گر چه در صورت ذرات جهان جلوه گری
گاه در حور نماینده و گه در بشری
لیک چون ذات تو از زنگ حدوث است بری
نه بشر خوانمت ای دوست نه حور و نه پری
این همه بر تو حجاب است، تو چیز دگری
دلبری از تو و خوبان جهانند حجاب
بحر زخاری و هر چه نه تو مانند حباب
عین انواری و غیر تو بود تاب سراب
نور پاکی و فسانه است حدیث گل و آب
لطف محضی و بهانه است لباس بشری
نبود جای سخن نکته محبوبی تو
نیست میدان خرد ساحت محجوبی تو
مر ترا زیبدو بس شرح دل آشوبی تو
حد اندیشه نباشد صفت خوبی تو
هر چه اندیشه کند خاطر از آن خوبتری
به همه ذره بود نسبت و پیوند ترا
در همه چیز عیان دیده خرمند ترا
لیک در هر دو جهان نیست مانند ترا
هیچ صورت نتواند که کند بند ترا
در صور ظاهری اما نه اسیر صوری
نیست بی سوز تو در روی زمین هیچ دلی
نیست بی عکس رخت در چمن دهر گلی
نیست بی نشاه عشقت به خرابات ملی
جلوه حسن تو از شکل مبراست ، ولی
می توانی که به هر شکل کنی جلوه گری
نیست آن کوس انا الحق زده منصور توئی
به نیاز ارنی نعره زن طور توئی
متجلی تو و جوینده آن نور توئی
در مرایای نظر ناظر و منظور توئی
وحدت ذات تو از وهم دوئی هست بری
خوبی و عشق بود خاص تو در کون و مکان
گاه در شیوه یوسف شوی ای دوست عیان
گاه در کسوت یعقوب به رویش نگران
میکنی جلوه نخست از رخ خوبان جهان
وانگه از دیده عشاق در او می نگری
خالدا دعوی صاحب نظری چند آخر
هان نگردی به بر اهل حقیقت کافر
گوش کن نکته آن سر وفا را ناشر
گر تو از دیده عشاق نگردی ناظر
کیست جامی که کند دعوی صاحب نظری

کملت مسافه کعبه الآمال
حمدا لمن قد من بالاکمال
و اراح مرکبی الطلیح من السری
و من اعتوارالحط و الترحال
نجانی من قید الاقارب و الوطن
و علاقه الاحباب و الاموال
و هموم امهتی و حسره اخوتی
و غموم عمی اوخیال الخال
و مواعظ السادت و العلما
و ملامه الحساد و العذال
و اعاذنی من فرقه افاکه
و اجارنی من امه جهال
و هجوم امواج البحار الزاخره
و اذیه المکاس و العمال
و انا لنی اعلی المآرب و المنی
اعنی لقاء المرشد المضال
من الآفاق بعد ظلامها
و هدی جمیع الخلق بعد ظلال
اعنی غلام علی القرم الذی
من لحظه یحیی الرمیم البال
تمثیله ماساغ الا انه
ما ناقش الادباء فی التمثال
هویم فضل طود طول والکرم
یینبوع کل فضیله و خصال
نجم الهدی، بدرالدجی، بحر التقی
کنز الفیوض، خزانه الاحوال
کالارض حلما، و الجبال تمکنا
والشمس ضو، والسما معال
عین الشریعه، معدن العرفان
عون البریه ، منبع الافضال
قطب الطرائق ، قدوه الاوتاد
غوث الخلایق، رحله الابدال
شیخ الانام و قبله الاسلام
صدر العظام و مرجع الاشکال
هاد الی الاولی بهدی مختف
داع الی المولی بصوت عال
مجبوب رب العالمین من اقتدی
بهداه اصبح قدوه الامثال
کم من جهول بالهوی مکبول
نجاه من لحظ کحل عقال
کم من ولی کامل من صده
قد صد عنه عجائب الاحوال
کم منکر لعلو شانه قدردی
فاذاقه المولی اشد نکال
معطی کمال تمام اهل نقیصه
و مزیل نقص جمیع اهل کمال
اخفاه رب العز جل جلاله
فی قبه الاعزاز و الاجلال
یا اهل مکه حوله در طائفا
واهجر حجازا ان سمعت مقالی
و مبیت خیف دع ور کض محسر
و منی منی والرمی للامیال
واسکن بذا الوادی المقدس خالعا
نعلی هوی الکونین باستعجال
حجر مقامک بالمطاف بلاصفا
من طوف حضره کعبه الآمال
ما السعی الا فی رضاه بملتزم
ما الطوف الا حوله بحلال
من شام لمعا من بروق دیاره
بمشام روض الشام کیف یبالی
آنست من تلقاء مدین مصره
نارا تهیج البال بالبلبال
فهجرت اهلی قائلا له امثکوا
ارجع الیکم غب الاستشعال
و نویت هجران الاحبه والوطن
و رکبت متن الادهم الصهال
فطوی منازل فی مسیره منزل
فنسیت اصحابی علی میثاقهم
و اها لجار سابح شملال
و مواعدی من فرط شوق جمال
من لی بتبلیغ السلام لاخوتی
و ببسط عذر الغدر و الاهمال
سلب الهوی لبی فما فی خاطری
غیر الحبیب و طیف شوق وصال
قدحان حین تشرفی بوصاله
من لی بشکر عطیه الایصال
یارب لا احصی ثناءک انه
سفه علی من شم ریح زوال
الله لو اعطیت عمرا خالدا
و ترکت غیرالحمد کل فعال
واتیح لی فی کل منبت شعره
الفا لسان فی الوف مقال
و امیط عنی النفس و الشیطان کی
لا تلهیانی بخطره فی البال
فصرفت عمری کله فی حمده
بشراشری ابدا بلا اهمال
ما اقدرن علی کفاء عطیه
فضلا عن التفصیل بالاجمال
این العطایا و هی غیر عدیده
کیف التنکر و هو بعض نوال
ام کیف احمد ناظما اوناثرا
ذاتا ترقت عن حضیض خیال
سلب التجوز و المجاز ابلغ
من تقدسه عن الامثال
اله الخلایق فی نعوث کماله
سبحانه من خالق متعال
فالعجز نطقی والتحیر فکرتی
ما ینبغی الا السکوت بحالی
فکما قضیت الهنا فی اشهر
طیا لبعد مسافه الاحوال
و حبیتنا حفظا عن لافات
و منتحنا امنا من الاهوال
و رزقنا تقبیل عتبه قبله
فاز المقبل منه بالاقبال
فارزق اله العالمین بحقه
ادبا یلیق بذالجناب العالی
و امدنا بلقائه و بقائه
و عطائه و نواله المتوالی
زدمن حیاتی فی اطاله عمره.
آدم الوری بحماه تحت ظلال
و اجعلنی مسعودا بحسن قبوله
و امنحنی ما یرضیه من اعمال
زد کل یوم فی فوادی وقعه
ما دمت حیا فی جمیع الحال
و امتنی مرضیا لدیه و راضیا
عنه رضا یجدی مفاز مآلی
فالحمد للرب الرحیم المنعم
القادر المتقدس المتعال
ثم الصلوه علی الرسول المجتبی
خیر الوری و الصحب بعد الآل

