از دعاهای بسیار معروف است؛ علاّمه مجلسی(رحمة الله علیه) فرموده است: این دعا از بهترین دعاهاست و دعای خضر پیغمبر(علیه السلام) است.
امیرالمؤمنین(علیه السلام) آن را به کمیل که از شخصیت های اصحاب آن حضرت بود آموخت؛ و نیز فرموده است: در شب های نیمه شعبان و در هر شب جمعه خوانده می شود و برای بازدارندگی از گزند دشمنان و گشوده شدن درهای روزی و آمرزش گناهان سودمند است.
شیخ طوسی و سید ابن طاووس آن را در کتاب های دعای خود آورده اند و من متن این گنجینه ملکوتی را از «مصباح المتهجّد» روایت می کنم؛ و آن دعای شریف این است:
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِرَحْمَتِک الَّتِی وَسِعَتْ کلَّ شَیءٍ، وَبِقُوَّتِک الَّتِی قَهَرْتَ بِها کلَّ شَیءٍ، وَ خَضَعَ لَها کلُّ شَیءٍ، وَ ذَلَّ لَها کلُّ شَیءٍ، وَبِجَبَرُوتِک الَّتِی غَلَبْتَ بِها کلَّ شَیءٍ، وَ بِعِزَّتِک الَّتِی لَایقُومُ لَها شَیءٌ، وَ بِعَظَمَتِک الَّتِی مَلَأَتْ کلَّ شَیءٍ، وَ بِسُلْطانِک الَّذِی عَلَا کلَّ شَیءٍ، وَ بِوَجْهِک الْباقِی بَعْدَ فَنَاءِ کلِّ شَیءٍ، وَ بِأَسْمَائِک الَّتِی مَلَأَتْ أَرْکانَ کلِّ شَیءٍ، وَ بِعِلْمِک الَّذِی أَحَاطَ بِکلِّ شَیءٍ، وَ بِنُورِ وَجْهِک الَّذِی أَضَاءَ لَهُ کلُّ شَیءٍ؛ یا نُورُ یا قُدُّوسُ، یا أَوَّلَ الْأَوَّلِینَ، وَ یا آخِرَ الْآخِرِینَ.
اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَهْتِک الْعِصَمَ. اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ النِّقَمَ. اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُغَیرُ النِّعَمَ. اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تَحْبِسُ الدُّعَاءَ. اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ الْبَلَاءَ؛ اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی کلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ، وَ کلَّ خَطِیئَةٍ أَخْطَأْتُها.
اللّهُمَّ إِنِّی أَتَقَرَّبُ إِلَیک بِذِکرِک، وَ أَسْتَشْفِعُ بِک إِلَی نَفْسِک، وَ أَسْأَلُک بِجُودِک أَنْ تُدْنِینِی مِنْ قُرْبِک، وَ أَنْ تُوزِعَنِی شُکرَک، وَ أَنْ تُلْهِمَنِی ذِکرَک. اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک سُؤَالَ خَاضِعٍ مُتَذَلِّلٍ خَاشِعٍ، أَنْ تُسامِحَنِی وَتَرْحَمَنِی، وَتَجْعَلَنِی بِقِسْمِک رَاضِیاً قانِعاً، وَ فِی جَمِیعِ الْأَحْوَالِ مُتَواضِعاً؛
اللّهُمَّ وَ أَسْأَلُک سُؤَالَ مَنِ اشْتَدَّتْ فَاقَتُهُ، وَ أَنْزَلَ بِک عِنْدَ الشَّدائِدِ حَاجَتَهُ، وَعَظُمَ فِیما عِنْدَک رَغْبَتُهُ. اللّهُمَّ عَظُمَ سُلْطَانُک، وَ عَلَی مَکانُک، وَخَفِی مَکرُک، وَ ظَهَرَ أَمْرُک، وَ غَلَبَ قَهْرُک، وَ جَرَتْ قُدْرَتُک، وَ لَا یمْکنُ الْفِرارُ مِنْ حُکومَتِک؛
اللّهُمَّ لَا أَجِدُ لِذُنُوبِی غَافِراً، وَ لَا لِقَبائِحِی سَاتِراً، وَ لَا لِشَیءٍ مِنْ عَمَلِی الْقَبِیحِ بِالْحَسَنِ مُبَدِّلاً غَیرَک، لَا إِلهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحَانَک وَبِحَمْدِک، ظَلَمْتُ نَفْسِی، وَ تَجَرَّأْتُ بِجَهْلِی، وَ سَکنْتُ إِلَی قَدِیمِ ذِکرِک لِی وَ مَنِّک عَلَی. اللّهُمَّ مَوْلَای کمْ مِنْ قَبِیحٍ سَتَرْتَهُ، وَ کمْ مِنْ فَادِحٍ مِنَ الْبَلَاءِ أَقَلْتَهُ، وَ کمْ مِنْ عِثَارٍ وَقَیتَهُ، وَ کمْ مِنْ مَکرُوهٍ دَفَعْتَهُ، وَ کمْ مِنْ ثَنَاءٍ جَمِیلٍ لَسْتُ أَهْلاً لَهُ نَشَرْتَهُ؛
اللّهُمَّ عَظُمَ بَلَائِی، وَ أَفْرَطَ بِی سُوءُ حالِی، وَ قَصُرَتْ بِی أَعْمالِی، وَ قَعَدَتْ بِی أَغْلالِی، وَ حَبَسَنِی عَنْ نَفْعِی بُعْدُ أَمَلِی، وَ خَدَعَتْنِی الدُّنْیا بِغُرُورِها، وَ نَفْسِی بِجِنایتِها وَ مِطالِی، یا سَیدِی فَأَسْأَلُک بِعِزَّتِک أَنْ لَایحْجُبَ عَنْک دُعائِی سُوءُ عَمَلِی وَ فِعالِی، وَ لَا تَفْضَحْنِی بِخَفِی مَا اطَّلَعْتَ عَلَیهِ مِنْ سِرِّی، وَ لَا تُعاجِلْنِی بِالْعُقُوبَةِ عَلی مَا عَمِلْتُهُ فِی خَلَواتِی مِنْ سُوءِ فِعْلِی وَ إِساءَتِی، وَ دَوامِ تَفْرِیطِی وَجَهالَتِی، وَ کثْرَةِ شَهَواتِی وَ غَفْلَتِی؛
وَ کنِ اللّهُمَّ بِعِزَّتِک لِی فِی کلِّ الْأَحْوالِ رَؤُوفاً، وَ عَلَی فِی جَمِیعِ الْأُمُورِ عَطُوفاً، إِلهِی وَ رَبِّی مَنْ لِی غَیرُک، أَسْأَلُهُ کشْفَ ضُرِّی، وَ النَّظَرَ فِی أَمْرِی؛
إِلهِی وَ مَوْلای أَجْرَیتَ عَلَی حُکماً اتَّبَعْتُ فِیهِ هَوی نَفْسِی، وَ لَمْ أَحْتَرِسْ فِیهِ مِنْ تَزْیینِ عَدُوِّی، فَغَرَّنِی بِمَا أَهْوی وَ أَسْعَدَهُ عَلَی ذلِک الْقَضاءُ، فَتَجاوَزْتُ بِما جَری عَلَی مِنْ ذلِک بَعْضَ حُدُودِک، وَ خالَفْتُ بَعْضَ أَوامِرِک، فَلَک الحَمْدُ عَلَی فِی جَمِیعِ ذلِک؛ وَ لَا حُجَّةَ لِی فِیما جَری عَلَی فِیهِ قَضَاؤُک، وَ أَلْزَمَنِی حُکمُک وَبَلاؤُک،
وَ قَدْ أَتَیتُک یا إِلهِی بَعْدَ تَقْصِیرِی وَ إِسْرافِی عَلی نَفْسِی، مُعْتَذِراً نادِماً مُنْکسِراً مُسْتَقِیلاً مُسْتَغْفِراً مُنِیباً مُقِرّاً مُذْعِناً مُعْتَرِفاً، لَا أَجِدُ مَفَرّاً مِمَّا کانَ مِنِّی وَ لَا مَفْزَعاً أَتَوَجَّهُ إِلَیهِ فِی أَمْرِی، غَیرَ قَبُولِک عُذْرِی وَ إِدْخالِک إِیای فِی سَعَةِ رَحْمَتِک. اللّهُمَّ فَاقْبَلْ عُذْرِی، وَ ارْحَمْ شِدَّةَ ضُرِّی، وَ فُکنِی مِنْ شَدِّ وَثاقِی؛
یا رَبِّ ارْحَمْ ضَعْفَ بَدَنِی، وَ رِقَّةَ جِلْدِی، وَ دِقَّةَ عَظْمِی، یا مَنْ بَدَأَ خَلْقِی وَ ذِکرِی وَتَرْبِیتِی وَبِرِّی وَتَغْذِیتِی، هَبْنِی لِابْتِداءِ کرَمِک وَ سالِفِ بِرِّک بِی.
