی، وَبِحَقِّ عَلِی عَلَیک، وَبِحَقِّک عَلَی فاطِمَةَ، وَبِحَقِّ فاطِمَةَ عَلَیک، وَبِحَقِّک عَلَی الْحَسَنِ، وَبِحَقِّ الْحَسَنِ عَلَیک، وَبِحَقِّک عَلَی الْحُسَینِ، وَبِحَقِّ الْحُسَینِ عَلَیک، فَإِنَّ حُقُوقَهُمْ مِنْ أَفْضَلِ إِنْعامِک عَلَیهِمْ، وَبِالشَّأْنِ الَّذِی لَک عِنْدَهُمْ، وَبِالشَّأْنِ الَّذِی لَهُمْ عِنْدَک، صَلِّ یا رَبِّ عَلَیهِمْ صَلاةً دائِمَةً مُنْتَهی رِضاک، وَاغْفِرْ لِی بِهِمُ الذُّنُوبَ الَّتِی بَینِی وَبَینَک، وَأَتْمِمْ نِعْمَتَک عَلَی کما أَتْمَمْتَها عَلی آبائِی مِنْ قَبْلُ یا کهیعص. اللّهُمَّ کما صَلَّیتَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ فَاسْتَجِبْ لِی دُعَائِی فِیمَا سَأَلْتُک.
پس به سجده برو و طرف راست صورت را بر زمین بگذار و بگو:
یا سَیدِی یا سَیدِی یا سَیدِی، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَاغْفِرْ لِی وَاغْفِرْ لِی.
و این کلمات را با فروتنی و گریه بسیار بگو، آنگاه طرف چپ صورت را بر زمین بگذار و باز این کلمات را بگو، پس دعا کن به آنچه که خواهی.
نویسنده گوید: بر پایه بعضی مجموعه های غیر معتبر، مشهوری بین مردم آن است که در این مقام بجا می آورند عملی را که امام صادق(علیه السلام) به یکی از اصحاب خود آموخت، ولی این عمل مقید به این مقام نیست؛ و کیفیت آن این است که از آن حضرت نقل شده که به بعضی از اصحاب خود فرمودند: آیا بامداد دنبال حاجتی نمی روی که به مسجد بزرگ کوفه گذر کنی؟ عرض کرد چرا؛ فرمود: در آن مسجد چهار رکعت نماز بخوان و بگو:
إِلهِی إِنْ کنْتُ قَدْ عَصَیتُک فَإِنِّی قَدْ أَطَعْتُک فِی أَحَبِّ الْأَشْیاءِ إِلَیک لَمْ أَتَّخِذْ لَک وَلَداً وَلَمْ أَدْعُ لَک شَرِیکاً، وَقَدْ عَصَیتُک فِی أَشْیاءَ کثِیرَةٍ عَلَی غَیرِ وَجْهِ الْمُکابَرَةِ لَک، وَلَا الاسْتِکبارِ عَنْ عِبادَتِک، وَلَا الْجُحُودِ لِرُبُوبِیتِک، وَلَا الْخُرُوجِ عَنِ الْعُبُودِیةِ لَک، وَلَکنِ اتَّبَعْتُ هَوای وَأَزَلَّنِی الشَّیطانُ بَعْدَ الْحُجَّةِ وَالْبَیانِ، فَإِنْ تُعَذِّبْنِی فَبِذُنُوبِی غَیرَ ظالِمٍ أَنْتَ لِی، وَ إِنْ تَعْفُ عَنِّی وَتَرْحَمْنِی فَبِجُودِک وَکرَمِک یا کرِیمُ.
و همچنین می گویی:
غَدَوْتُ بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ، غَدَوْتُ بِغَیرِ حَوْلٍ مِنِّی وَلَا قُوَّةٍ، وَلَکنْ بِحَوْلِ اللّهِ وَقُوَّتِهِ، یا رَبِّ أَسْأَلُک بَرَکةَ هذَا الْبَیتِ وَبَرَکةَ أَهْلِهِ، وَأَسْأَلُک أَنْ تَرْزُقَنِی رِزْقاً حَلالاً طَیباً تَسُوقُهُ إِلَی بِحَوْ لِک وَقُوَّتِک وَأَنَا خائِضٌ فِی عَافِیتِک.
شیخ شهید و محمّد بن مشهدی این عمل را برای صحن مسجد پس از عمل ستون چهارم ذکر کرده اند: در دو رکعت اول «حمد» و «توحید» و در دو رکعت دیگر «حمد» و «اِنّا اَنزَلناهُ» و پس از سلام، «تسبیح حضرت زهرا» را بگو.
در حدیث معتبر از ابوحمزه ثمالی روایت شده: که روزی در مسجد کوفه نشسته بودم، ناگاه دیدم شخصی از درِ کِنده وارد شد، از همه کس خوش روتر و خوشبوتر و پاکیزه جامه تر عمامه به سر بسته و پیراهن و بالاپوش گشاد آستین پوشیده و یک جفت کفش عربی در پای مبارکش بود؛ کفش را از پا درآورد و نزد ستون هفتم ایستاد و دست ها را تا برابر گوش بالا برد و تکبیری گفت که تمام موهای من از حیرت و شگفتی آن راست ایستاد؛
پس چهار رکعت نماز خواند و رکوع و سجودش را نیکو انجام داد، سپس این دعا را خواند: «إِلهِی إِنْ کُنْتُ قَدْ عَصَیْتُکَ» دعا را ادامه داد تا رسید به «یا کَرِیمُ»؛ در اینجا به سجده رفت و مکرّر «یا کَرِیمُ» گفت به اندازه ای که یک نفس را پر کند.