هامسه ران نه سه ب... هامسه ران نه سه ب
مه حبو و بیم هه ن شای عالی نه سه ب
ئیسمش موحه ممه د، قوره یشی و عه ره ب
ئه داش ئامینه کناچه ی وه هه ب
ته مامی عومرش شه صت و سی ساله ن
باب و با پیرش به ی طه رز و حاله ن
عه بدوللا، عه بدولموططه لیب، هاشم
عه بدولمه نافه ن ، بزانه ش لازم
نه کوتا و نه به رز، سپی و گه ندم گوون
نه که وتن سایه اش نه رووی دنیای دوون
به وه له دبی یه ن جه مه ککه ی ئه نوه ر
چل سال چاگه مه ند بی پی به پیغه مبه ر
وه سیزده ی هه نی ئه و خورجه مینه
راهی بی، کوچ که ردشی وه مه دینه
چوگه موقیم بی تامودده ی ده سال
مه رگش په ی ئاماجه لای بی زه وال
به رشی جه دنیای فانیی بی بنیاد
ئه بله هر که سیوه ن دل پیش که روشاد
صد دو بیست و چارهه زار پیغه مبر
سیصه دو سیزده ره سول ره هبه ر
ئیبراهیم و نووح ، مووسی ئولوولعه زم
عیسی و موحه ممه د بزانه ش وه جه زم
سه بیدولکه و نه ین ، خه تمو لمورسه لین
جه ماسیوای حه ق بیته ر جه گردین