یا إِلهِی وَ سَیدِی وَ رَبِّی، أَتُراک مُعَذِّبِی بِنَارِک بَعْدَ تَوْحِیدِک، وَبَعْدَ مَا انْطَوی عَلَیهِ قَلْبِی مِنْ مَعْرِفَتِک، وَلَهِجَ بِهِ لِسَانِی مِنْ ذِکرِک، وَ اعْتَقَدَهُ ضَمِیرِی مِنْ حُبِّک، وَبَعْدَ صِدْقِ اعْتِرافِی وَ دُعَائِی خَاضِعاً لِرُبُوبِیتِک؛ هَیهاتَ أَنْتَ أَکرَمُ مِنْ أَنْ تُضَیعَ مَنْ رَبَّیتَهُ، أَوْ تُبَعِّدَ [تُبْعِدَ] مَنْ أَدْنَیتَهُ، أَوْ تُشَرِّدَ مَنْ آوَیتَهُ، أَوْ تُسَلِّمَ إِلَی الْبَلَاءِ مَنْ کفَیتَهُ وَرَحِمْتَهُ،
وَ لَیتَ شِعْرِی یا سَیدِی وَ إِلهِی وَمَوْلای، أَتُسَلِّطُ النَّارَ عَلَی وُجُوهٍ خَرَّتْ لِعَظَمَتِک سَاجِدَةً، وَ عَلَی أَلْسُنٍ نَطَقَتْ بِتَوْحِیدِک صَادِقَةً، وَبِشُکرِک مَادِحَةً، وَ عَلَی قُلُوبٍ اعْتَرَفَتْ بِإِلهِیتِک مُحَقِّقَةً؛ وَ عَلَی ضَمَائِرَ حَوَتْ مِنَ الْعِلْمِ بِک حَتَّی صَارَتْ خَاشِعَةً، وَ عَلَی جَوارِحَ سَعَتْ إِلَی أَوْطانِ تَعَبُّدِک طَائِعَةً، وَ أَشارَتْ بِاسْتِغْفارِک مُذْعِنَةً،
مَا هَکذَا الظَّنُّ بِک، وَ لَا أُخْبِرْنا بِفَضْلِک عَنْک یا کرِیمُ، یا رَبِّ وَأَنْتَ تَعْلَمُ ضَعْفِی عَنْ قَلِیلٍ مِنْ بَلاءِ الدُّنْیا وَ عُقُوباتِها، وَ مَا یجْرِی فِیها مِنَ الْمَکارِهِ عَلَی أَهْلِها، عَلی أَنَّ ذلِک بَلاءٌ وَ مَکرُوهٌ قَلِیلٌ مَکثُهُ، یسِیرٌ بَقاؤُهُ، قَصِیرٌ مُدَّتُهُ؛ فَکیفَ احْتِمالِی لِبَلاءِ الْآخِرَةِ وَجَلِیلِ وُقُوعِ الْمَکارِهِ فِیها؟ وَهُوَ بَلاءٌ تَطُولُ مُدَّتُهُ، وَیدُومُ مَقامُهُ، وَ لَا یخَفَّفُ عَنْ أَهْلِهِ، لِأَنَّهُ لَایکونُ إِلّا عَنْ غَضَبِک وَانْتِقامِک وَ سَخَطِک، وَ هذا ما لَاتَقُومُ لَهُ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ، یا سَیدِی فَکیفَ لِی وَ أَنَا عَبْدُک الضَّعِیفُ الذَّلِیلُ الْحَقِیرُ الْمِسْکینُ الْمُسْتَکینُ؛
یا إِلهِی وَ رَبِّی وَسَیدِی وَ مَوْلای، لِأَی الْأُمُورِ إِلَیک أَشْکو، وَ لِمَا مِنْها أَضِجُّ وَ أَبْکی، لِأَلِیمِ الْعَذابِ وَ شِدَّتِهِ، أَمْ لِطُولِ الْبَلَاءِ وَ مُدَّتِهِ. فَلَئِنْ صَیرْتَنِی لِلْعُقُوبَاتِ مَعَ أَعْدائِک، وَجَمَعْتَ بَینِی وَبَینَ أَهْلِ بَلَائِک، وَ فَرَّقْتَ بَینِی وَبَینَ أَحِبَّائِک وَ أَوْلِیائِک، فَهَبْنِی یا إِلهِی وَ سَیدِی وَ مَوْلای وَ رَبِّی، صَبَرْتُ عَلَی عَذابِک، فَکیفَ أَصْبِرُ عَلَی فِراقِک، وَهَبْنِی صَبَرْتُ عَلی حَرِّ نَارِک، فَکیفَ أَصْبِرُ عَنِ النَّظَرِ إِلَی کرامَتِک؟ أَمْ کیفَ أَسْکنُ فِی النَّارِ وَ رَجائِی عَفْوُک؟
فَبِعِزَّتِک یا سَیدِی وَ مَوْلای أُقْسِمُ صَادِقاً، لَئِنْ تَرَکتَنِی نَاطِقاً لَأَضِجَّنَّ إِلَیک بَینَ أَهْلِها ضَجِیجَ الْآمِلِینَ، وَ لَأَصْرُخَنَّ إِلَیک صُراخَ الْمُسْتَصْرِخِینَ، وَ لَأَبْکینَّ عَلَیک بُکاءَ الْفَاقِدِینَ، وَ لَأُنادِینَّک أَینَ کنْتَ یا وَلِی الْمُؤْمِنِینَ، یا غَایةَ آمالِ الْعارِفِینَ، یا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ، یا حَبِیبَ قُلُوبِ الصَّادِقِینَ، وَیا إِلهَ الْعالَمِینَ؛
أَفَتُراک سُبْحَانَک یا إِلهِی وَبِحَمْدِک تَسْمَعُ فِیها صَوْتَ عَبْدٍ مُسْلِمٍ سُجِنَ فِیها بِمُخالَفَتِهِ، وَ ذاقَ طَعْمَ عَذابِها بِمَعْصِیتِهِ، وَ حُبِسَ بَینَ أَطْباقِها بِجُرْمِهِ وَجَرِیرَتِهِ، وَ هُوَ یضِجُّ إِلَیک ضَجِیجَ مُؤَمِّلٍ لِرَحْمَتِک، وَینادِیک بِلِسانِ أَهْلِ تَوْحِیدِک، وَیتَوَسَّلُ إِلَیک بِرُبُوبِیتِک؟ یا مَوْلای فَکیفَ یبْقی فِی الْعَذابِ وَ هُوَ یرْجُو مَا سَلَفَ مِنْ حِلْمِک؟ أَمْ کیفَ تُؤْلِمُهُ النَّارُ وَ هُوَ یأْمُلُ فَضْلَک وَ رَحْمَتَک؟
أَمْ کیفَ یحْرِقُهُ لَهِیبُها وَ أَنْتَ تَسْمَعُ صَوْتَهُ وَ تَری مَکانَهُ؟ أَمْ کیفَ یشْتَمِلُ عَلَیهِ زَفِیرُها وَ أَنْتَ تَعْلَمُ ضَعْفَهُ؟ أَمْ کیفَ یتَقَلْقَلُ بَینَ أَطْباقِها وَ أَنْتَ تَعْلَمُ صِدْقَهُ؟ أَمْ کیفَ تَزْجُرُهُ زَبانِیتُها وَ هُوَ ینادِیک یا رَبَّهُ؟ أَمْ کیفَ یرْجُو فَضْلَک فِی عِتْقِهِ مِنْها فَتَتْرُکهُ فِیها،
هَیهاتَ ما ذلِک الظَّنُ بِک، وَ لَا الْمَعْرُوفُ مِنْ فَضْلِک، وَ لَا مُشْبِهٌ لِمَا عَامَلْتَ بِهِ الْمُوَحِّدِینَ مِنْ بِرِّک وَ إِحْسانِک؛ فَبِالْیقِینِ أَقْطَعُ، لَوْلَا مَا حَکمْتَ بِهِ مِنْ تَعْذِیبِ جَاحِدِیک، وَ قَضَیتَ بِهِ مِنْ إِخْلادِ مُعانِدِیک، لَجَعَلْتَ النَّارَ کلَّها بَرْداً وَسَلاماً، وَمَا کانَ لِأَحَدٍ فِیها مَقَرّاً وَلَا مُقاماً، لَکنَّک تَقَدَّسَتْ أَسْماؤُک أَقْسَمْتَ أَنْ تَمْلَأَها مِنَ الْکافِرِینَ، مِنَ الْجِنَّةِ وَ النَّاسِ أَجْمَعِینَ، وَ أَنْ تُخَلِّدَ فِیهَا الْمُعانِدِینَ، وَ أَنْتَ جَلَّ ثَناؤُک قُلْتَ مُبْتَدِئاً، وَ تَطَوَّلْتَ بِالْإِنْعامِ مُتَکرِّماً، «أَفَمَنْ کانَ مُؤْمِناً کمَنْ کانَ فَاسِقاً لَا یسْتَوُونَ»؛
إِلهِی وَسَیدِی، فَأَسْأَلُک بِالْقُدْرَةِ الَّتِی قَدَّرْتَها، وَبِالْقَضِیةِ الَّتِی حَتَمْتَها وَ حَکمْتَها، وَ غَلَبْتَ مَنْ عَلَیهِ أَجْرَیتَها، أَنْ تَهَبَ لِی فِی هَذِهِ اللَّیلَةِ وَ فِی هَذِهِ السَّاعَةِ، کلَّ جُرْمٍ أَجْرَمْتُهُ، وَکلَّ ذَنْبٍ أَذْنَبْتُهُ، وَکلَّ قَبِیحٍ أَسْرَرْتُهُ، وَکلَّ جَهْلٍ عَمِلْتُهُ، کتَمْتُهُ أَوْ أَعْلَنْتُهُ، أَخْفَیتُهُ أَوْ أَظْهَرْتُهُ، وَکلَّ سَیئَةٍ أَمَرْتَ بِإِثْباتِهَا الْکرامَ الْکاتِبِینَ؛
الَّذِینَ وَکلْتَهُمْ بِحِفْظِ مَا یکونُ مِنِّی، وَ جَعَلْتَهُمْ شُهُوداً عَلَی مَعَ جَوارِحِی، وَ کنْتَ أَنْتَ الرَّقِیبَ عَلَی مِنْ وَرائِهِمْ، وَ الشَّاهِدَ لِما خَفِی عَنْهُمْ، وَبِرَحْمَتِک أَخْفَیتَهُ، وَبِفَضْلِک سَتَرْتَهُ، وَ أَنْ تُوَفِّرَ حَظِّی، مِنْ کلِّ خَیرٍ أَنْزَلْتَهُ، أَوْ إِحْسَانٍ فَضَّلْتَه، أَوْ بِرٍّ نَشَرْتَهُ، أَوْ رِزْقٍ بَسَطْتَهُ، أَوْ ذَنْبٍ تَغْفِرُهُ، أَوْ خَطَاً تَسْتُرُهُ، یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ؛
یا إِلهِی وَ سَیدِی وَ مَوْلای وَ مالِک رِقِّی، یا مَنْ بِیدِهِ نَاصِیتِی، یا عَلِیماً بِضُرِّی وَمَسْکنَتِی، یا خَبِیراً بِفَقْرِی وَفاقَتِی، یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ، أَسْأَلُک بِحَقِّک وَ قُدْسِک وَ أَعْظَمِ صِفاتِک وَ أَسْمائِک، أَنْ تَجْعَلَ أَوْقاتِی مِنَ اللَّیلِ وَ النَّهارِ بِذِکرِک مَعْمُورَةً، وَبِخِدْمَتِک مَوْصُولَةً؛ وَ أَعْمالِی عِنْدَک مَقْبُولَةً، حَتَّی تَکونَ أَعْمالِی وَ أَوْرادِی کلُّها وِرْداً وَاحِداً، وَ حالِی فِی خِدْمَتِک سَرْمَداً.
