و من خطبة له عليه‌السلام و فيها يبين فضل الإسلام
106 و از خطبه‌هاى آن حضرت است

و يذكر الرسول الكريم

ثم يلوم أصحابه

دين الإسلام اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي شَرَعَ اَلْإِسْلاَمَ
سپاس خداى را، كه راه اسلام را گشود

فَسَهَّلَ شَرَائِعَهُ لِمَنْ وَرَدَهُ
و در آمدن به آبشخورهاى آن را بر تشنگان آن آسان فرمود

وَ أَعَزَّ أَرْكَانَهُ عَلَى مَنْ غَالَبَهُ
و اركان آن را استوار ساخت تا كس با آن چيرگى نتواند، و نستيزد

فَجَعَلَهُ أَمْناً لِمَنْ عَلِقَهُ
و آن را امانى ساخت براى كسى كه بدان در آويزد

وَ سِلْماً لِمَنْ دَخَلَهُ
و آرامش براى آن كه در آن در آيد

وَ بُرْهَاناً لِمَنْ تَكَلَّمَ بِهِ
و برهان كسى كه بدان زبان گشايد

وَ شَاهِداً لِمَنْ خَاصَمَ عَنْهُ
و هر كه بدان دادخواهى كند، گواه آن است

وَ نُوراً لِمَنِ اِسْتَضَاءَ بِهِ
و براى آن كه از آن روشنى خواهد نورى درخشان است

وَ فَهْماً لِمَنْ عَقَلَ
و فهم است آن را كه فهميد

وَ لُبّاً لِمَنْ تَدَبَّرَ
و خرد است براى كسى كه انديشيد

وَ آيَةً لِمَنْ تَوَسَّمَ
و نشان براى آن كه نشانه طلبيد

وَ تَبْصِرَةً لِمَنْ عَزَمَ
و بينايى براى آن كه در كار كوشيد

وَ عِبْرَةً لِمَنِ اِتَّعَظَ
و عبرت براى كسى كه پند پذيرفت

وَ نَجَاةً لِمَنْ صَدَّقَ
و نجات كسى كه تصديق آن گفت

وَ ثِقَةً لِمَنْ تَوَكَّلَ
تكيه گاه آن كه بر آن اعتماد داشت

وَ رَاحَةً لِمَنْ فَوَّضَ
و آسايش كسى كه كار را بدان واگذاشت

وَ جُنَّةً لِمَنْ صَبَرَ
و نگاهبان آن كه خود را از گناه بازداشت

فَهُوَ أَبْلَجُ اَلْمَنَاهِجِ
روشنتر راه و پديدار

وَ أَوْضَحُ اَلْوَلاَئِجِ
درون آن آشكار ،

مُشْرَفُ اَلْمَنَارِ
نشانه‌هاى آن بر بلند جاى پديدار

مُشْرِقُ اَلْجَوَادِّ
جاده‌هاى آن نمايان

مُضِيءُ اَلْمَصَابِيحِ
چراغهاى آن روشن و رخشان

كَرِيمُ اَلْمِضْمَارِ
مسابقت جاى آن پاكيزه و والا

رَفِيعُ اَلْغَايَةِ
نهايت مسابقت بلند و بالا

جَامِعُ اَلْحَلْبَةِ
چابكسواران را فراهم آرنده

مُتَنَافِسُ اَلسُّبْقَةِ
و هر يك آنان، بر سر پاداش بر ديگرى پيشى گيرنده

شَرِيفُ اَلْفُرْسَانِ
سواركاران آن بزرگ مرتبت و ارزنده

اَلتَّصْدِيقُ مِنْهَاجُهُ
راه روشن آن تصديق آوردن است

وَ اَلصَّالِحَاتُ مَنَارُهُ
و نشانه‌هاى آن كار نيك كردن

وَ اَلْمَوْتُ غَايَتُهُ
مرگ، پايان مدّت

وَ اَلدُّنْيَا مِضْمَارُهُ
و دنيا، جاى مسابقت

وَ اَلْقِيَامَةُ حَلْبَتُهُ
و جاى فراهم آمدن، قيامت

وَ اَلْجَنَّةُ سُبْقَتُهُ
و پاداش مسابقت، جنّت

و منها في ذكر النبي صلى‌الله‌عليه‌وآله
از اين خطبه است در ذكر پيامبر (صلّى اللّه عليه و آله):

حَتَّى أَوْرَى قَبَساً لِقَابِسٍ
تا آنكه شعله‌اى افروخت كه جوينده، بدان چراغ دانش بيفروزد

وَ أَنَارَ عَلَماً لِحَابِسٍ
و نشان راه را بر پا كرد تا گمراه، ديده بدان دوزد

فَهُوَ أَمِينُكَ اَلْمَأْمُونُ
پس او امين توست و مورد اعتماد

وَ شَهِيدُكَ يَوْمَ اَلدِّينِ
و گواه تو بر امّت در روز معاد

وَ بَعِيثُكَ نِعْمَةً
و انگيختۀ تو و موجب نعمت

وَ رَسُولُكَ بِالْحَقِّ رَحْمَةً
و فرستادۀ بر حقّ‌ تو، و آيت رحمت

اَللَّهُمَّ اِقْسِمْ لَهُ مَقْسَماً مِنْ عَدْلِكَ
خدايا! بهرۀ او ساز نصيبى از عدل خود