یا فه رد ئه عظم ، یا فه رد ئه عظم!
یا حه ی یا قه ییووم، یا فه رد ئه عظم!
یاشنه وه ندی ی ناله ی صوبح ده م!
په نای به ندی یان به ندیخانه ی غه م
یا فه ر از نده ی چه رخ موعه لله ق!
یا نیگارنده ی نوطاق ئه زره ق!
یا بانی بونیان قوصووروئه یوان!
ریفعه ت به خش ته خت هه فت پایه ی که یوان!
بی زاد و نه مر ، بی خواب و بی خوه ر!
نه عه ره ض، نه جیسم، نه روح، نه جوهه ر!
بینای بی دیده، شنه وای بی گوش!
جه ئه سرار غه یب واقیف و خاموش!
بی هه متاوبی میثل، بی شه ریک، بی باک!
جه عه یب موبه ررا، جه ئالایش پاک!
نه قشبه ند له وح صه حیفه ی هه ستی!
نه شئه به خش جام باده ی سه رمه ستی!
نیظام ده هنده ی ئه رواح نه ئه جسام!
ته رکیب کوننده ی ئه عصا نه ئه ندام!
به ماه و خورشید خه لعه ت به خش نوور!
نو ماینده ی صوبح نه داجی ده یجور!
به رپا کوننده ی خه یمه ی بیستوون
ده وران ده هنده ی باد بی سکوون!
جه مین پر نوور ماه مونه وه ر!
نه طورره ی گیسووی شه و نومایان که ر!
ته ئلیف ده نده ی چار عو نصور به هه م
ظاهیر کوننده ی وجوود، نه عه ده م!
فرورنده به رق نه سینه ی سه حاب
ئولفه ت ده هنده ی ئاتش چه نی ئاب!
شوعله به خش نار پورته و ئه فزای نوور
روزی ده هنده ی مه ل و مار و موور
فه رمان ده هنده ی مولک و مه له کوت
شه هه نشای ئیقلیم لاهووت و ناسوت
نه ققاش نوقووش هه یوولا و صووه ر
ره ضا مد ند جه خه یر، باخه به ر جه شه ر!
ره هاننده ی نوح نه طوف طوفان
خه لاص کوننده ی یووسف نه زیندان
روی ره شه ن به شه و، شه و به روئاوره ر
گه دایان به شاه، شاه به گه دا که ر!
موونس یوونس نه گیجاو غه م!
نه کوی سه ره ندیب ره هنومای ئاده م!
هه مراز یووسف نه چاه که نعان
ئه نیس یه عقووب نه به یتولئه حزان!
ره هبه ر مووسی به نار شه جه ر!
به ده م عیسی مه رده زینده که ر!
ناقه به رئاوه رجه سه نگ خارا!
ئه سکه نده ر جاده ر نه ته خت دارا!
نه ره م که ر به لوطف به مووسای عیمران!
ئیعجاز به یضا و موعجیزه ی ثوعبان!
روباینده ی تاج و نه فه رق شاهان
به خشاینده ی جاه وه صاحیب جاهان
میفتاح ئه بواب خه زانه ی غه یبی
میشکات ضیای به زم لاره یبی
خالق الارواح فالق الاصباح
مصباح النجاح ، مفتاح الفلاح!
گیرنده ی به هه شت جه ده ست شه دداد
به رباد کوننده ی قه وم عاد وه باد
که و که به ی فیرعه ون غه رق ده ریار که ر!
وه په شه ی ضه عیف نه مرود فه ناده ر!
جاده هنده ی جه م جه موغاک خاک
به رئارنده ی مار نه دوش ضه ححاک
نیگوون کوننده ی چه تر فه ریدوون
خوسره و خه لطان که رنه گیجا و هوون
جام جه م نه ده س جه مشید به ئاوه ر!
که لله ی که یکاووس وه تووتیا که ر!
به رهه م زه ننده ی سوپای سه لم و تورور
به رباد ده هنده ی ئه ساسه ی ته یموور
مه شاطه ی طوغر ای زولف دیز له یل!
ره هنومای مه جنون له هه رده ی دوجه یل!
په ی خو سره و شیرین نه ئه ر مه ن ئاوه ر!
په ی شیرین فه رهاد وه بیستون به ر!
ره نگ ریز کالای گولناری گولان
نه غمه ی نه وای ده نگ ناله ی بولبولان
طه رراز بالای توو ل نه چه مه نان
صه فا ده هنده ی سینه ی ده رویشان
میسکینان نه واز، غه ریبان یاد که ر!
بمندی یان جه به ندمیحه ت ئازاد که ر
قیبله ی عاشقان جه که عبه جه ده یر
گه ردش ده هنده ی چه رخ سه بوک سه یر
مه بده ء ئیجاد کولل کائینات
سزاوار به حه مد مه و صووف به صیفات
هه م جه مساجید هه م جه بتخانان
موئمین و کافر ثه نات مه وانان
په ری بی که سان تونی فریاد ره س
بالا ده س تو نی یه ن ده س که س
یارب! به حاجه ات ذوالجه لالی ویت
به ذات و صیفات لایه زالی ویت
به موقه رربان باره گای عیززه ت
به په رده داران سه ریر وه حدت
به عه رش و کورسی، به له وح و قه له م
به مه لائیکان خاصه ی موحته ره م
به ده فته ر داران دیوان لاهوت
به ذیکرته وحید جه ر گه ی مه له کوت
به سوز ئاده م به دیده ی نمین
ئه وروجه به هه شت که فت نه روی زه مین
به خه لاصییی نووح جه طوف طوفان
به شادیی خه لیل روی عید قوربان
به صیدق هاروون به قورب مووسی
به پاکیی مه ریه م به ته قوای عیسی
به راستیی هوود به دوسیی ئیدریس
به نه غمه ی داوود، به ناله ی جرجیس
به ویرد یوونس ، به صه بر ئه ییوب
به حوسن یووسف به زاریی یه عقوب
به ئاوازه ی ذیکر ئه رره ی زه که ریا
ئه ورو که نه جه وف شه جه ر شه ق کریا
به ئیخلاص پاک سه یید موختار
به زور بازوی حه یده ر که ررار
به راستی و صیدق صیددیق ئه کره م
به دین دوستیی فارووق ئه عظه م
به نیکنامی و مه ظلوومیی عوثمان
به شه هیدیی ئه و شاهیده ن قورئان
به حه لق ته شنه ی حوسه ین مه ظلووم
به ئه رواح پاک ئه ئیممه ی مه عصووم
به صوحف وزه بور، ته ورات و ئینجیل
به ئایه ی قورئان ئاوه رده ی جوبریل
به ئه صحاب که هف خواب ئالوده ی غار
ئه مین بین جه شر شه راره ی کوففار
به قطب الاختیار به غوث الاعظم
به رجال الغیب ئه و تاد عاله م
به بیت المعمور به مه سجید ئه قصی
به یثرب زه مین به ئه رض به طحا
به شیخ به صری به شیخ بایه زید
به سولطان جونه ید شیخ ئه بووسه عید
به چه هارده رویش مولک هیندستان
به هه فت ئه ودالان خاصه ی کوردستان
به ئه صحاب به در کولل شه هیدان
به گشت مریدان سه عاده ت نیشان
به شه و بیداران عیبادت خانه
به حه ق ئاشنا ، جه خه لق بیگانه
به خاک نشینان بادیه ی په ستی
به جورعه نوشان به زم سه ر مستی
به سیاه پوستان سه ر حه لقه ی ما ته م
هووناو ئه سرین مریزان نه چه م
به قه ده ح نوشان جورعه ی صه بووحی
به توبه کاران توبه ی نه صووحی
به یاهوو یاهووی ئه ودلان به ر
به ناله ی پیران واده ی سوب سه حه ر
به سوز سینه ی سه فته دروونان
به ئاب دیده ی دل پرجه هوونان
به قه له نده ران مه ست و مه یخانه
مکیشان نه دل نه عره ی مه ستانه
به عیشق ره ندان سه رمه ست و مه دهوش
به جام باده ی پیر مه ی فروش
به سوز سینه ی سفته ی ده رویشان
به ئاب دیده ی دل پرچه ریشان
به دوردی که شان به زم ئیراده ت
به گوشه گیران کونج قه ناعه ت
به بانگ حه ججاج ، به ئاب زمزه م
به له حن ئینجیل به طه وف حه ره م
به ته ئثیر صه وت قاری قورئانان
به صه دای ناقووس نه وای ره هبانان
به سه حه ر خیزیی ساکنان ده یر
به دوعای پیران عاقیبه ت وخه یر
به صه فای سینه ی صوفیان صاف
به ذیکر شیخان جامع الاوصاف
به سه ر گه شته گان وادیی جه یرانی
مه که ران نه رای حه ق جان فشانی
به سه ر گه ردانیی که لپوس وه پیلان
نه بادیه ی عیشق ویل ویل مه گیلان
به عیش سینه ی صاف ده رویشان
به سوز ده روون یاهو و مه کیشان
به کونه پوشان کونج خه رابات
جه نیمه شه وان موانان حاجات
به ره قص و سه ماع وه جدئه هل حال
مه وینان وه چه م جه مین و یصال
به حیکمه ت واتان سیرر ئیلاهی
جه ئه سرار غه یب مه دان گه واهی
به توبه کاران جه گشت ویه رده
به بی وه فاییی دنیا په ی به رده
به عه دل شاهان ره عییه ت په روه ر
که س جه په ناشان نه دیه نش زه ره ر
به سه یل ئه سرین ئه بر نه و به هار
به شوعله ی ده روون به رق شه ره روار
به سه رئا ویزیی به ره زای به رزان
به له ره ی ئه ندام توول قه لوه زان
به گونای ره نگین گولان وه هار
به ناله ی حه زین بولبولان زار
به داغ ده روون سپی گولالان
به یداشان ماوان وینه ی ئه ودالان
به وه فای له یلی، به عیشق مه جنوون
به ناله ی کو که ن نه پای بیستوون
به جیلوه ی بتان شوخ مه هجه مین
منمانان جه مال جیهان ئافه رین
به غه مزه ی جادووی سورمه سای جانان
لیقای سوبحانی به خه لق مه نمانان
به ذیکر مورغان به یاهو و یاهوو
موانان یامن لیس الاهو
یاشا! جه ده ر گات ئیدمه ن ره جا
ببخ خشی گونای به نده ی روو سیا
من که سه ر حه لقه ی گوناکارانم
سه رتوق جه ر گه ی شه رمه سارانم
سه ر تا پا غه ریق لوججه ی عیصیانم
سفته ی نائیره ی نار حیرمانم
شه رط ئه مرتوم وه جا ناوه رده ن
جه ته قصیراتم ته قصیر نه که رده ن
هه ر چیوه م که رده ن جه نافه رمانی
نادانیم بیه ن، توویت مه زانی
ئه ر مسو چینم، ئه ر به خشیم گوناه
ره ضام ره ضای تون الحکم لله
یه ک ئه مجار به لوطف ببه خشه م گوناه
استغفرالله ، استغفرالله
جورمم بی حه ده ن ، گونام بی شومار
رب نجنی من عذاب النار
نه که ری مه حرووم به نده ی رووسیاه
ولا تقنطوا من رحمه الله
بار عیصیانم کوکوبیه ن جه م
یا غافر الذنب فاغفرلی و ارحم
نیازم ئیده ن یا حه ی ، یا قه ییوم
خالید جه ده ر گات نه که ری مه حرووم