یا سَیدِی یا مَنْ عَلَیهِ مُعَوَّلِی، یا مَنْ إِلَیهِ شَکوْتُ أَحْوالِی، یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ، قَوِّ عَلی خِدْمَتِک جَوارِحِی، وَاشْدُدْ عَلَی الْعَزِیمَةِ جَوانِحِی، وَ هَبْ لِی الْجِدَّ فِی خَشْیتِک، وَ الدَّوامَ فِی الاتِّصالِ بِخِدْمَتِک، حَتّی أَسْرَحَ إِلَیک فِی مَیادِینِ السَّابِقِینَ؛ وَ أُسْرِعَ إِلَیک فِی البَارِزِینَ، وَ أَشْتاقَ إِلی قُرْبِک فِی الْمُشْتاقِینَ، وَأَدْنُوَ مِنْک دُنُوَّ الْمُخْلِصِینَ، وَ أَخافَک مَخافَةَ الْمُوقِنِینَ، وَ أَجْتَمِعَ فِی جِوارِک مَعَ الْمُؤْمِنِینَ.
اللّهُمَّ وَ مَنْ أَرادَنِی بِسُوءٍ فَأَرِدْهُ، وَ مَنْ کادَنِی فَکدْهُ، وَ اجْعَلْنِی مِنْ أَحْسَنِ عَبِیدِک نَصِیباً عِنْدَک، وَ أَقْرَبِهِمْ مَنْزِلَةً مِنْک، وَ أَخَصِّهِمْ زُلْفَةً لَدَیک، فَإِنَّهُ لَاینالُ ذلِک إِلّا بِفَضْلِک، وَجُدْ لِی بِجُودِک، وَ اعْطِفْ عَلَی بِمَجْدِک؛ وَ احْفَظْنِی بِرَحْمَتِک، وَ اجْعَلْ لِسانِی بِذِکرِک لَهِجاً، وَ قَلْبِی بِحُبِّک مُتَیماً، وَ مُنَّ عَلَی بِحُسْنِ إِجابَتِک، وَ أَقِلْنِی عَثْرَتِی، وَ اغْفِرْ زَلَّتِی، فَإِنَّک قَضَیتَ عَلی عِبادِک بِعِبادَتِک، وَ أَمَرْتَهُمْ بِدُعائِک، وَ ضَمِنْتَ لَهُمُ الْإِجابَةَ،
فَإِلَیک یارَبِّ نَصَبْتُ وَجْهِی، وَ إِلَیک یا رَبِّ مَدَدْتُ یدِی، فَبِعِزَّتِک اسْتَجِبْ لِی دُعائِی، وَبَلِّغْنِی مُنای، وَ لَا تَقْطَعْ مِنْ فَضْلِک رَجائِی، وَ اکفِنِی شَرَّ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ مِنْ أَعْدائِی؛
یا سَرِیعَ الرِّضا، اغْفِرْ لِمَنْ لَایمْلِک إِلّا الدُّعاءَ، فَإِنَّک فَعَّالٌ لِما تَشَاءُ، یا مَنِ اسْمُهُ دَوَاءٌ، وَ ذِکرُهُ شِفاءٌ، وَ طَاعَتُهُ غِنی، ارْحَمْ مَنْ رَأْسُ مالِهِ الرَّجاءُ، وَ سِلاحُهُ الْبُکاءُ، یا سَابِغَ النِّعَمِ، یا دَافِعَ النِّقَمِ، یا نُورَ الْمُسْتَوْحِشِینَ فِی الظُّلَمِ، یا عَالِماً لَایعَلَّمُ، صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَ افْعَلْ بِی مَا أَنْتَ أَهْلُهُ، وَ صَلَّی اللّهُ عَلی رَسُو لِهِ وَ الْأَئِمَّةِ الْمَیامِینَ مِنْ آلِهِ وَسَلَّمَ تَسْلِیماً کثِیراً.

کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده است: این دعای حضرت مهدی (عج) است:
اللّهُمَّ ارْزُقْنا تَوْفِیقَ الطّاعَةِ، وَبُعْدَ الْمَعْصِیةِ، وَ صِدْقَ النِّیةِ، وَ عِرْفانَ الْحُرْمَةِ، وَ أَکرِمْنا بِالْهُدی وَالاسْتِقامَةِ، وَ سَدِّدْ أَلْسِنَتَنا بِالصَّوابِ وَالْحِکمَةِ، وَامْلَأْ قُلُوبَنا بِالْعِلْمِ وَالْمَعْرِفَةِ، وَ طَهِّرْ بُطُونَنا مِنَ الْحَرامِ وَالشُّبْهَةِ، وَاکفُفْ أَیدِینا عَنِ الظُّلْمِ وَالسَّرِقَةِ، وَاغْضُضْ أَبْصارَنا عَنِ الْفُجُورِ وَالْخِیانَةِ، وَاسْدُدْ أَسْماعَنا عَنِ اللَّغْوِ وَالْغِیبَةِ،
وَ تَفَضَّلْ عَلی عُلَمائِنا بِالزُّهْدِ وَالنَّصِیحَةِ، وَ عَلَی الْمُتَعَلِّمِینَ بِالْجُهْدِ وَالرَّغْبَةِ، وَعَلَی الْمُسْتَمِعِینَ بِالاتِّباعِ وَالْمَوْعِظَةِ، وَ عَلی مَرْضَی الْمُسْلِمِینَ بِالشِّفاءِ وَالرَّاحَةِ، وَ عَلی مَوْتاهُمْ بِالرَّأْفَةِ وَالرَّحْمَةِ؛ وَ عَلی مَشایخِنا بِالْوَقارِ وَالسَّکینَةِ، وَ عَلَی الشَّبابِ بِالْإِنابَةِ وَالتَّوْبَةِ، وَ عَلَی النِّساءِ بِالْحَیاءِ وَالْعِفَّةِ، وَ عَلَی الْأَغْنِیاءِ بِالتَّواضُعِ وَالسَّعَةِ، وَ عَلَی الْفُقَراءِ بِالصَّبْرِ وَالْقَناعَةِ، وَ عَلَی الْغُزاةِ بِالنَّصْرِ وَالْغَلَبَةِ، وَ عَلَی الْأُسَرَاءِ بِالْخَلاصِ وَالرَّاحَةِ، وَ عَلَی الْأُمَراءِ بِالْعَدْلِ وَالشَّفَقَةِ، وَ عَلَی الرَّعِیةِ بِالْإِنْصافِ وَ حُسْنِ السِّیرَةِ،
وَبارِک لِلْحُجَّاجِ وَالزُّوَّارِ فِی الزَّادِ وَالنَّفَقَةِ، وَاقْضِ ما أَوْجَبْتَ عَلَیهِمْ مِنَ الْحَجِّ وَالْعُمْرَةِ، بِفَضْلِک وَ رَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجاة الاولی: مناجاة التائبین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلهِی أَلْبَسَتْنِی الْخَطایا ثَوْبَ مَذَلَّتِی، وَ جَلَّلَنِی التَّباعُدُ مِنْک لِباسَ مَسْکنَتِی، وَ أَماتَ قَلْبِی عَظِیمُ جِنایتِی، فَأَحْیهِ بِتَوْبَةٍ مِنْک یا أَمَلِی وَ بُغْیتِی، وَیا سُؤْلِی وَ مُنْیتِی، فَوَعِزَّتِک ما أَجِدُ لِذُنُوبِی سِواک غافِراً، وَ لَا أَرَی لِکسْرِی غَیرَک جابِراً، وَ قَدْ خَضَعْتُ بِالْإِنابَةِ إِلَیک، وَ عَنَوْتُ بِالاسْتِکانَةِ لَدَیک، فَإِنْ طَرَدْتَنِی مِنْ بابِک فَبِمَنْ أَلُوذُ؟ وَإِنْ رَدَدْتَنِی عَنْ جَنابِک فَبِمَنْ أَعُوذُ؟ فَوا أَسَفاهُ مِنْ خَجْلَتِی وَافْتِضاحِی، وَوا لَهْفاهُ مِنْ سُوءِ عَمَلِی وَاجْتِراحِی.
أَسْأَلُک یا غافِرَ الذَّنْبِ الْکبِیرِ، وَیا جابِرَ الْعَظْمِ الْکسِیرِ، أَنْ تَهَبَ لِی مُوبِقاتِ الْجَرائِرِ، وَ تَسْتُرَ عَلَی فاضِحاتِ السَّرائِرِ، وَ لَا تُخْلِنِی فِی مَشْهَدِ الْقِیامَةِ مِنْ بَرْدِ عَفْوِک وَ غَفْرِک، وَ لَا تُعْرِنِی مِنْ جَمِیلِ صَفْحِک وَ سَتْرِک.