آنگاه در سجده اش گفت: «یا مَنْ یَقْدِرُ عَلی حَوائِجِ السّائِلِینَ» و دعا را ادامه داد تا «هفتاد مرتبه» «یا سَیِّدِی» که در «اعمال ستون هفتم» ذکر شد، چون سر از سجده برداشت و من به دقّت نگاه کردم، دیدم حضرت زین العابدین(علیه السلام) است؛ دست های مبارکش را بوسیدم و پرسیدم برای چه اینجا آمدید؟ فرمود: برای آنچه دیدی یعنی نماز در مسجد کوفه.
در روایتی که در «پانوشت زیارت هفتم» نقل کردم این مطلب هم بود که ابوحمزه را با خود به زیارت امیرمؤمنان برد.

چون از عمل ستون سوم فارغ شدی، به دکه باب امیرمؤمنان برو و آن آلونکی است متصّل به دری که از مسجد، به سوی خانه امیرمؤمنان باز می شده است. پس چهار رکعت نماز بخوان به «حمد» و هر سوره که خواستی، چون فارغ شدی «تسبیح حضرت زهرا» را بجا آورد و بگو:
اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اقْضِ حَاجَتِی یا اللَّهُ، یا مَنْ لا یخِیبُ سَائِلُهُ، وَ لا ینْفَدُ نَائِلُهُ، یا قَاضِی الْحَاجَاتِ، یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ، یا رَبَّ الْأَرَضِینَ وَ السَّمَاوَاتِ، یا کاشِفَ الْکرُبَاتِ، یا وَاسِعَ الْعَطِیاتِ، یا دَافِعَ النَّقِمَاتِ، یا مُبَدِّلَ السَّیئَاتِ حَسَنَاتٍ، عُدْ عَلَی بِطَوْلِک وَ فَضْلِک وَ إِحْسَانِک، وَ اسْتَجِبْ دُعَائِی فِیمَا سَأَلْتُک وَ طَلَبْتُ مِنْک، بِحَقِّ نَبِیک وَ وَصِیک وَ أَوْلِیائِک الصَّالِحِینَ.
و آن دو رکعت است، پس از سلام و تسبیح بگو:
اللَّهُمَّ إِنِّی حَلَلْتُ بِسَاحَتِک، لِعِلْمِی بِوَحْدَانِیتِک وَ صَمَدَانِیتِک، وَ أَنَّهُ لا قَادِرَ عَلَی قَضَاءِ حَاجَتِی غَیرُک، وَ قَدْ عَلِمْتُ یا رَبِّ، أَنَّهُ کلَّمَا شَاهَدْتُ نِعْمَتَک عَلَی، اشْتَدَّتْ فَاقَتِی إِلَیک، وَ قَدْ طَرَقَنِی یا رَبِّ مِنْ مُهِمِّ أَمْرِی مَا قَدْ عَرَفْتَهُ، لِأَنَّک عَالِمٌ غَیرُ مُعَلَّمٍ، وَ أَسْأَلُک بِالاسْمِ الَّذِی وَضَعْتَهُ عَلَی السَّمَاوَاتِ فَانْشَقَّتْ، وَ عَلَی الْأَرَضِینَ فَانْبَسَطَتْ، وَ عَلَی النُّجُومِ فَانْتَشَرَتْ، وَ عَلَی الْجِبَالِ فَاسْتَقَرَّتْ، وَ أَسْأَلُک بِالاسْمِ الَّذِی جَعَلْتَهُ عِنْدَ مُحَمَّدٍ وَ عِنْدَ عَلِی، وَ عِنْدَ الْحَسَنِ وَ عِنْدَ الْحُسَینِ، وَ عِنْدَ الْأَئِمَّةِ کلِّهِمْ، صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیهِمْ أَجْمَعِینَ، أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ أَنْ تَقْضِی لِی یا رَبِّ حَاجَتِی، وَ تُیسِّرَ عَسِیرَهَا، وَ تَکفِینِی مُهِمَّهَا، وَ تَفْتَحَ لِی قُفْلَهَا، فَإِنْ فَعَلْتَ ذَلِک فَلَک الْحَمْدُ، وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَلَک الْحَمْدُ، غَیرَ جَائِرٍ فِی حُکمِک، وَ لا حَائِفٍ فِی عَدْلِک.
پس طرف راست صورت را بر زمین بگذار و بگو:
اللَّهُمَّ إِنَّ یونُسَ بْنَ مَتَّی عَبْدَک وَ نَبِیک، دَعَاک فِی بَطْنِ الْحُوتِ، فَاسْتَجَبْتَ لَهُ وَ أَنَا أَدْعُوک فَاسْتَجِبْ لِی، بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
آنگاه به آنچه می خواهی دعا کن، سپس طرف چب صورت را بر زمین بگذار و بگو:
اللَّهُمَّ إِنَّک أَمَرْتَ بِالدُّعَاءِ، وَ تَکفَّلْتَ بِالْإِجَابَةِ، وَ أَنَا أَدْعُوک کمَا أَمَرْتَنِی، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اسْتَجِبْ لِی کمَا وَعَدْتَنِی یا کرِیمُ.
سپس پیشانی را بر زمین بگذار و بگو:
یا مُعِزَّ کلِّ ذَلِیلٍ، وَ یا مُذِلَّ کلِّ عَزِیزٍ، تَعْلَمُ کرْبَتِی، فَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ فَرِّجْ عَنِّی یا کرِیمُ.