مظهر لطف صمدی خالد است
منبع فیض ابدی خالد است

خالد اندر بهشت خالد باد
بالنبی و آله الا مجاد

سالار رسل، کریم و امجد
شاهنشه ملک دین احمد

خاک پای حضرت صدیق شاه نقشبند
خالد درمانده تقصیر بار و مستمند

طمع دارد به فضل حی معبود
غلام خالد و صدیق محمود

شد چو ماه از نسل زهرا منجلی
اختر برج شرف، سید علی

جلای آینه دل ز زنگ خود بینی
غلام حضرت ایشان، محمد حپینی

مقبول باد طاعتِ شَهزاده اعتضاد
عیدِ سعیدِ فطر بر او فرخجسته باد
چون از جوان بسنده بود طاعتِ خدای
هر طاعتی که کرد خدا را پسنده باد
واجب نمود سجدۀ حقّ را به خویشتن
زان رو به خلق سجدۀ او واجب اوفتاد
شاهان جبینِ عجز به درگاهِ او نهند
چون او جبینِ عجز به درگاهِ حقّ نهاد
بر حقّ مطیع بود که چونان مُطاع شد
شاگرد تا نباشی کی گردی اوستاد
ای شاه زاده یی که تُرا از ازل خدای
شرم و حیا و دانش بنهاد در نهاد
فرخنده زی به دَهر که چون جدّ و چون پدر
شاهی و شاه زاده و پاکی و پاکزاد
از کردۀ تو ایزد شاد است و شادمان
زانرو کند همیشه تُرا شادمان و شاد
چون هیچ گه برون نَبُود حق زیادِ تو
در هیچ گه نباشی حق را برون زیاد
از عدل و داد چون که وجودِ تو خلق شد
محکم شد از وجودِ تو بُنیانِ عدل و داد
آن جا که تو نشستی دولت همی نشست
آن جا که تو ستادی دولت همی ستاد
آن کس که بنگرد به جبینِ مبینِ تو
بیند همی عیان که تویی پادشه نژاد
در روز جنگ دشمنِ تو بر تو جان دهد
بنگر که تا چه پایم کریم آمدست شاد
تا نامِ سلطنت به جهان جاودانِ کنی
ایزد خدای نام تُرا جاودان کُناد