إِلهِی ظَلِّلْ عَلی ذُنُوبِی غَمامَ رَحْمَتِک، وَأَرْسِلْ عَلی عُیوبِی سَحابَ رَأْفَتِک؛
إِلهِی هَلْ یرْجِعُ الْعَبْدُ الْآبِقُ إِلّا إِلی مَوْلاهُ؟ أَمْ هَلْ یجِیرُهُ مِنْ سَخَطِهِ أَحَدٌ سِواهُ؟ إِلهِی إِنْ کانَ النَّدَمُ عَلَی الذَّنْبِ تَوْبَةً فَإِنِّی وَ عِزَّتِک مِنَ النَّادِمِینَ، وَ إِنْ کانَ الاسْتِغْفارُ مِنَ الْخَطِیئَةِ حِطَّةً فَإِنِّی لَک مِنَ الْمُسْتَغْفِرِینَ، لَک الْعُتْبَی حَتَّی تَرْضَی.
إِلهِی بِقُدْرَتِک عَلَی تُبْ عَلَی، وَ بِحِلْمِک عَنِّی اعْفُ عَنِّی، وَبِعِلْمِک بِی ارْفَقْ بِی. إِلهِی أَنْتَ الَّذِی فَتَحْتَ لِعِبادِک بَاباً إِلی عَفْوِک سَمَّیتَهُ التَّوْبَةَ، فَقُلْتَ: «تُوبُوا إِلَی اللّهِ تَوْبَةً نَصُوحاً»؛ فَمَا عُذْرُ مَنْ أَغْفَلَ دُخُولَ الْبابِ بَعْدَ فَتْحِهِ؟ إِلهِی إِنْ کانَ قَبُحَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِک فَلْیحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِک.
إِلهِی مَا أَنَا بِأَوَّلِ مَنْ عَصَاک فَتُبْتَ عَلَیهِ، وَ تَعَرَّضَ لِمَعْرُوفِک فَجُدْتَ عَلَیهِ، یا مُجِیبَ الْمُضْطَرِّ، یا کاشِفَ الضُّرِّ، یا عَظِیمَ الْبِرِّ، یا عَلِیماً بِمَا فِی السِّرِّ، یا جَمِیلَ السِّتْرِ، اسْتَشْفَعْتُ بِجُودِک وَ کرَمِک إِلَیک، وَ تَوَسَّلْتُ بِجَنابِک وَ تَرَحُّمِک لَدَیک، فَاسْتَجِبْ دُعائِی، وَ لَا تُخَیبْ فِیک رَجائِی، وَ تَقَبَّلْ تَوْبَتِی، وَ کفِّرْ خَطِیئَتِی، بِمَنِّک وَ رَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجات الثانیة: مناجاة الشاکین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلهِی إِلَیک أَشْکو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً، وَ إِلَی الْخَطِیئَةِ مُبادِرَةً، و بِمَعاصِیک مُولَعَةً، وَ لِسَخَطِک مُتَعَرِّضَةً، تَسْلُک بِی مَسالِک الْمَهَالِک، و تَجْعَلُنِی عِنْدَک أَهْوَنَ هَالِک، کثِیرَةَ الْعِلَلِ، طَوِیلَةَ الْأَمَلِ، إِنْ مَسَّهَا الشَّرُّ تَجْزَعُ، وَ إِنْ مَسَّهَا الْخَیرُ تَمْنَعُ، مَیالَةً إِلَی اللَّعِبِ وَاللَّهْوِ، مَمْلُوَّةً بِالْغَفْلَةِ وَالسَّهْوِ، تُسْرِعُ بِی إِلی الْحَوْبَةِ، وَ تُسَوِّفُنِی بِالتَّوْبَةِ.
الِهِی أَشْکو إِلَیک عَدُوّاً یضِلُّنِی، وَ شَیطاناً یغْوِینِی، قَدْ مَلَأَ بِالْوَسْواسِ صَدْرِی، وَ أَحاطَتْ هَواجِسُه بِقَلْبِی، یعاضِدُ لِی الْهَوی، وَیزَینُ لِی حُبَّ الدُّنْیا، وَیحُولُ بَینِی وَبَینَ الطَّاعَةِ وَالزُّلْفی؛
إِلهِی إِلَیک أَشْکو قَلْباً قاسِیاً مَعَ الْوَسْواسِ مُتَقَلِّباً، وَبِالرَّینِ وَالطَّبْعِ مُتَلَبِّساً، وَ عَیناً عَنِ الْبُکاءِ مِنْ خَوْفِک جامِدَةً، وَ إِلی ما تَسُرُّها طامِحَةً.
إِلهِی لَاحَوْلَ لِی وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِقُدْرَتِک، وَلَا نَجاةَ لِی مِنْ مَکارِهِ الدُّنْیا إِلّا بِعِصْمَتِک، فَأَسْأَلُک بِبَلاغَةِ حِکمَتِک، وَنَفاذِ مَشِیئَتِک، أَنْ لَاتَجْعَلَنِی لِغَیرِ جُودِک مُتَعَرِّضاً، وَلَا تُصَیرَنِی لِلْفِتَنِ غَرَضاً، وَکنْ لِی عَلَی الْأَعْداءِ ناصِراً، وَعَلَی الْمَخازِی وَالْعُیوبِ ساتِراً، وَمِنَ الْبَلاءِ واقِیاً، وَ عَنِ الْمَعاصِی عاصِماً، بِرَأْفَتِک وَ رَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجات الخامسة: مناجاة الرّاغبین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلهِی إِنْ کانَ قَلَّ زادِی فِی الْمَسِیرِ إِلَیک، فَلَقَدْ حَسُنَ ظَنِّی بِالتَّوَکلِ عَلَیک، وَ إِنْ کانَ جُرْمِی قَدْ أَخافَنِی مِنْ عُقُوبَتِک، فَإِنَّ رَجائِی قَدْ أَشْعَرَنِی بِالْأَمْنِ مِنْ نِقْمَتِک، وَ إِنْ کانَ ذَنْبِی قَدْ عَرَضَنِی لِعِقابِک، فَقَدْ آذَنَنِی حُسْنُ ثِقَتِی بِثَوابِک، وَ إِنْ أَنامَتْنِی الْغَفْلَةُ عَنِ الاسْتِعْدادِ لِلِقائِک، فَقَدْ نَبَّهَتْنِی الْمَعْرِفَةُ بِکرَمِک وَ آلائِک، وَ إِنْ أَوْحَشَ ما بَینِی وَبَینَک فَرْطُ الْعِصْیانِ وَالطُّغْیانِ، فَقَدْ آنَسَنِی بُشْرَی الْغُفْرانِ وَالرِّضْوانِ؛
أَسْأَلُک بِسُبُحاتِ وَجْهِک وَ بِأَنْوارِ قُدْسِک، وَ أَبْتَهِلُ إِلَیک بِعَواطِفِ رَحْمَتِک، وَ لَطائِفِ بِرِّک، أَنْ تُحَقِّقَ ظَنِّی بِما أُؤَمِّلُهُ مِنْ جَزِیلِ إِکرامِک، وَجَمِیلِ إِنْعامِک، فِی الْقُرْبی مِنْک وَالزُّلْفی لَدَیک، وَالتَّمَتُّعِ بِالنَّظَرِ إِلَیک، وَهَا أَنَا مُتَعَرِّضٌ لِنَفَحاتِ رَوْحِک وَ عَطْفِک، وَ مُنْتَجِعٌ غَیثَ جُودِک وَ لُطْفِک، فارٌّ مِنْ سَخَطِک إِلی رِضاک، هارِبٌ مِنْک إِلَیک، راجٍ أَحْسَنَ ما لَدَیک، مُعَوِّلٌ عَلی مَواهِبِک، مُفْتَقِرٌ إِلی رِعایتِک.
إِلهِی مَا بَدَأْتَ بِهِ مِنْ فَضْلِک فَتَمِّمْهُ، وَ ما وَهَبْتَ لِی مِنْ کرَمِک فَلا تَسْلُبْهُ، وَ ما سَتَرْتَهُ عَلَی بِحِلْمِک فَلا تَهْتِکهُ، وَ ما عَلِمْتَهُ مِنْ قَبِیحِ فِعْلِی فَاغْفِرْهُ؛
إِلهِی اسْتَشْفَعْتُ بِک إِلَیک، وَ اسْتَجَرْتُ بِک مِنْک، أَتَیتُک طامِعاً فِی إِحْسانِک، راغِباً فِی امْتِنانِک، مُسْتَسْقِیاً وَابِلَ طَوْلِک، مُسْتَمْطِراً غَمامَ فَضْلِک، طالِباً مَرْضاتَک، قاصِداً جَنابَک، وَارِداً شَرِیعَةَ رِفْدِک، مُلْتَمِساً سَنِی الْخَیراتِ مِنْ عِنْدِک، وَافِداً إِلی حَضْرَةِ جَمالِک، مُرِیداً وَجْهَک، طارِقاً بابَک، مُسْتَکیناً لِعَظَمَتِک وَ جَلالِک، فَافْعَلْ بِی ما أَنْتَ أَهْلُهُ مِنَ الْمَغْفِرَةِ وَالرَّحْمَةِ، وَ لَا تَفْعَلْ بِی ما أَنَا أَهْلُهُ مِنَ الْعَذابِ وَالنِّقْمَةِ، بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجاة السابعة: مناجاة المطیعین لله
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
اللّهُمَّ أَلْهِمْنا طَاعَتَک، وَجَنِّبْنا مَعْصِیتَک، وَیسِّرْ لَنا بُلُوغَ مَا نَتَمَنَّی مِنِ ابْتِغاءِ رِضْوانِک، وَ أَحْلِلْنا بُحْبُوحَةَ جِنانِک، وَاقْشَعْ عَنْ بَصائِرِنا سَحابَ الارْتِیابِ، وَاکشِفْ عَنْ قُلُوبِنا أَغْشِیةَ الْمِرْیةِ وَالْحِجابِ، وَ أَزْهِقِ الْباطِلَ عَنْ ضَمائِرِنا، وَ أَثْبِتِ الْحَقَّ فِی سَرائِرِنا، فَإِنَّ الشُّکوک وَالظُّنُونَ لَواقِحُ الْفِتَنِ، وَ مُکدِّرَةٌ لِصَفْوِ الْمَنائِحِ وَالْمِنَنِ.
