شنیدم که در آفتاب تموز
یکی روز کیخسرو نیک روز

بسر، سایه ی کاویانی درفش
ز پی، سیم ساقان زرینه کفش

شکار افگنان شد بصحرا و کوه
سران در رکابش همه هم گروه

ز ترکش کشان، کبک و تیهو نماند؛
ز آهو وشان، گور وآهو نماند

هم از گرد لشکر، هوا تیره گشت
هم از تاب خور، چشم شه خیره گشت

دهی دید چون مرغزار بهشت
روان آبش از جویباران بکشت

زمین سایه پرورد شمشاد و سرو
هوا ارغنون ساز بانگ تذرو

فرود آمد آنجا چو مهر از سپهر
که در سایه آساید از تاب مهر

سپه نیز در سایه ی تخت شاه
گرفتند چون بخت آرام گاه

فگنده ز سر خود و از تن زره
گشودند از بند خفتان گره

رها کرده اسبان تازی بکشت
نشستند در ساحت آن بهشت

کشیدند از جام شاهی شراب
چشیدند از مرغ و ماهی کباب

همی دید در دیده هر سو خدیو
که تا باز داند فرشته ز دیو

ببیند ز شهزادگان کیان
که جوید ره و رسم سود و زیان؟!

که، از لشکری سرکش و تندخوست؟
که، مسکین نواز است و درویش دوست؟!

سراسر سپه بیخبر دید و مست
بخود بسته، وارسته از زیر دست!

همه کرده بر کشته، اسبان یله
سگان شبان گشته گرگ گله

کشیده یکی تیغ ومی خواسته
فگنده یکی نیزه، نی خواسته

رعیت سراسیمه ز آن رستخیز
نه رای ستیز و نه پای گریز

ز لشکر، زن و مرد آن ده همه
هراسان چو از بیم گرگان رمه

در آن تنگنا لشکر سنگدل
گرفته ز مرد و زن تنگدل

یکی آب سرد و یکی نان گرم
نه در دل مروت، نه در دیده شرم

بجز شاه لهراسب کر بخردی
ندیده بد و نیک از وی بدی

برافروخته از غم بیکسان
فروزن گلش از جفای خسان

همه نیکی و نام اندوخته
ز بیدانشان دانش آموخته

نشسته عنان تکاور بکف
همی دادش از سبزه ی جو علف

در آن انجمن آن یل دادگر
غم بینوا خورد و خون جگر

همی کرد با هم نشینان خاص
ستمکش ز دست ستمگر خلاص

چو این دید کیخسرو پاک زاد
ز لشکر غمین شد، ز لهراسب شاد

بهر یک ز لشکرگه آواز کرد
عتابی جداگانه آغاز کرد

سران را همه در برابر نشاند
ابا تلخی پند، شکر فشاند

بمنع ستم، بس در پند سفت
پس آنگه به لهراسب گفت آنچه گفت

بگفتا: نباشم چو من در جهان
بود زین جوان تاج و تخت کیان

سزاوار این مسند وافسر، اوست
که داند بد از نیک و دشمن ز دوست

ز بخشایش و بخشش و شرم و داد
ندارد کمی، کایزدش یار باد

هم امروز کز گرمی تیر ماه
درین سایه آسودم از رنج راه

نخفتم که از گرگ دانم شبان
شناسم مگر دزد از پاسبان

ازو دیدم آرایش تاج و تخت
که شد چون نیاکانش آسوده بخت

نه خانه بدهقان ز خود کرده تنگ
نه برگی فگند از درختی بسنگ

نبرد او ود از گوشه یی توشه یی
نخورد اسبش از خرمنی خوشه یی

ندیدم بجز داد از آن نیک پی
همانا همان مانده از نسل کی

نباشد دلش سخت و پیمانش سست
که با ما نهالش ز یکشاخ رست

بگفت این و برداشت ز آن ده خراج
پس آنگه به لهراسب بخشید تاج

ز داد و دهش آشکار و نهفت
باو گفت آنها که بایست گفت

شنیدند چون لشکر اندرز شاه
که لهراسب شد شاه و رهبر ز شاه

پس از شاه گشتند فرمانبرش
نهادند گردن بحکم اندرش