نقاب دارد و دل را به جلوه آب کند
نعوذباللّه اگر جلوه بی نقاب کند
فقیه شهر به رفعِ حجاب مایل نیست
چرا که هر چه کند حیله در حجاب کند
چو نیست ظاهرِ قرآن به وِفقِ خواهشِ او
رود به باطن و تفسیرِ ناصواب کند
از و دلیل نباید سؤال کرد که گرگ
به هر دلیل که شد برّه را مُجاب کند
کس این معمّا پرسید و من ندانستم
هر آنکه حل کند آن را به من ثواب کند
به غیرِ ملت ایران کدام جانور است
که جفت خود را نادیده انتخاب کند ؟
کجاست همت یک هَیأتی ز پَردِگیان
که مَرد وار ز رخ پرده را جَواب کند
نقاب بر رخ زن سدِّ بابِ معرفت است
کجاست دستِ حقیقت که فتحِ باب کند
بلی نقاب بُوَد کاین گروهِ مُفتی را
به نصفِ مردمِ ما مالِکُ الرِّقاب کند
به زهدِ گربه شبیهست زهدِ حضرتِ شیخ
نه بلکه گر به تَشَبّه به آن جَناب کند
اگر ز آب کمی دستِ گربه تر گردد
بسی تکاند و بر خُشکیَش شتاب کند
به احتیاط ز خود دستِ تر بگیرد دور
چو شیخِ شهر ز آلایش اجتناب کند
کسی که غافل ازین جنس بود پندارد
که آب پنجۀ هر گربه را عذاب کند
ولی چو چشم حریصش فُتَد به ماهیِ حوض
ز سینه تا دُمِ خود را درونِ آب کند
ز من مترس که خانم تُرا خطاب کنم
ازو بترس که همشیره ات خطاب کند
به حیرتم ز که اسرار هیپنوتیسم آموخت
فقیهِ شهر که بیدار را به خواب کند
زنان مکه همه بی نقاب می گردند
بگو بتازد و آن خانه را خراب کند
به دست کس نرسد قرص ماه در دل آب
اگر چه طالبِ آن جهدِ بی حساب کند
تو نیز پردۀ عصمت بپوش و رح بفُروز
بهل که شیخِ دَغا عوعوِ کِلاب کند
به اعتدال ازین پرده مان رهایی نیست
مگر مساعدتی دستِ انقلاب کند
ز هم بدرّد این ابرهایِ تیرۀ شب
وِثاق و کوچه پر از ماه و آفتاب کند

بر آمد بامدادان مِهرِ انور
جهان را کسوتِ نو کرد در بر
تو پنداری که زرّین شاهبازی
همی گسترد در صحنِ فلک پر
و یا از بهرِ اثباتِ رِسالت
کفِ موسی همی شد ز آستین دَر
و یا گویی عروسی ماه رخسار
شب دوشینه بر سر داشت معجر
کنون برداشت از سر معجرِ خویش
جهان از طلعتِ او شد منوّر
و یا گویی که در این جشنِ فیروز
فلک افروختستی مشعلِ زر
و یا تا عود سوزند اندر این بزم
سپهر افروخته زرّینه مِجمَر
چنین روز و چنین عیدِ مبارک
که آمد امر بَلِغ بر پِیَمبَر
نَبی اندر غدیرِ خُم بر افراشت
جهازِ چار اشتر جایِ مِنبَر
برآمد بر فراز آن و بگرفت
به دست خویش اندر دستِ حَیدَر
همه بر گِرد او گردیده انبوه
گروهِ بی شمار و خَیلِ بی مر
همه تفویض کرد امرِ وِلایت
به ابنِ عمّ و در معنی برادر
به پا شد جشنِ این عیدِ همایون
برایِ عَقدِ یک تابنده گوهر
نه یک تابنده گوهر بلکه باشد
به برج خسروی رخشنده اختر
نه یک رخشنده اختر بلکه باشد
ز نسل سلطنت فرخنده دختر
یکی دختر که باشد پرده دارش
هزاران چون کَتایون دُختِ قیصر
یکی با عفّت و آزردم دُختی
که صد آزرم دُخت او راست بردر
همایون دختری کو را نباشد
همایون دخترِ فعفور همسر
ز نسلِ پاکِ فرّخ زاد و او را
چو فرّخ زاد خدمت خدمتگار بی مر
سزد گر آینه دارش بود مِهر
که باشد دختِ پاکِ شه مظفَّر
ولی عهدِ شهنشه ناصرالدّین
بلند اختر خدیوِ عدل پرور
وجودش گشته از رحمت مرکّب
سرشتش گشته از رأفت مخمّر
هم از روزِ ازل بنموده ایزد
صفاتش را یک از دیگر نکوتر
مراورا خوش تر و فرخنده تر کرد
ز منظر مَخبَر و مَخبَر ز مَنظَر
ز چاکر زادگان خویش بگزید
همی این شهریار دادگستر
رضاخان آن حسام الملک را پور
که کرده جَدّ به جَدّ خدمت به کشور
از آن بگزید تا او را سپارَد
یگانه گوهری پاکیزه گوهر
بدو بسپرد رخشان گوهرِ خویش
چو دید او را سزاوار است و در خوَر
بدو بسپرد تا گردد مرا او را
برایِ خاندان تاحشر مفخر
پدر اندر پدر خدمت نمودند
به سابق هم به کشور هم به لشکر
پسر اندر پسر خدمت نمایند
به لاحق هم به لشکر هم به کشور
بود مهمان پذیرِ این نکو جشن
امیری پای تا سر دانش و فر
امیری دستگیرِ هر چه محتاج
امیری دستیارِ هر چه مُضطَر
چو او بخشش نماید از خجالت
شود احمر به گونه بحر اَخضَر
به زیر سایۀ شه باد هموار
نهالِ عزّتِ او تازه و تر