اللّهُمَّ احْمِلْنا فِی سُفُنِ نَجاتِک، وَ مَتِّعْنا بِلَذِیذِ مُنَاجَاتِک، وَ أَوْرِدْنا حِیاضَ حُبِّک؛ وَ أَذِقْنا حَلاوَةَ وُدِّک وَ قُرْبِک، وَاجْعَلْ جِهادَنا فِیک، وَ هَمَّنا فِی طَاعَتِک، وَأَخْلِصْ نِیاتِنا فِی مُعامَلَتِک، فَإِنَّا بِک وَ لَک وَ لَا وَسِیلَةَ لَنا إِلَیک إِلّا أَنْتَ.
إِلهِی اجْعَلْنِی مِنَ الْمُصْطَفَینَ الْأَخْیارِ، وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ الْأَبْرارِ، السَّابِقِینَ إِلَی الْمَکرُماتِ، الْمُسارِعِینَ إِلَی الْخَیراتِ، الْعامِلِینَ لِلْباقِیاتِ الصَّالِحاتِ، السَّاعِینَ إِلَی رَفِیعِ الدَّرَجاتِ، إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ، وَبِالْإِجابَةِ جَدِیرٌ، بِرَحْمَتِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجاة الثامنة: مناجاة المریدین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
سُبْحانَک مَا أَضْیقَ الطُّرُقَ عَلَی مَنْ لَمْ تَکنْ دَلِیلَهُ، وَ مَا أَوْضَحَ الْحَقَّ عِنْدَ مَنْ هَدَیتَهُ سَبِیلَهُ؟!
إِلهِی فَاسْلُک بِنا سُبُلَ الْوُصُولِ إِلَیک، وَ سَیرْنا فِی أَقْرَبِ الطُّرُقِ لِلْوُفُودِ عَلَیک، قَرِّبْ عَلَینَا الْبَعِیدَ، وَ سَهِّلْ عَلَینَا الْعَسِیرَ الشَّدِیدَ، وَأَلْحِقْنا بِعِبادِک الَّذِینَ هُمْ بِالْبِدارِ إِلَیک یسارِعُونَ، وَ بابَک عَلَی الدَّوامِ یطْرُقُونَ،
وَ إِیاک فِی اللَّیلِ وَالنَّهارِ یعْبُدُونَ، وَهُمْ مِنْ هَیبَتِک مُشْفِقُونَ، الَّذِینَ صَفَّیتَ لَهُمُ الْمَشَارِبَ، وَ بَلَّغْتَهُمُ الرَّغائِبَ؛ وَ أَنْجَحْتَ لَهُمُ الْمَطالِبَ، وَ قَضَیتَ لَهُمْ مِنْ فَضْلِک الْمَآرِبَ، وَ مَلَأْتَ لَهُمْ ضَمائِرَهُمْ مِنْ حُبِّک، وَ رَوَّیتَهُمْ مِنْ صافِی شِرْبِک، فَبِک إِلَی لَذِیذِ مُناجاتِک وَصَلُوا، وَ مِنْک أَقْصی مَقاصِدِهِمْ حَصَّلُوا،
فَیا مَنْ هُوَ عَلَی الْمُقْبِلِینَ عَلَیهِ مُقْبِلٌ، وَ بِالْعَطْفِ عَلَیهِمْ عائِدٌ مُفْضِلٌ، وَبِالْغافِلِینَ عَنْ ذِکرِهِ رَحِیمٌ رَؤُوفٌ، وَ بِجَذْبِهِمْ إِلَی بابِهِ وَدُودٌ عَطُوفٌ،
أَسْأَلُک أَنْ تَجْعَلَنِی مِنْ أَوْفَرِهِمْ مِنْک حَظّاً، وَ أَعْلاهُمْ عِنْدَک مَنْزِلاً، وَ أَجْزَلِهِمْ مِنْ وُدِّک قِسْماً، وَ أَفْضَلِهِمْ فِی مَعْرِفَتِک نَصِیباً،
فَقَدِ انْقَطَعَتْ إِلَیک هِمَّتِی، وَانْصَرَفَتْ نَحْوَک رَغْبَتِی، فَأَنْتَ لَاغَیرُک مُرادِی، وَ لَک لَالِسِوَاک سَهَرِی وَ سُهادِی، وَ لِقاؤُک قُرَّةُ عَینِی، وَ وَصْلُک مُنَی نَفْسِی؛ وَ إِلَیک شَوْقِی، وَ فِی مَحَبَّتِک وَلَهِی، وَ إِلَی هَواک صَبابَتِی، وَ رِضاک بُغْیتِی، وَ رُؤْیتُک حاجَتِی، وَ جِوارُک طَلَبِی، و قُرْبُک غایةُ سُؤْلِی، وَ فِی مُناجَاتِک رَوْحِی وَ رَاحَتِی، وَ عِنْدَک دَواءُ عِلَّتِی، وَ شِفاءُ غُلَّتِی، وَبَرْدُ لَوْعَتِی، وَ کشْفُ کرْبَتِی،
فَکنْ أَنِیسِی فِی وَحْشَتِی، وَ مُقِیلَ عَثْرَتِی، وَ غافِرَ زَلَّتِی، وَ قابِلَ تَوْبَتِی، وَ مُجِیبَ دَعْوَتِی، وَ وَلِی عِصْمَتِی، وَ مُغْنِی فاقَتِی، وَ لَا تَقْطَعْنِی عَنْک، وَ لَا تُبْعِدْنِی مِنْک، یا نَعِیمِی وَجَنَّتِی، وَیا دُنْیای وَ آخِرَتِی، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجاة العاشرة: مناجاة المتوسّلین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلهِی لَیسَ لِی وَسِیلَةٌ إِلَیک إِلّا عَوَاطِفُ رَأْفَتِک، وَ لَا لِی ذَرِیعَةٌ إِلَیک إِلّا عَوَارِفُ رَحْمَتِک، وَ شَفَاعَةُ نَبِیک نَبِی الرَّحْمَةِ، وَ مُنْقِذِ الْأُمَّةِ مِنَ الْغُمَّةِ، فَاجْعَلْهُما لِی سَبَباً إِلَی نَیلِ غُفْرانِک، وَ صَیرْهُما لِی وُصْلَةً إِلَی الْفَوْزِ بِرِضْوَانِک، وَ قَدْ حَلَّ رَجَائِی بِحَرَمِ کرَمِک، وَحَطَّ طَمَعِی بِفِنَاءِ جُودِک، فَحَقِّقْ فِیک أَمَلِی، وَاخْتِمْ بِالْخَیرِ عَمَلِی، وَاجْعَلْنِی مِنْ صَفْوَتِک الَّذِینَ أَحْلَلْتَهُمْ بُحْبُوحَةَ جَنَّتِک، وَبَوَّأْتَهُمْ دَارَ کرامَتِک؛ وَ أَقْرَرْتَ أَعْینَهُمْ بِالنَّظَرِ إِلَیک یوْمَ لِقائِک، وَ أَوْرَثْتَهُمْ مَنَازِلَ الصِّدْقِ فِی جِوارِک.
یا مَنْ لَایفِدُ الْوَافِدُونَ عَلَی أَکرَمَ مِنْهُ، وَ لَا یجِدُ الْقَاصِدُونَ أَرْحَمَ مِنْهُ، یا خَیرَ مَنْ خَلَا بِهِ وَحِیدٌ، وَیا أَعْطَفَ مَنْ أَوَی إِلَیهِ طَرِیدٌ، إِلَی سَعَةِ عَفْوِک مَدَدْتُ یدِی، وَبِذَیلِ کرَمِک أَعْلَقْتُ کفِّی، فَلا تُولِنِی الْحِرْمَانَ، وَ لَا تُبْلِنِی بِالْخَیبَةِ وَالْخُسْرانِ، یا سَمِیعَ الدُّعاءِ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجاة الحادیة عشرة: مناجاة المفتقرین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلهِی کسْرِی لَایجْبُرُهُ إِلّا لُطْفُک وَ حَنانُک، وَ فَقْرِی لَایغْنِیهِ إِلّا عَطْفُک وَ إِحْسَانُک، وَ رَوْعَتِی لَایسَکنُها إِلّا أَمانُک، وَ ذِلَّتِی لَایعِزُّها إِلّا سُلْطانُک، وَ أُمْنِیتِی لَایبَلِّغُنِیها إِلّا فَضْلُک، وَ خَلَّتِی لَایسُدُّها إِلّا طَوْلُک، وَ حَاجَتِی لَا یقْضِیها غَیرُک، وَ کَرْبِی لَایفَرِّجُهُ سِوَی رَحْمَتِک، وَ ضُرِّی لَایکشِفُهُ غَیرُ رَأْفَتِک،
وَ غُلَّتِی لَایبَرِّدُها إِلّا وَصْلُک، وَلَوْعَتِی لَایطْفِیها إِلّا لِقاؤُک، وَ شَوْقِی إِلَیک لَایبُلُّهُ إِلّا النَّظَرُ إِلَی وَجْهِک، وَ قَرارِی لَایقِرُّ دُونَ دُنُوِّی مِنْک؛ وَلَهْفَتِی لَا یرُدُّها إِلّا رَوْحُک، وَ سُقْمِی لَایشْفِیهِ إِلّا طِبُّک، وَ غَمِّی لَایزِیلُهُ إِلّا قُرْبُک، وَ جُرْحِی لَایبْرِئُهُ إِلّا صَفْحُک، وَرَینُ قَلْبِی لَایجْلُوهُ إِلّا عَفْوُک، وَ وَسْوَاسُ صَدْرِی لَایزِیحُهُ إِلّا أَمْرُک.
