و من خطبة له عليه‌السلام يذكر فيها بديع خلقة الخفاش
155 و از خطبه‌هاى آن حضرت است كه در آن خلقت بديع شبپره را بيان فرمايد

حمد اللّه و تنزيهه

اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي اِنْحَسَرَتِ اَلْأَوْصَافُ عَنْ كُنْهِ مَعْرِفَتِهِ
سپاس خدايى را كه وصفها در رسيدن به حقيقت شناخت او رخت اندازد ،

وَ رَدَعَتْ عَظَمَتُهُ اَلْعُقُولَ
و بزرگى او خردها را طرد سازد تا سر بتابد ،

فَلَمْ تَجِدْ مَسَاغاً إِلَى بُلُوغِ غَايَةِ مَلَكُوتِهِ
و راهى به رسيدن نهايت ملكوت او نيابد

هُوَ اَللَّهُ اَلْحَقُّ اَلْمُبِينُ أَحَقُّ وَ أَبْيَنُ مِمَّا تَرَى اَلْعُيُونُ
او خداى حق و آشكار است، آشكارتر از آنچه برديده‌ها پديدار است

لَمْ تَبْلُغْهُ اَلْعُقُولُ بِتَحْدِيدٍ فَيَكُونَ مُشَبَّهاً
خردها براى او حدّى معيّن نتواند كرد تا همانندى داشته باشد

وَ لَمْ تَقَعْ عَلَيْهِ اَلْأَوْهَامُ بِتَقْدِيرٍ فَيَكُونَ مُمَثَّلاً
و وهمها او را اندازه نتواند گرفت تا در صورتى پنداشته باشد

خَلَقَ اَلْخَلْقَ عَلَى غَيْرِ تَمْثِيلٍ
آفريده‌ها را پديد آورد بى‌هيچ نمودار

وَ لاَ مَشُورَةِ مُشِيرٍ وَ لاَ مَعُونَةِ مُعِينٍ
بى راى رايزن، و بى يارى مددكار

فَتَمَّ خَلْقُهُ بِأَمْرِهِ وَ أَذْعَنَ لِطَاعَتِهِ
به فرمان او خلقت آن پايان يافت

فَأَجَابَ وَ لَمْ يُدَافِعْ وَ اِنْقَادَ وَ لَمْ يُنَازِعْ
پس طاعت پروردگار را پذيرفت و پاسخ گفت، و به خدمت شتافت. گردن نهاد و سر از فرمان نتافت

خلقة الخفاش

وَ مِنْ لَطَائِفِ صَنْعَتِهِ وَ عَجَائِبِ خِلْقَتِهِ
و از لطيفه‌هاى صنعت و شگفتيهاى خلقت او كه پيش چشم ما است

مَا أَرَانَا مِنْ غَوَامِضِ اَلْحِكْمَةِ فِي هَذِهِ اَلْخَفَافِيشِ اَلَّتِي يَقْبِضُهَا اَلضِّيَاءُ اَلْبَاسِطُ لِكُلِّ شَيْءٍ وَ يَبْسُطُهَا اَلظَّلاَمُ اَلْقَابِضُ لِكُلِّ حَيٍّ
تدبير دقيق او در آفرينش شبپره‌هاست، كه روشنايى شبپره را بر جاى مى‌دارد، حالى كه هر چيز را به نشاط‍‌ در مى‌آرد. و تاريكى پر آن را مى‌گستراند، حالى كه هر زنده را درهم مى‌كشاند

وَ كَيْفَ عَشِيَتْ أَعْيُنُهَا عَنْ أَنْ تَسْتَمِدَّ مِنَ اَلشَّمْسِ اَلْمُضِيئَةِ نُوراً
و چسان ديدۀ آن كم بين است كه نتواند از آفتاب رخشان روشنى ستاند

تَهْتَدِي بِهِ فِي مَذَاهِبِهَا وَ تَتَّصِلُ بِعَلاَنِيَةِ بُرْهَانِ اَلشَّمْسِ إِلَى مَعَارِفِهَا
نورى كه بدان راههاى خويش بيابد، و با پرتو آشكار خورشيد خويشتن بدانجاها كه داند، رساند

وَ رَدَعَهَا بِتَلَأْلُؤِ ضِيَائِهَا عَنِ اَلْمُضِيِّ فِي سُبُحَاتِ إِشْرَاقِهَا
و درخشش روشنى‌اش آن را از رفتن در تراكم نورهاى تابنده باز مى‌گرداند

وَ أَكَنَّهَا فِي مَكَامِنِهَا عَنِ اَلذَّهَابِ فِي بُلَجِ اِئْتِلاَقِهَا
و در نهانخانه‌اش پنهان مى‌نشاند، چنانكه رفتن در سپيدى نور رخشان نتواند