نه عاقل است که دارد در این سرایِ رحیل
قصّیر عمرِ خود اندر امید هایِ طویل
نهد به گردنِ جان رشته یی ز طولِ اَمَل
که تا قیامت آن رشته را بود تطویل
مَناص جویی از این رشته لاتَ حِینَ مَناص
خَلاص خواهی ازین عُقده لاعَلَیکَ سَبیل
خوش آن که بگسست این رشتۀ امید ز جان
نهاد بر کف تقدیرِ کردگارِ جلیل
رهاند خود را از منّتِ وضیع و شریف
نجات داد هم از خجلتِ کریم و بخیل
خلیل وار توکّل به کردگار نمای
که تا رهاند از آتَشِ غَمَت چو خلیل
نصیرِ جانِ تو چون حق بُوَد فَنِعمَ نَصیر
وکیلِ کار تو چون حق بُوَد فَنِعمَ وَکیل
رهینِ هر کس و ناکس مشو پیِ روزی
چو او به روزیِ هر ناکس و کس است وکیل
همان که او به تو جان داد نان دهد چه کنی
ز بهر فانی ، جانِ عزیز خوار و ذلیل
جمالِ صورتِ فردا کجا تُرا باشد
اگر نباشد امروز سیرتِ تو جمیل
مسافری تو و ناچار بایدت زادی
که زاد باید مر مرد را به گاهِ رحیل
کدام زاد نکوتر ز حُبِّ پیغمبر
که خلق را سویِ ایزد وِلایِ اوست دلیل
نداشت سایه ولی رحمت و عطوفت او
فُتادگان را بر سر فکنده ظِلِّ ظَلیل
بود سراسر نَعتَش هر آنچه در فُرقان
بود تمامی وصفش هر آنچه در اِنجیل
قتیلِ او را عیسی نیاورد جان داد
اگر چه عیسی جان می دهد زِ دَم به قتیل
اگر نه امرش ، نامی نبود از معروف
اگر نه نهیش ، بودند خلق در تضلیل
رخِ نیاز نمی سود اگر به خاکِ دوش
نمی رسید بدین جایگاه جبرائیل
ز کاخ خسرویش نُه سپهرِ زنگاری
مُعَلَّق است چو از کاخِ خسروان قِندیل
اگر نه قولش ، اسمی نبود از تسبیح
اگر نه فعلش ، رسمی نبود از تَهلیل
ز خُلقِ نیک و صفاتِ جمیل و خَلقِ بدیع
نیافریدش ایزد هَمال و شِبه و عَدیل
کفیلِ روزیِ خلق است تا خدایِ جهان
بود به شادیِ احبابِ او هماره کفیل

گفتم رهینِ مهرِ تو شد این دلِ حزین
گفتا حزین دلی که به مهری بود رهین
گفتم قرینِ رویِ تو باشد همی قمر
گفتا سهیل باشد اگر با قمر قرین
گفتم که آفرین به رخِ خوبِ یارِ من
گفتا که آفرین به رخِ خوب آفرین
گفتم که تُرکِ چشمِ تو دارد به کف کمان
گفتا کناره گیر که نارد مگر کمین
گفتم نشانِ مهر بُوَد هیچ بر دلت
گفتا نشانِ مهر و دلِ یارِ دلنشین
گفتم رَوَم گزینم یاری به جایِ تو
گفتا اگر توانی رو زودتر گزین
گفتم علی خلاصۀ تشکیلِ کاف و نون
گفتا علی نتیجۀ ترکیبِ ماء و طین
گفتم خداش خوانده گروهی ز رویِ شک
گفتا خداش دانَد یک فرقه بر یقین
گفتم صفاتِ واجب و ممکن دراوست جمع
گفتا که ممکنست که هم آن بُوَد هم این
گفتم که انگبین را قهرش کند چو زهر
گفتا که زهر گردد با مِهرش انگبین
گفتم هوایِ او بُوَد اندر سرِ بَنات
گفتا هوایِ او بُوَد اندر دلِ بَنین
گفتم جَنین نبندد بی اذنِ او وجود
گفتا رَحِم نگیرد بی امرِ او جَنین
گفتم قدم به گیتی بنهاد همچو روز
گفتا که تا نشان بدهد گیتی آفرین
گفتم به خاکِ پایش آن کس که سود فرق
گفتا که پا گذارَد بر فرقِ فِرقَدین
گفتم هر آن که گشت غلامش بر آستان
گفتا هماره دارد دولت در آستین
گفتم مَلِک مظَفَّر باشد غلامِ او
گفتا از آن غُلامش باشد سَبُکتکین
گفتم که شاه ناصرِ دینش بود پدر
گفتا مگر نبینی آن فّرِ داد و دین
گفتم چنین پدر پسری بایدش چنان
گفتا چنان پسر پدری باشدش چنین
گفتم جهان ز عدلش مانند جَنَّتست
گفتا که جَنَّتست و مَنَش نیز حُورِعین
گفتم که عدلِ اوست به مکرِ زمان ضَمان
گفتا که بأس اوست به کیدِزمین ضَمین
گفتم سپهر کینست الّا به روزِ مهر
گفتا جهانِ مهرست الّا به روزِکین
گفتم معین و یاور ایتام شد کَفَش
گفتا خدای باد بر او یاور و مُعین
گفتم سرِ مخالفش از تیغِ آبدار
گفتا تنِ معاندش از گرزِ آهنین
گفتم که قطع گردد چون کُنده از تَبَر
گفتا که نرم گردد چون جامه از کُدین
گفتم به یک اشاره کند مُلکِ چین خراب
گفتا بخاصه چون که به ابرو فکند چین
گفتم قرینِ او نَبُوَد در همه جهان
گفتا به قرنها نشود کس بدو قرین
گفتم هماره خواهم تا شادمان زِیَد
گفتا هر آن که خواهد جز این شود حزین
گفتم که از جبینش کند ماه کسبِ نور
گفتا از آن که سود به درگاهِ حق جبین
گفتم علیِّ عِمران عمرش کند دراز
گفتا خدایِ سُبحان خصمش کند غمین
گفتم همیشه چترِ جلالش به رویِ ماه
گفتا هماره اسبِ مرادش به زیر زین