فَیا مُنْتَهی أَمَلِ الْآمِلِینَ، وَیا غَایةَ سُؤْلِ السَّائِلِینَ، وَیا أَقْصَی طَلِبَةِ الطَّالِبِینَ، وَیا أَعْلَی رَغْبَةِ الرَّاغِبِینَ، وَیا وَلِی الصَّالِحِینَ، وَیا أَمانَ الْخَائِفِینَ، وَیا مُجِیبَ دَعْوَةِ الْمُضْطَرِّینَ، وَیا ذُخْرَ الْمُعْدِمِینَ، وَیا کنْزَ الْبَائِسِینَ، وَیا غِیاثَ الْمُسْتَغِیثِینَ؛ وَیا قَاضِی حَوَائِجِ الْفُقَرَاءِ وَالْمَسَاکینِ، وَیا أَکرَمَ الْأَکرَمِینَ، وَیا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ،
لَک تَخَضُّعِی وَ سُؤالِی، وَ إِلَیک تَضَرُّعِی وَابْتِهالِی، أَسْأَلُک أَنْ تُنِیلَنِی مِنْ رَوْحِ رِضْوانِک، وَ تُدِیمَ عَلَی نِعَمَ امْتِنانِک، وَهَا أَنَا بِبابِ کرَمِک واقِفٌ، وَ لِنَفَحاتِ بِرِّک مُتَعَرِّضٌ، وَبِحَبْلِک الشَّدِیدِ مُعْتَصِمٌ، وَبِعُرْوَتِک الْوُثْقی مُتَمَسِّک.
إِلهِی ارْحَمْ عَبْدَک الذَّلِیلَ، ذَا اللِّسَانِ الْکلِیلِ، وَالْعَمَلِ الْقَلِیلِ، وَامْنُنْ عَلَیهِ بِطَوْلِک الْجَزِیلِ، وَاکنُفْهُ تَحْتَ ظِلِّک الظَّلِیلِ، یا کرِیمُ یا جَمِیلُ، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

المناجاة الثالثة عشرة: مناجاة الذاکرین
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ
إِلهِی لَوْلَا الْواجِبُ مِنْ قَبُولِ أَمْرِک لَنَزَّهْتُک مِنْ ذِکرِی إِیاک عَلَی أَنَّ ذِکرِی لَک بِقَدْرِی لَا بِقَدْرِک، وَ مَا عَسَی أَنْ یبْلُغَ مِقْدارِی حَتَّی أُجْعَلَ مَحَلّاً لِتَقْدِیسِک، وَ مِنْ أَعْظَمِ النِّعَمِ عَلَینا جَرَیانُ ذِکرِک عَلَی أَلْسِنَتِنا، وَ إِذْنُک لَنا بِدُعائِک وَ تَنْزِیهِک وَ تَسْبِیحِک.
إِلهِی فَأَلْهِمْنا ذِکرَک فِی الْخَلَاءِ وَالْمَلَاءِ، وَاللَّیلِ وَالنَّهارِ، وَالْإِعْلانِ وَالْإِسْرارِ، وَ فِی السَّرَّاءِ وَالضَّرَّاءِ، وَ آنِسْنا بِالذِّکرِ الْخَفِی، وَاسْتَعْمِلْنا بِالْعَمَلِ الزَّکی وَالسَّعْی الْمَرْضِی، وَ جازِنا بِالْمِیزانِ الْوَفِی.
إِلهِی بِک هامَتِ الْقُلُوبُ الْوَالِهَةُ، وَ عَلَی مَعْرِفَتِک جُمِعَتِ الْعُقُولُ الْمُتَباینَةُ؛ فَلَا تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ إِلّا بِذِکرَاک، وَ لَا تَسْکنُ النُّفُوسُ إِلّا عِنْدَ رُؤْیاک، أَنْتَ الْمُسَبَّحُ فِی کلِّ مَکانٍ، وَالْمَعْبُودُ فِی کلِّ زَمَانٍ، وَالْمَوْجُودُ فِی کلِّ أَوَانٍ، وَالْمَدْعُوُّ بِکلِّ لِسَانٍ، وَالْمُعَظَّمُ فِی کلِّ جَنانٍ، وَ أَسْتَغْفِرُک مِنْ کلِّ لَذَّةٍ بِغَیرِ ذِکرِک، وَ مِنْ کلِّ رَاحَةٍ بِغَیرِ أُنْسِک، وَ مِنْ کلِّ سُرُورٍ بِغَیرِ قُرْبِک، وَ مِنْ کلِّ شُغْلٍ بِغَیرِ طَاعَتِک.
إِلهِی أَنْتَ قُلْتَ وَ قَوْلُک الْحَقُّ: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکرُوا اللّهَ ذِکراً کثِیراً وَ سَبِّحُوهُ بُکرَةً وَ أَصِیلاً» وَ قُلْتَ وَ قَوْلُک الْحَقُّ: «فَاذْکرُونِی أَذْکرْکمْ»، فَأَمَرْتَنا بِذِکرِک، وَ وَعَدْتَنا عَلَیهِ أَنْ تَذْکرَنا تَشْرِیفاً لَنا وَ تَفْخِیماً وَ إِعْظَاماً، وَهَا نَحْنُ ذَاکرُوک کما أَمَرْتَنا، فَأَنْجِزْ لَنا مَا وَعَدْتَنا، یا ذاکرَ الذَّاکرِینَ، وَیا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

روزه ی این روز فضیلت بسیار دارد؛ از امام صادق(علیه السلام) روایت شده: هرکه روز اول شعبان را روزه بگیرد، بی تردید بهشت بر او واجب می شود؛ و سید ابن طاووس از حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) ثواب بسیاری روایت کرده برای کسی که سه روز اوّل این ماه را روزه بگیرد و در شب های آن، دو رکعت نماز بخواند با این ترتیب که: در هر رکعت سوره «حمد» «یک بار» و سوره «توحید» «یازده بار» خوانده شود.
بدان که در تفسیر امام [تفسیر امام حسن عسکری(علیه السلام)] روایتی در فضیلت ماه شعبان و روز اول آن ذکر شده که فواید بسیاری در آن نوشته شده است و شیخ ما ثقة الاسلام نوری (نوّر الله مَرقَده) آن روایت را ترجمه کرده و در پایان کتاب «کلمه طیبه» آورده، ولی چون آن روایت طولانی است و مقام را گنجایش نوشتن تمام آن نیست، خلاصه آن را در اینجا ذکر می کنم: حاصل روایت این که:
حضرت امیرالمؤمنین(علیه السلام) در روز اول شعبان به جماعتی برخورد که در مسجد نشسته بودند و درباره قَدَر و امثال آن گفتگو می کردند تا آنکه لجاجت و جدالشان و فریاد و صدایشان سخت بلند شد؛ حضرت ایستاد و بر آن ها سلام کرد، پاسخ سلام را دادند و به احترام حضرت از جای برخاستند و درخواست کردند کنار آنان بنشیند.
ایشان توجّهی به دعوت آنان نکرد و در همان حالت ایستاده فرمود: ای گروهی که سخن می گویید در مسئله ای که سودی نمی رساند، آیا ندانستید که خدای تعالی را بندگانی است که آنان را از هراس ساکت کرده بی آنکه لال باشند، یا از سخن گفتن عاجز باشند، اینان هرگاه عظمت خدا را به خاطر می آورند، زبان هایشان شکسته و دل هایشان از جا کنده می شود و عقولشان از سر می رود و دچار بُهت و حیرت می گردند، این همه به خاطر بلندای عزت و شوکت و بزرگداشت خدا است!
هرگاه از این حالت به خود آیند با کردارهای پاکیزه به سوی خدا رو می کنند و وجود خود را در شمار ستمکاران و خطاکاران به حساب می آورند، درحالی که از تقصیر و کوتاهی پاکند؛ اینان برای خدا به کردار اندک راضی نمی شوند و عمل زیاد را برای او بسیار نمی شمارند، پیوسته به کار شایسته و عمل نیک مشغول اند، اینان چنانند که هرگاه به ایشان بنگری، ترسان و هراسان و در بیم و اضطراب به عبادت ایستاده اند.
ای گروه تازه کاران، شما کجا و ایشان کجا، آیا ندانستید که داناترین مردم به «قَدَر» ساکت ترین ایشانند در سخن از آن و نادان ترین مردم به «قَدَر» سخن گوترین آنان اند نسبت به آن؟!
ای تازه کارها، امروز غرّه شعبان کریم است [به آغاز پیشانی گویند غره]، پروردگار آن را شعبان نامیده به خاطر انشعاب یافتن و پراکنده شدن خیرات در آن، همانا پروردگار شما در شعبان درهای حسنات را باز کرده و قصرها و خیراتش را به شما ارائه داده به قیمتی ارزان و کارهایی آسان، پس در مقام خرید برآیید.
ابلیس دور از رحمت خدا، شاخه های شرور و بلاهای خود را برای شما آراسته و شما پیوسته در گمراهی و سرکشی می کوشید و به شاخه های ابلیس تمسّک می جویید و از شاخه های خیرات که درهایش برای شما باز شده روی می گردانید
و این غرّه ماه شعبان است و شاخه های خیراتش عبارت است از: نماز، روزه، زکات، امر به معروف، نهی از منکر، نیکی به پدر و مادر و خویشان و همسایگان، ایجاد صلح و صفا بین مردم، صدقه دادن به فقرا و مساکین.
