عیسی مریم که روح اللّه بود
وز همه اسرار حق آگاه بود

گفت با امت بگویید ای گروه
علم در دریاست یا در دشت و کوه

یا ز بالای فلک یا زیر خاک
تا شوی گاهی زبر گاهی مغاک

علم در جان و دلت بسرشته اند
تخم دانش در زمینت کشته اند

گنج دانش را درین کنج خراب
کرده اند پنهان تو از خود بازیاب

منبع علم است دلهای شما
چون ملک شو با ادب پیش خدا

تا بدانی علمهای انبیا
کشف گردد بر تو حال اولیا

راز پنهان پیش تو پیدا شود
علم آید جهلها رسوا شود

آفتاب علم چون تابان شود
مشکل عالم برت آسان شود

گر شوی بیدار ازین خواب گران
صد نشان یابی ز یار بی نشان

مخزن اسرار ربانی تویی
وانچه تو جویای آنی هم تویی

کی براندازد نقاب اسرار دین
تا ببیند محرمی ز اهل یقین

کشف این معنی طلب ز ارشاد پیر
تا ز مهر او شوی بدر منیر

علم معنی از کتاب و اوستاد
حاصلت ناید مکن چندین عناد

گر تو خواهی رفت راه ذوالمنن
دست در فتراک ره بینان بزن

گر امان خواهی ز شیطان لعین
رو بجو جا در پناه شیخ دین

حال من لا شیخ له را گوش کن
شیخه الشیطان ز دانا گوش کن

هر که شد در سایۀ اهل خدا
گشت جانش آینۀ نور بقا

در دل عارف هر آنکو جای کرد
وارهید از رنج و محنتها و درد

شد دل عارف به معنی چون چراغ
هست نورش را ز ظلمتها فراغ

گشت از نورش منور هر چه هست
جسم و جان عالم بالا و پست

گر بدست آری چراغی اینچنین
از تو یابد نور شمع شرع دین

هر که دارد این چراغ او را چه باک
زین همه تاریک و خوف و هلاک

جام جم غیر از دل عارف مدان
کاندرو پیداست هر فاش و نهان

آن د ل ی کو قابل دیدار اوست
مغز عالم اوست عالم همچو پوست

دل که شد آیینۀ دیدار یار
هر دو عالم را طفیل او شمار

گر تو دل خواهی خلاف نفس جوی
رو به دریا تا بکی جویی تو جوی

از ریاضت جسم تو گردد چو جان
از هوسها می رسد دل را زیان

از هوای نفس اگر رو تافتی
در مقام اهل دل ره یافتی

بر هوای خود اگر این ره روی
از وصال دوست بویی نشنوی

هر چه فرماید تر ا این نفس دون
تو خلافش کن که هستی ذوفنون

نیست غایت مکرهای نفس را
می نماید سعد عین نحس را

حرص آرد در دلت کاین است زهد
زهر قاتل را کند شیرین چو شهد

در تو آرد صد هزاران مکر و ریو
می کند جنس ملک را عین دیو

او به چشمت می نماید نار، نور
پیر زالی در نظر آرد چو حور

هر زمانت آورد سوی هلاک
می فریبد گویدت جان فداک

او به مکرت وابرد از دوستان
چون شوی تنها کند او قصد جان

هر چه گوید کذب دانش ای پسر
تا رهی از حیله و مکرش مگر

گر به طاعت خواندت ایمن مباش
زانکه او را هست مکری در قفاش

گر به سوی روزه خواند یا نماز
اندرون دارد هزاران مکر باز

ور ترا او جانب حج آورد
آبرویت از ریا خواهد برد

ور همی گوید زکات مال ده
ریسمانش نیست خالی از گره

شهرتی جوید از آن با ننگ و نام
واندرین دعوی مشو ایمن ز دام

ور همی خواند ترا سوی غزا
زو مشو غافل که دارد صد دغا