خوش آن که او را در دل بود وِلایِ علی
که هست باعث رحمت به دنیی و عقبی
پناه شاه و گدا ملجاً وَضیع و شریف
مَلاذِ پیر و جوان مَهرَبِ فقیر و غنی
مِهین امامِ هُدی بهترین دلیلِ اُمَم
سُتوده شیرِ خدا فر خجسته ظهرِ نَبی
بدوست نازش قِرآن بدین دلیل که هست
هَماره نازشِ الفاظ را اَبَر معنی
همی پرستد او را جمیعِ خلقِ جهان
اگر کند به خداییِّ خویشتن دعوی
به دست اوست سنائی که بود در کُهِ طور
به پایِ اوست شعاعی که در کَفِ موسی
وزید رایحۀ لطف او به عیسی از آن
پدید آمد تأثیر در دمِ عیسی
شود چو چشمۀ خورشید روشن ار برسد
ز خاکِ پایش گَردی به دیدۀ اعمی
نسیمِ مهرش جان بخش تر ز آبِ حیات
سَمومِ قهرش تن کاه تر ز مرگ فُجی
صفات او چه شُمارم به یک زبان که بُوَد
به صد هزار زبان لاتُعَدّ و لاتَحصی
چگونه وصف نمایم بزرگواری را
که کرده وصف بزرگّی او خدای و نُبی
من و مدیحِ چنین شهریار بوالهوسیست
خوش آن که مدحِ امیر اجلّ کنم انشی
خدایگانِ امیران مِهین امیر نظام
که نیست جز به در او جلال را مَجری
ز تیغِ فربیِ او جسمِ ظلم شد لاغَر
ز کلکِ لاغر او جانِ عدل شد فَربی
مگر قبول نماید به چاکری روزی
تباه گشت در این آرزو دلِ گیتی
به حسرتی که ببیند قرین او یک تن
سفید گشت ازین غصّه دیدۀ دُنیی
بزرگوارا امیرا هر آنچه حکم کنی
نخست رایِ تو آن حکم را دهد فَتوی
شعار شِعری کامد بریده در مدحت
از آن نماید مرکسبِ روشنی شِعری
به روز معرکه که چون تیغ گیری اندر کف
همی بمانَد از کارِ خویش بویحیی
تو چون فَلاطون باشی و شاه اسکندر
تو چون بزرگ امیدی و شاه چون کِسری
بود به دیدۀ افعی مقامِ دشمن تو
از آن که تنگ و مَهیبست دیدۀ افعی
همیشه تا که بُوَد در جهان سِنین و شُهور
تو در جهان به سِنین و شُهور دیر بِزی
همیشه کور ز جاهِ تو دیدۀ بدخواه
هماره دور ز عمرِ تو آفت بَلوی
بدار پاس ولّی و بگیر جانِ عدو
ببخش کیسِ طلا و بنوش کاسِ طَلی

