به فرخ ترین فــــــــــال گیتی فروز
سپه راند از آمل شــــــــــه نیمروز

سوی شیرخانه بــــــــه شادی و کام
که خوانی ورا بلخ بامی بـــــــه نام

به کیلف شــــــــــــد از بلخ گاه بهار
وزان جایگه کــــــرد جیحون گذار

همه ماورالنهر تا مـــــــــــــرز چین
شمردندی آن گاه تــــــــوران زمین

از آموی و زم تا بــــــه چاچ و ختن
ز شنگان و ختلان شهان تن‌به‌تن

ز نزل و علف هــــــــــر کجا یافتند
ببردند و بـــــــــــــــا هدیه بشتافتند

بدان گه سمرقند کــــــــــــــرده بنود
زمین‌اش به جز خاک خورده بنود

سپهبد همی رانــــــــــد تا شهر چاچ
ز گردش بزرگان بــا تخت و عاج

دهی دید خوش، دل بدو رام کـــــرد
ستاره زد آن جا و آرام کـــــــــــرد

برآسود یک هفته و بــــــــــــود شاد
به دل داد نخچیر و شـــــــادی بداد

میان ده اندر دژی بـــــــــــــــد کهن
کس آغــــــــاز آن را ندانست و بن

برآمــــــــــــــد یکی بومهن نیم شب
تــــو گفتی زمین دارد از لرزه تب

یکی گوشه دژ نگونسار شــــــــــــد
چهل دیگ رویین پدیدار شــــــــــد

همه دیگ‌ها ســـــــــــرگرفته به گل
چو دیدند پر زر بد آن هـــــر چهل

به هـــر یک درون خرمنی زرّ ناب
درخشنده چــــــــون اخگر و آفتاب

سپهدار برداشت پاک آنچه بــــــــود
بــــــــر آن ده بسی نیکوی‌ها فزود

وزآنجا سپه رانــــــد و بشتافت تفت
به شادی به شهر سپنجاب رفـــــت

بدان مـــــــرز هرچ از بزرگان بّدند
دگـــــــــــر کارداران و دهقان بدند

ستایش کنان پاک رفتند پیــــــــــــش
همه ساخته هدیه ز انــــــدازه بیش

سپه برد از آن مرز و شد شادوچیر
بسی کوه پیش آمــــــــدش سردسیر

همه کان گهر بــد دل سنگ و خاک
ز زرّ و مـــــس و آهن و سیم پاک

یکی خانه بر هر که از خاره سنگ
بر افراز غاری رهش تــار و تنگ

ز نوشادر آن خانه‌ها پـــــــــــربخار
که بردندی از وی به هــر شهریار

از آن سیــــــم و زر لشکر و پیلوان
ببردند چندان کـــــــــه بدشان توان

سپهبد کجا شد همـــــــــــی مژده داد
ز فرّخ فریدن با فــــــــــــــرّ و داد

که بستد ز ضحــــــــــاک شاهنشهی
جهان شد ز بیـــــــداد و از بد تهی

ز شادی رخ دهــــــــــر شاداب کرد
گذر بر سر آب شاداب کـــــــــــرد

چــــــو از رود بگذشت بفکند رخت
چهان پر گل و سبزه دید و درخت

میان گــــــــــل و سوسن و مرغزار
روان چشمه اب بیش از هـــــــزار

ز گل دشت طاووس رنگین شـــــده
از ابر آسمــــــان پشت شاهین شده

بــــــــــــــــــه آواز بلبل گشاده دهن
دریده گـــــــــل از بانگ او پیرهن

لب چشمه‌ها بر شخنشار و مـــــــاغ
زده صف سمانه همه دشت و راغ

پر از مرغ مَرغ و گل سرخ و زرد
ز ناژ و ز بیـــد و هم از روز گرد

سراینده سار و چکاوک ز ســــــرو
چمان بر چمن‌هــــــا کلنگ و تذور

پراکنده با مشکدم سنگــــــــــــخوار
خروشان به هم شارک و لاله سـار

ز هر سو رَم آهــــو و رنگ و غرم
ز دل‌ها دم کل زداینده گــــــــــــرم

همان جا بــــــه نخچیر با باز و یوز
ببد هفته‌ای شاد و گیتی فــــــــروز

بزرگان آن مــــــــرز ز اندازه بیش
شدندش ز هر مرز با نزل پیـــــش

«اسدی توسی»
گوهرین | گنجینه های مکتوب | gowharin.ir