وَ اِجْزِهِ مُضَعَّفَاتِ اَلْخَيْرِ مِنْ فَضْلِكَ
و پاداش نيك و فراوان از فضل خود

اَللَّهُمَّ أَعْلِ عَلَى بِنَاءِ اَلْبَانِينَ بِنَاءَهُ
خدايا! بناى دين او را از آنچه ديگران بر آورده‌اند، عالى‌تر ساز

وَ أَكْرِمْ لَدَيْكَ نُزُلَهُ
و خوان اكرام او را نزد خود هر چه گراميتر ساز

وَ شَرِّفْ عِنْدَكَ مَنْزِلَهُ
و رتبت او را نزد خود بيفزا

وَ آتِهِ اَلْوَسِيلَةَ
و قرب وسيلت، و بلندى قدر و فضيلتش عطا فرما

وَ أَعْطِهِ اَلسَّنَاءَ وَ اَلْفَضِيلَةَ

وَ اُحْشُرْنَا فِي زُمْرَتِهِ غَيْرَ خَزَايَا
و ما را با او محشور كن چنانكه نه زيانكار باشيم

وَ لاَ نَادِمِينَ
و نه پشيمان

وَ لاَ نَاكِبِينَ
نه دور از راه حق

وَ لاَ نَاكِثِينَ
و نه شكنندۀ پيمان

وَ لاَ ضَالِّينَ
نه گمراه

وَ لاَ مُضِلِّينَ
نه گمراه كنندۀ ديگران

وَ لاَ مَفْتُونِينَ
و نه فريفتۀ هواى نفس و شيطان

قال الشريف و قد مضى هذا الكلام فيما تقدم
اين سخنان پيش از اين گذشت

إلا أننا كررناه هاهنا لما في الروايتين من الاختلاف
ولى ما آن را دوباره اينجا آورديم چه در دو روايت اختلاف است.

و منها في خطاب أصحابه
از اين خطبه است كه خطاب به اصحاب خود فرمايد:

وَ قَدْ بَلَغْتُمْ مِنْ كَرَامَةِ اَللَّهِ تَعَالَى لَكُمْ مَنْزِلَةً تُكْرَمُ بِهَا إِمَاؤُكُمْ
از كرامت پروردگار به جايى رسيديد كه كنيزان شما را حرمت مى‌گذارند

وَ تُوصَلُ بِهَا جِيرَانُكُمْ
و همسايگان شما را ارجمند مى‌شمارند

وَ يُعَظِّمُكُمْ مَنْ لاَ فَضْلَ لَكُمْ عَلَيْهِ
آن كه پايۀ او با شما يكى است و حقّ‌ نعمتى از شما برگردن او نيست بزرگتان مى‌دارد

وَ لاَ يَدَ لَكُمْ عِنْدَهُ

وَ يَهَابُكُمْ مَنْ لاَ يَخَافُ لَكُمْ سَطْوَةً
و آن كه از حملۀ شما ايمن است و شما را بر او فرمانى نيست، از شما بيم دارد

وَ لاَ لَكُمْ عَلَيْهِ إِمْرَةٌ

وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اَللَّهِ مَنْقُوضَةً فَلاَ تَغْضَبُونَ
و شما پيمانهاى خدا را شكسته مى‌بينيد و خشم نمى‌گيريد

وَ أَنْتُمْ لِنَقْضِ ذِمَمِ آبَائِكُمْ تَأْنَفُونَ
حالى كه ننگ شكستن پيمانهاى پدرانتان را نمى‌پذيريد

وَ كَانَتْ أُمُورُ اَللَّهِ عَلَيْكُمْ تَرِدُ
داورى در احكام خدا را نزد شما مى‌آوردند

وَ عَنْكُمْ تَصْدُرُ
و از سوى شما به ديگران مى‌رسيد

وَ إِلَيْكُمْ تَرْجِعُ
و هم به شما باز مى‌گرديد

فَمَكَّنْتُمُ اَلظَّلَمَةَ مِنْ مَنْزِلَتِكُمْ
پس، دست ستمكاران را بر خود گشاديد

وَ أَلْقَيْتُمْ إِلَيْهِمْ أَزِمَّتَكُمْ
و رشته‌هاى كار خويش به دست آنان داديد

وَ أَسْلَمْتُمْ أُمُورَ اَللَّهِ فِي أَيْدِيهِمْ
و داورى در حكم الهى را در كف آنان نهاديد

يَعْمَلُونَ بِالشُّبُهَاتِ
تا كارها به شبهت كنند

وَ يَسِيرُونَ فِي اَلشَّهَوَاتِ
و راه شهوت بسپرند

وَ اَيْمُ اَللَّهِ لَوْ فَرَّقُوكُمْ تَحْتَ كُلِّ كَوْكَبٍ
به خدا سوگند، اگر هر يك از شما را به زير ستاره‌اى بپراكنند

لَجَمَعَكُمُ اَللَّهُ لِشَرِّ يَوْمٍ لَهُمْ
خدا شما را براى روز بد آنان فراهم خواهد آورد