از مالِ جهان ز کهنه و نو
دارم پسری به نام خسرو
هر چند که سالِ او چهار است
پیداست که طفلِ هوشیار است
در دیده من چنین نماید
بر دیده غیر تا چه آید
هر چند که طفل زشت باشد
در چشم پدر بهشت باشد
آری مثل است که قَر نَبی
در دیده ماد است حسنا
هان ای پسرِ عزیزِ دلبند
بشنو ز پدر نصیحتی چند
ز این گفته سعادتِ تو جویم
بس یاد بگیر هر چه گویم
می‌باش به عمرِ خود سحرخیز
وز خوابِ سحرگهان بپرهیز
اندر نَفَسِ سحر نشاطی است
کان را با روح ارتباطی است
دریاب سحر کنارِ جو را
پاکیزه بشوی دست و رو را
صابونت اگر بُوَد میسّر
بر شستن دست و رو چه بهتر
با هوله پاک خشک کن رو
پس شانه بزن به موی و ابرو
کن پاک و تمیز گوش و گردن
کاین کار ضرورت است کردن
تا آن که به پهلویت نشینند
چرکِ کَل و گوشِ تو نبینند
در پاکیِ دست کوش کز دست
دانند ترا چه مرتبت هست
چرکین مگذار بیخِ دندان
کان وقتِ سخن شود نمایان
پیراهنِ خویش کن گزیده
هم شسته و هم اطو کشیده
کن کفش و کلاه با بروس پاک
نیکو بِستُر ز جامه‌ات خاک
در آینه خویش را نظر کن
پاکیزه لباسِ خود به بر کن
از نرم و خشن هر آنچه پوشی
باید که به پاکیش بکوشی
گر جامه گلیم یا که دیباست
چون پاک و تمیز بود زیباست
چون غیر به پیشِ خویش بینی
انگشت مبر به گوش و بینی
دندان برِ کس خلال منمای
ناخن برِ این و آن مپیرای
در بزم چنان دهن مدرّان
کت قعرِ دهان شود نمایان
خمیازه کشید می‌نباید
طوری که به خَلق خوش نیاید
چون بر سر سفرهٔی نشستی
زنهار نکن دراز دستی
زان کاسه بخور که پیشِ دستست
بر کاسه دیگری مبر دست
دِه قوت ز بیش و کم شکم را
دربند مباش بیش و کم را
با مادرِ خویش مهربان باش
آماده خدمتش به جان باش
با چشمِ ادب، نگر پدر را
از گفته او مپیچ سر را
چون این دو شوند از تو خُرسند
خُرسند شود ز تو خداوند
در کوچه چو می‌روی به مکتب
معقول گذر کن و مؤدّب
چون با ادب و تمیز باشی
پیشِ همه کس عزیز باشی
در مدرسه ساکت و متین شو
بیهوده مگوی و یاوه مشنو
اندر سرِ درس گوش می‌باش
با هوش و سخن نیوش می‌باش
می‌کوش که هرچه گوید استاد
گیری همه را به چابکی یاد
کم گوی و مگوی هرچه دانی
لب دوخته‌دار تا توانی
بس سَر که فُتاده زبان است
با یک نقطه زبان زیان است
آن قدر رواست گفتنِ آن
کاید ضرر از نهفتنِ آن
نادان به سرِ زبان نهد دل
در قلب بود زبانِ عاقل
اندر وسِطِ کلامِ مردم
لب باز مکن تو بر تکلّم
زنهار مگو سخن بجز راست
هرچند ترا در آن ضررهاست
گفتارِ دروغ را اثر نیست
چیزی ز دروغ زشت‌تر نیست
تا پیشه تست راست‌گویی
هرگز نبری سیاه رویی
از خجلتِ شرمش ار شود فاش
یادآر و دگر دروغ متراش
چون خوی کند زبان به دشنام
آن به که بریده باد از کام
از عیبِ کسان زبان فرو بند
عیبش به زیانِ خویش مپسند
زنهار مده بدان به خود راه
کز مونسِ بد نَعوذُ بالله
در صحبتِ سِفله چون درآیی
بالطبع به سفلگی گرایی
با مردمِ ذی شرف درآمیز
تا طبعِ تو ذی شرف شود نیز
لبلابِ ضعیف بین که چندی
پیچد به چنارِ ارجمندی
در صحبتِ او بلند گردد
مانندِ وی ارجمند گردد
در عهدِ شباب چند سالی
کسبِ هنری کن و کمالی
تا آن که به روزگارِ پیری
در ذلّت و مسکنت نمیری
امروز سه سال پیش از این نیست
بی علم دگر نمی‌توان زیست
گر صنعت و حرفتی ندانی
زحمت ببری ز زندگانی
از طبّ و طبیعی و ریاضی
قلبِ تو به هرچه هست راضی
یک فن بپسند و خاصِ خود کن
تحصیل به اختصاصِ خود کن
چون خوبِ کم از بدِ فزون به
ذی فن به جهان ز ذی فنون به
خوانم به تو بیتی از نظامی
آن میرِ سخنوران نامی
«پالانگری به غایتِ خود
بهتر ز کلاه دوزیِ بد»
آن طفل که قدرِ وقت دانست
دانستنِ قدرِ خود توانست
هرچ آن که رود ز دستِ انسان
شاید که به دست آید آسان
جز وقت که پیشِ کس نباید
چون رفت ز کف به کف نیاید
گر گوهری از کَفَت برون تافت
در سایه وقت می‌توان یافت
ور وقت رود ز دستت ارزان
با هیچ گهر خرید نتوان
هر شب که روی به جامه خواب
کن نیک تأمل اندر این باب
کان روز به علمِ تو چه افزود
وز کرده خود چه بردهٔی سود
روزی که در آن نکردهٔی کار
آن روز ز عمرِ خویش مشمار
من می روم و تو ماند خواهی
وین دفترِ درس خواند خواهی
این جا چو رسی مرا دعا کن
با فاتحه روحم آشنا کن

شنیدم یاوه گویی هرزه پویی
گدایی، سفله ای، بی آبرویی
چو اشعار حجابم را شنیده
حجاب شرم و عفت را دریده
زبان بگشاده بر دشنام بنده
به زشتی یاد کرده نام بنده
ولی من هیچ بد از وی نگویم
به جز راه ادب راهی نپویم
مرا از فحش دادن عار باشد
که فحش آیین سردم دار باشد
گذارم امر را در پای تحقیق
سپس خواهم ز اهل فکر تصدیق
« سخن را روی با صاحبدلان است »
نه با هر بیدل بیخانمان است
به قول تو زنی کاندر برم بود
منش نشناختم کو خواهرم بود
گرفتم قول تو عین صواب است
نه این هم با ز تقصیر حجاب است؟
نباید منع کرد این عادت بد
که کس نادیده بر خواهر بچسبد؟
نه خود این نیز هم عیب حجابست
که خواهر از برادر کامیابست؟
تمام این مفاسد از حجابست
حجابست آنکه ایران زو خرابست
ترا هم شد حجاب اسباب این ظن
که خواندی مادرت را خواهر من !
اگر آن زن به سر معجر نمیزد
یقین این شُبهه از تو سر نمیزد
نفهمیده نمی گفتی و اکنون
نمی افتاد راز از پرده بیرون
نیاندیشیدی ای بیچاره خر
که خواهر ساز نایَد با برادر
حجابِ دست و صورت هم یقین است
که ضد نصِّ قُرآن مُبین است

حمد بر کردگارِ یکتا باد
که مرا شوقِ درس خواندن داد
آشنا کرد چشمِ من به کتاب
داده توفیقِ خیرم از هر باب
در سرِ من هوایِ درس نِهاد
در دلِ من مَحَبَّتِ اٌستاد
پدرم را عَطا نٌمود حَیات
تا کند صرفِ کارِ من اوقات
مادرم را تَناوَری بخشید
مِهرِ فرزند پروری بخشید
هر دو مقدورِ خود به کار آرند
تا مرا درس خوان به بار آرند
عشق باشد به درس و مشق مرا
نبود جز به این دو عشق مرا
درس و مشقم چو ناتمام بٌوَد
بازی از بهرِ من حرام بٌوَد
در سرِ کارهایِ بی مصرف
نکنم هیچ وقتِ خویش، تلف