در چیزی که مسئولیتش از شما برداشته شده، به خود زحمت و مشقّت می دهید و آن مسئله قضا و قدر است و خود را در سختی می اندازید در چیزی که از ژرف اندیشی و تحقیق در آن نهی شده اید و آن کشف اسرار الهی است که هرکه از آن ها تفتیش کند از تباه شدگان است.
بدانید که اگر شما بر آنچه پروردگار برای مطیعان از بندگانش در امروز آماده کرده آگاه شوید، هرآینه خود را از آنچه بدان پرداختید [بحث در قضا و قدر] بازخواهید داشت و در آنچه به آن فرمان دادند وارد خواهید شد.
گفتند: یا امیرالمؤمنین، آنچه را خدا در این روز برای مطیعان خود مهیا کرده چیست؟ حضرت داستان آن لشکری را که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) برای جهاد با کافران فرستاده بود و سپاه دشمن به هنگام شب بر آن ها شبیخون زدند بیان کرد و فرمود: شبی تاریک و فرورفته در سیاهی بود، مسلمانان در خواب و کسی از آنان جز زید بن حارثه و عبدالله بن رواحه و قتاده بن نعمان و قیس بن عاصم منقری بیدار نبود، هریک از آنان در جانبی از لشگر مشغول نماز و خواندن دعا بود، دشمنان با شبیخون خویش در آن شب تاریک، مسلمانان را آماج تیرهای خود ساختند و مسلمانان به خاطر سیاهی شب، از دیدن دشمنان عاجز بودند و راهی برای حفظ خویش نداشتند، به این خاطر نزدیک بود هلاک شوند؛
ناگهان از دهان این چند نفر انواری درخشید که اردوگاه را روشن ساخت و باعث قوّت دل و دلیری مسلمانان شد، پس شمشیر کشیده و همه دشمنان را کشته و زخمی و اسیر کردند، پس از بازگشت از جهاد داستان خود را برای رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بیان کردند، حضرت فرمود: این انوار به خاطر اعمال برادران شما در آغاز ماه شعبان است، پس حضرت یک یک آن اعمال را بیان کردند تا آنکه فرمودند:
چون روز اوّل شعبان می رسد، ابلیس سپاه خویش را در اطراف زمین و کرانه های آن پراکنده می کند و به ایشان می گوید: امروز در کشاندن بعضی از بندگان خدا به سوی خود بکوشید، و خدا(عزّوجل) فرشتگان را در اطراف و آفاق زمین پراکنده می کند و به آنان می فرماید: بندگانم را به راستی و درستی نگاه دارید و آنان را هدایت کنید، همه بندگانم سعادتمند می شوند، جز آن که از پذیرفتن حق دست بردارد و به راه سرکشی رود که او در شمار حزب ابلیس و سپاهیان او محبوس می شود.
چون روز اوّل ماه شعبان شود، خدا(عزّوجل) به باز شدن درهای بهشت فرمان می دهد، پس باز می شوند و به درخت طوبی [درختی است در بهشت] دستور می دهد تا شاخه های خود را به دنیا نزدیک کند، آنگاه منادی پروردگار(عزّوجل) ندا سر می دهد: ای بندگان خدا، این شاخه های درخت طوبی است، پس به آن درآویزید که شما را به سوی بهشت برافرازد و این شاخه های درخت زقّوم است [درختی است از درختان دوزخ که در سوره مبارکه واقعه از آن یاد شده است] از آن دوری کنید تا شما را به سوی دوزخ نبرد.
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمود: سوگند به آن که مرا به راستی مبعوث به رسالت کرد، هرکه در این روز دری از خیر و نیکی را فراگیرد، به تحقیق به شاخه ای از شاخه های درخت طوبی در آویخته که او را به سوی بهشت می کشاند و هرکه در امروز دری از شرّ و بدی را فراگیرد، به یقین به شاخه ای از شاخه های زقّوم درآویخته که او را به سوی آتش می کشاند؛
سپس رسول خدا(صلی الله علیه وآله) اعمالی که هریک سبب درآویخته شدن به شاخه ای از شاخه های طوبی است به این صورت بیان فرمود: امروز هرکس برای خدا نماز مستحبی بخواند و هرکه در این روز روزه بگیرد و هرکه میان زنی با همسرش، یا پدری با فرزندش، یا خویشاوندان، یا زن و شوهر بیگانه ای آشتی دهد و کسی که پریشانی را آسوده و سبک کند، از طلبی که از او دارد، یا از طلبش از عهده مدیون بکاهد و کسی که در حساب خود نظر کند و قرض کهنه ای را بر عهده خود ببیند که طلبکارش از به دست آوردنش مأیوس شده، پس آن را به صاحبش برگرداند؛
و کسی که یتیمی را سرپرستی کند و کسی که سبک مغزی را از ضربه زدن به آبرو و ناموس مؤمنی بازدارد و کسی که قرآن یا بخشی از آن را بخواند و کسی که خدا را یاد کند و نعمت هایش را بر شمارد و اقدام به سپاسگزاری نماید و کسی که از بیماری عیادت کند؛
و کسی که به پدر و مادر یا یکی از آن ها نیکی ورزد و آن که پیش از رسیدن روز اوّل شعبان پدر و مادر خویش را به خشم آورده بود و در این روز خشنودشان نماید و هرکه جنازه ای را تشییع کند و هرکه در این روز مصیبت زده ای را دلداری دهد و هرکس در این روز چیزی از ابواب خیر را بجا آورد از آویختگان به درخت طوبی است.
سپس رسول خدا(صلی الله علیه وآله) فرمودند: سوگند به آن که مرا به راستی به رسالت برانگیخت: هرکس در این روز دری از شرّ و گناه را فراگیرد، به تحقیق به شاخه ای از شاخه های درخت زقّوم درآویخته و آن شاخه کشاننده او به سوی آتش است، آنگاه اعمالی که هریک سبب درآویخته شدن به شاخه ای از شاخه های زقّوم است را به این صورت بیان فرمود: سوگند به آن که مرا به راستی به پیامبری فرستاد، هرکس در این روز نسبت به نماز واجب خود کوتاهی کند و آن را تباه نماید و هرکس فقیری درمانده نزد او آید که بدی حالش را می داند و بدون اینکه زیانی متوجه وی گردد، قدرت بر تغییر حال او را دارد و کس دیگری هم نیست که به جای او، مشکل فقیر را حل کند، پس فقیر را به حال خود واگذارد و دست او را نگیرد تا از بین رفته و هلاک گردد؛
و کسی که خطاکاری از او عذرخواهی کند، پس عذر او را نپذیرد، علاوه بر این بیش از اندازه ای که بدی کرده، او را کیفر و کسی که میان شوهری با همسرش، یا پدری با فرزندش، یا برادری با برادرش، یا خویشی با خویشش، یا میان دو همسایه، یا میان دو رفیق، یا دو خواهر جدائی اندازد و کسی که بر انسان تنگدستی سخت بگیرد، درحالی که تنگدستی او را می داند، پس بر خشم و بلای او بیفزاید؛
و کسی که مدیون باشد و آن دَین را بر صاحبش انکار کند و بر او ستم ورزد تا طلب او را باطل کند و آن که بر یتیمی جفا ورزد و به او آزار رساند و مال او را تباه کند و کسی که به آبرو و ناموس برادر مؤمنی هجوم بَرد و مردم را هم بر آن وا دارد و کسی که آوازه خوانی کند به صورتی که مردم را در آن آوازه خوانی بر انجام گناه تحریک کند؛
و کسی که کارهای زشت و قبیح خود را در جنگ ها و انواع ستم خود را بر بندگان خدا بر شمارد و به آن اعمال افتخار کند و کسی که همسایه اش بیمار شده و به جهت سبک شمردن شأن او، از او عیادت نکرده و آن که همسایه اش مرده و به خاطر خوار بودن آن مُرده در نظرش جنازه اش را تشییع نکرده و آن که از دلداری مصیبت زده روی برگرداند و به وی از روی حقارت و پستی جفا کند؛
و کسی که عاق کند پدر و مادر خود، یا یکی از آن دو را و کسی که پیش از شعبان ایشان را عاق کرده بود و در شعبان ایشان را خشنود نساخت و حال آنکه قدرت بر آن را داشت؛
و همچنین هرکس کاری از سایر اقسام شرّ را انجام دهد، آویخته به شاخه ای از شاخه های زقّوم است و سوگند به آن که مرا به راستی به پیامبری برگزید که درآویختگان به شاخه های درخت طوبی با آن شاخه ها به سوی بهشت بلند می شوند.
آنگاه رسول خدا(صلی الله علیه وآله) اندکی نظر خود را به جانب آسمان بلند کرد و می خندید و مسرور بود، سپس نظر مبارک را به سوی زمین به زیر انداخت، پس پیشانی مبارک را درهم کشید و روی مبارکش عبوس شد، آنگاه رو به اصحاب خود کرد و فرمود: سوگند به آن که محمّد را به راستی به پیامبری برگزید به تحقیق دیدم درخت طوبی را که بلند می شد و بلند می کرد آنان را که به او درآویخته بودند به سوی بهشت و دیدم بعضی از ایشان را که درآویخته بودند به یک شاخه از آن و بعضی به دو شاخه، یا به چند شاخه، برحسب پای بندیشان بر طاعات؛ و هرآینه زید به حارثه را می بینم که در آویخته به بیشتر شاخه های آن و آن شاخه ها بلند می کنند او را به اعلا علیین [بالاترین مرتبه] بهشت، از این جهت خندیدم و خوشحال شدم؛
آنگاه به سوی زمین نگاه کردم و سوگند به آن که مرا به راستی به پیامبری برانگیخت درخت زقّوم را دیدم که به شاخه های پایین می رفت و درآویختگان به خود را به سوی دوزخ پایین می برد؛
و دیدم گروهی از ایشان را درآویخته به شاخه ای و گروهی به دو شاخه یا چند شاخه بر حسب پافشاری شان بر گناهان؛ و هرآینه بعضی از منافقان را می بینم که به بیشتر شاخه های آن درآویخته اند و آن شاخه ها او را به اسفل درکات [پایین ترین مهلکه ها] فرو می برند، از این جهت روی درهم کشیدم و پیشانی ام گرفت.