فَهِيَ مُسْدَلَةُ اَلْجُفُونِ بِالنَّهَارِ عَلَى حِدَاقِهَا
پس شبپره در روز پلكها را بر سياهى ديده‌ها اندازد

وَ جَاعِلَةُ اَللَّيْلِ سِرَاجاً تَسْتَدِلُّ بِهِ فِي اِلْتِمَاسِ أَرْزَاقِهَا
و شب را چراغى سازد كه در جستن روزى خود از آن راه يابد

فَلاَ يَرُدُّ أَبْصَارَهَا إِسْدَافُ ظُلْمَتِهِ
و سياهى شب ديده‌هاش را نبندد

وَ لاَ تَمْتَنِعُ مِنَ اَلْمُضِيِّ فِيهِ لِغَسَقِ دُجُنَّتِهِ
و به خاطر تاريكى انبوه از رفتن در شب رخ برنتابد

فَإِذَا أَلْقَتِ اَلشَّمْسُ قِنَاعَهَا وَ بَدَتْ أَوْضَاحُ نَهَارِهَا
پس چون خورشيد پرده بر افكند و بتافت، و سپيدى روز پديد گشت

وَ دَخَلَ مِنْ إِشْرَاقِ نُورِهَا عَلَى اَلضِّبَابِ فِي وِجَارِهَا
و لانۀ تنگ سوسمارها از روشنى آن نصيبى يافت

أَطْبَقَتِ اَلْأَجْفَانَ عَلَى مَآقِيهَا
پلكها را بر هم نهد

وَ تَبَلَّغَتْ بِمَا اِكْتَسَبَتْهُ مِنَ اَلْمَعَاشِ فِي ظُلَمِ لَيَالِيهَا
و بر آنچه در تاريكى شب به دست آورده بسنده كند

فَسُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ اَللَّيْلَ لَهَا نَهَاراً وَ مَعَاشاً
پس پاك و منزّه است، خدايى كه شب را روز او كرده است و هنگام فراهم كردن معيشت

وَ اَلنَّهَارَ سَكَناً وَ قَرَاراً
و روز را وقت آسايش و گاه استراحت

وَ جَعَلَ لَهَا أَجْنِحَةً مِنْ لَحْمِهَا تَعْرُجُ بِهَا عِنْدَ اَلْحَاجَةِ إِلَى اَلطَّيَرَانِ
و براى آن از گوشت وى بالهايى ساخته است تا هنگام نياز به پرواز، بدان بالا رود

كَأَنَّهَا شَظَايَا اَلْآذَانِ
بالهايى كه چون لالۀ گوش از پر و انبوب پرداخته است ،

غَيْرَ ذَوَاتِ رِيشٍ وَ لاَ قَصَبٍ

إِلاَّ أَنَّكَ تَرَى مَوَاضِعَ اَلْعُرُوقِ بَيِّنَةً أَعْلاَماً
ليكن جاى رگها را در آن بينى آشكار، و نشانه‌هاى آن پديدار

لَهَا جَنَاحَانِ لَمَّا يَرِقَّا فَيَنْشَقَّا وَ لَمْ يَغْلُظَا فَيَثْقُلاَ
و شبپره را دو بال است، نه چندان نازك كه درهم شكند، و نه چندان ستبر كه سنگينى كند

تَطِيرُ وَ وَلَدُهَا لاَصِقٌ بِهَا لاَجِئٌ إِلَيْهَا
مى‌پرد، و بچّۀ او بدو چسبيده است و به مادر پناهيده

يَقَعُ إِذَا وَقَعَتْ وَ يَرْتَفِعُ إِذَا اِرْتَفَعَتْ
اگر بنشيند، نشيند و اگر بالا رود، رود

لاَ يُفَارِقُهَا حَتَّى تَشْتَدَّ أَرْكَانُهُ
از او جدا نشود تا هنگامى كه اندام وى نيرومند شود

وَ يَحْمِلَهُ لِلنُّهُوضِ جَنَاحُهُ
و بال آن نيروى برخاستنش را دارا بود

وَ يَعْرِفَ مَذَاهِبَ عَيْشِهِ وَ مَصَالِحَ نَفْسِهِ
و بداند كه راه زيستن او چيست‌؟ و چگونه تواند زيست

فَسُبْحَانَ اَلْبَارِئِ لِكُلِّ شَيْءٍ عَلَى غَيْرِ مِثَالٍ خَلاَ مِنْ غَيْرِهِ
پس پاك و منزّه است خدايى كه پديد آورندۀ هر آفريننده است، بى‌هيچ نمونه كه از ديگرى بر جاى مانده است

«نهج البلاغه»
گوهرین | گنجینه های مکتوب | gowharin.ir