چو بشنید این سخن ویس دلارای
چو سرو بوستانی جست از جای

بدو گفت ای گرانمایه خداوند
گران تر حکمت از کوه دماوند

دل تو پیشه کرده بردباری
کف تو پیشه کرده در باری

ترا دادست یزدان هر چه باید
هنرهایی که اورنگت فزاید

هنرهای تو پیداتر ز خورشید
کنشهای تو زیباتر ز امید

توی فرخ شهنشاه زمانه
بمان اندر زمانه جاودانه

به همت آسمان نامداری
به دولت آفتاب کامگاری

خجسته نام چون خورشید تابان
رونده حکم چون تقدیر یزدان

خداوندا تو خود دانی که گردون
کند هر ساعتی لونی دگرگون

کنشهایی کزو بینیم هموار
بدو بر حکم و بر فرمان دادار

خدا او را به اندازه براندست
کم و بیشش بر آن اندازه ماندست

ز آغاز جهان تا روز فرجام
به رفتن سربسر یکسان نهد گام

چنان گردد که دادارش بفرمود
چنان چون خواست او را راه بنمود

بهی و بتری در ما سرشتست
چنان چون نیک و بد بر ما نبشتست

نه از دانش دگر گردد سرشته
نه از مردی دگر گردد نوشته

درین گیتی چه نادان و چه گربز
به کار خویش حیرانند و عاجز

آگر پاکست طبعم یا پلیدست
چنانست او که یزدان آفریدست

چو از آغاز گشتم آفریده
بدان آندازه گشتم پروریده

چو یزدان مر ترا پیروز کردست
مگر جان مرا بد روز کردست

من از خوبی و زشتی بی گناهم
کجا من خویشتر را بد نخواهم

نه من گفتی که نپذیرم سلامت
همه غم خواهم و رنج و ملامت

مرا از بهر سختی آفریدند
چنان کز بهر خواری پروریدند

نه من گفتم که گونه زرد خواهم
همیشه جان و دل پر درد خواهم

هر آن روزی که گفتم شادمانم
شکنجه گشت شادی بر روانم

مرا چه چاره چون بختم چنینست
تو گویی چرخ با جانم به کینست

ز گمراهی دلم همرنگ نیلست
همانا غول بختم را دلیلست

کنون از جان خود گشتی چنان سیر
که خواهم خویشتن را خوردهء شیر

به ناخن پردهء دل را بدرم
به دندان رشتهء جان را ببرم

نه دل باید مرا زین بیش نه جان
که خورد تیمار و دردم هست ازیشان

نه اندر دل مرا روزی وزد باد
نه جان اندر تنم روزی شود شاد

چو کار من چنین آشفته ماندست
همیشه چشم بختم خفته ماندست

چرا ورزم بدین سان مهربانی
کزو دردست و ننگ جاودانی

مرا دشمن شده چون تو خداوند
ز من بیزار گشته خویش و پیوند

ز رازم دشمنان آگاه گشته
جهان بر چشم من چون چاه گشته

بدین سختی چه باید مهر کاری
بدین خواری چه باید دوستداری

ز بس کامد به گوش من ملامت
شدم یکباره در گیتی علامت

دری در جان تاریکم گشادند
چراغی اندر آن درگه نهادند

فتاد اندر دل من روشنایی
خرد از جان من جست آشنایی

ز راه مهر جستن باز گشتم
ز رخت مهر دل پرداز گشتم

بدانستم که از مهرم به پایان
نیاید جز هلاک هر دو گیهان

مثال مهر همچون ژرف دریاست
کنار و قعر او هر دو نه پیداست

اگر تا جاودان در وی نشینم
بدو دیده کنارش را نبینم

اگر جان هزاران نوح دارم
یکی جان را ازو بیرون نیارم

چرا با جان بیچاره ستیزم
چرا بیهوده خون خویش ریزم

چرا از تو نصیحت نه پذیرم
چرا راه سلاممت بر نگیرم

اگر بینی ز من دیگر تباهی
بکن با من ز کینه هرچه خواهی

اگر رامین ازین پس شیر گردد
نپندارم که بر من چیر گردد

اگر بادست بویمن نیابد
گذر بر بام و کوی من نیابد

اگر جادوست از کارم بماند
و گر کیدست از چارم بماند

پذیرفتم هم از تو هم ز یزدان
که هرگز نشکنم این عهد و پیمان

اگر کار پرستش را سزایم
ازین پس تو مرایی من ترایم

دلت خشنود کن یک بار دیگر
کزین پس با تو باشم همچو شکر

همانا گر دهانم را ببویی
ازو آیدت بوی راستگویی

شهنشه چشم و رویش را ببوسید
که بشنید آنکه زو هرگز بنشنید

دگر باره نوازشها نمودش
به نیکو و ستایش بر فزودش

ز یکدیگار جدا گشتند خرم
میان دل شکسته لشکر غم