از حضرت رضا(علیه السلام) روایت شده: هرکه سه روز آخر ماه شعبان را روزه بگیرد و آن را به ماه مبارک رمضان پیوند دهد حق تعالی ثواب روزه ی دو ماه پی درپی را برای او بنویسد.
ابوالصّلت هروی روایت کرده: در جمعه آخر ماه شعبان خدمت حضرت رضا(علیه السلام) رسیدم، حضرت فرمود: ای ابوالصّلت بیشتر ماه شعبان گذشت و این روز جمعه پایان آن است، پس تدارک و تلافی کن در انجام آنچه از این ماه باقی مانده و کوتاهی هایی که در گذشته این ماه کرده ای و بر تو باد که بر آنچه برای تو سودمند است روی آوری و بسیار دعا و استغفار کرده و قرآن تلاوت کن و از گناهان خود به سوی خدا توبه کن تا وقتی ماه مبارک فرا رسد، خود را برای خدا خالص کرده باشی؛
و امانت و حق کسی را بر عهده خود مگذار مگر آنکه ادا کنی و در دل خویش کینه کسی را وامگذار مگر آن که بیرون کنی و گناهی را مگذار جز آن که ترک کنی و از خدا بترس و در امور پنهان و آشکار خود، بر او توکل کن که هرکس بر خدا توکل کند، خدا او را بس است و در باقیمانده ماه این دعا را بسیار بخوان:
اللّهُمَّ إِنْ لَمْ تَکنْ غَفَرْتَ لَنا فِیما مَضَی مِنْ شَعْبانَ فَاغْفِرْ لَنا فِیما بَقِی مِنْهُ.
همانا حق تعالی در این ماه، بنده های بسیاری را به خاطر حرمت ماه مبارک رمضان، از آتش دوزخ برهاند.
شیخ طوسی از حارث بن مغیره نضری روایت کرده: که امام صادق(علیه السلام) در شب آخر ماه شعبان و شب اوّل ماه رمضان می خواند:
اللّهُمَّ إِنَّ هذَا الشَّهْرَ الْمُبارَک الَّذِی أُنْزِلَ فِیهِ الْقُرْآنُ وَ جُعِلَ هُدی لِلنَّاسِ وَ بَیناتٍ مِنَ الْهُدی وَالْفُرْقانِ قَدْ حَضَرَ فَسَلِّمْنا فِیهِ وَ سَلِّمْهُ لَنا وَ تَسَلَّمْهُ مِنّا فِی یسْرٍ مِنْک وَ عافِیةٍ، یا مَنْ أَخَذَ الْقَلِیلَ وَ شَکرَ الْکثِیرَ اقْبَلْ مِنِّی الْیسِیرَ؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک أَنْ تَجْعَلَ لِی إِلی کلِّ خَیرٍ سَبِیلاً، وَ مِنْ کلِّ مَا لَا تُحِبُّ مانِعاً یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، یا مَنْ عَفا عَنِّی وَعَمَّا خَلَوْتُ بِهِ مِنَ السَّیئاتِ، یا مَنْ لَمْ یؤاخِذْنِی بِارْتِکابِ الْمَعاصِی، عَفْوَک عَفْوَک عَفْوَک، یا کرِیمُ؛
إِلهِی وَعَظْتَنِی فَلَمْ أَتَّعِظْ، وَ زَجَرْتَنِی عَنْ مَحارِمِک فَلَمْ أَنْزَجِرْ، فَما عُذْرِی، فَاعْفُ عَنِّی یا کرِیمُ، عَفْوَک عَفْوَک؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک الرَّاحَةَ عِنْدَ الْمَوْتِ، وَالْعَفْوَ عِنْدَ الْحِسابِ، عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِک فَلْیحْسُنِ التَّجاوُزُ مِنْ عِنْدِک، یا أَهْلَ التَّقْوی وَیا أَهْلَ الْمَغْفِرَةِ، عَفْوَک عَفْوَک؛
اللّهُمَّ إِنِّی عَبْدُک بْنُ عَبْدِک بْنُ أَمَتِک ضَعِیفٌ فَقِیرٌ إِلی رَحْمَتِک، وَ أَنْتَ مُنْزِلُ الْغِنی وَالْبَرَکةِ عَلَی الْعِبادِ، قاهِرٌ مُقْتَدِرٌ أَحْصَیتَ أَعْمالَهُمْ، وَ قَسَمْتَ أَرْزاقَهُمْ، وَ جَعَلْتَهُمْ مُخْتَلِفَةً أَلْسِنَتُهُمْ وَ أَلْوانُهُمْ خَلْقاً مِنْ بَعْدِ خَلْقٍ، وَ لَا یعْلَمُ الْعِبادُ عِلْمَک، وَ لَا یقْدِرُ الْعِبادُ قَدْرَک، وَکلُّنا فَقِیرٌ إِلی رَحْمَتِک، فَلا تَصْرِفْ عَنِّی وَجْهَک، وَاجْعَلْنِی مِنْ صالِحِی خَلْقِک فِی الْعَمَلِ وَالْأَمَلِ وَالْقَضاءِ وَالْقَدَرِ؛
اللّهُمَّ أَبْقِنِی خَیرَ الْبَقاءِ، وَ أَفْنِنِی خَیرَ الْفَناءِ عَلَی مُوالاةِ أَوْلِیائِک، وَ مُعاداةِ أَعْدائِک وَالرَّغْبَةِ إِلَیک، وَالرَّهْبَةِ مِنْک، وَالْخُشُوعِ وَالْوَفاءِ وَالتَّسْلِیمِ لَک، وَالتَّصْدِیقِ بِکتابِک، وَاتِّباعِ سُنَّةِ رَسُولِک؛
اللّهُمَّ مَا کانَ فِی قَلْبِی مِنْ شَک أَوْ رِیبَةٍ أَوْ جُحُودٍ أَوْ قُنُوطٍ أَوْ فَرَحٍ أَوْ بَذَخٍ أَوْ بَطَرٍ أَوْ خُیلاءَ أَوْ رِیاءٍ أَوْ سُمْعَةٍ أَوْ شِقاقٍ أَوْ نِفاقٍ أَوْ کفْرٍ أَوْ فُسُوقٍ أَوْ عِصْیانٍ أَوْ عَظَمَةٍ أَوْ شَیءٍ لَاتُحِبُّ، فَأَسْأَلُک یا رَبِّ أَنْ تُبَدِّلَنِی مَکانَهُ إِیماناً بِوَعْدِک، وَ وَفاءً بِعَهْدِک، وَ رِضاً بِقَضائِک، وَ زُهْداً فِی الدُّنْیا، وَ رَغْبَةً فِیما عِنْدَک، وَ أَثَرَةً وَطُمَأْنِینَةً وَ تَوْبَةً نَصُوحاً، أَسْأَلُک ذلِک یا رَبَّ الْعالَمِینَ؛
إِلهِی أَنْتَ مِنْ حِلْمِک تُعْصی فَکأَنَّک لَمْ تَرَ، وَ مِنْ کرَمِک وَجُودِک تُطاعُ فَکأَنَّک لَمْ تُعْصَ، وَ أَنَا وَ مَنْ لَمْ یعْصِک سُکانُ أَرْضِک فَکنْ عَلَینا بِالْفَضْلِ جَواداً، وَبِالْخَیرِ عَوَّاداً، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ، وَ صَلَّی اللّهُ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ صَلاةً دائِمَةً لَاتُحْصی وَ لَا تُعَدُّ وَ لَا یقْدِرُ قَدْرَها غَیرُک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

«شیخ صدوق» به سند معتبر، از حضرت رضا (علیه السلام) از پدران بزرگوارش، از حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) روایت کرده که: روزی رسول خدا (صلی الله علیه وآله) برای ما خطبه ای خواند و در آن خطبه فرمود: ای مردم، ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما روی آورده، ماهی که نزد خدا بهترین ماه ها و روزهایش بهترین روزها و شب هایش بهترین شب ها و ساعاتش بهترین ساعت هاست؛ و آن ماهی است که شما را در آن به سوی میهمانی خدا خوانده اند و در آن از اهل کرامت خدا شده اید.
نَفَس های شما در آن ماه پاداش تسبیح و خواب شما ثواب عبادت و اعمال شما پذیرفته و دعاهای شما مستجاب است، از پروردگار خویش با نیت های صادقانه و دل های پاکیزه از گناهان و صفات ناپسند درخواست کنید که به شما برای روزه گرفتن در آن و تلاوت قرآن توفیق دهد.
همانا بدبخت و بدعاقبت کسی است که در این ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم شود؛ و به گرسنگی و تشنگی در این ماه، تشنگی و گرسنگی روز قیامت را به یاد آرید، به تهیدستان و از کارافتادگان صدقه دهید، پیران خود را احترام و به کودکان مهربانی کنید.
خویشان خود را نوازش دهید و زبان های خود را از آنچه نباید گفت بازدارید و دیده های خویش را از آنچه نگاه به آن روا نیست فروپوشید و گوش های خود را از آنچه شنیدنش بر شما روا نیست بازدارید، با یتیمان مهربانی کنید تا بعد از شما با یتیمان شما مهربانی کنند.
از گناهان خود به سوی خدا توبه کنید، دست های خود را در اوقات نماز به دعا بردارید، زیرا وقت نماز بهترین ساعت هاست، حق تعالی در این اوقات به سوی بندگانش به رحمت نظر می کند، به آنان پاسخ می دهد هرگاه او را بخوانند و لبیک می گوید هرگاه او را ندا دهند و اجابت می نماید هرگاه او را صدا بزنند.
ای مردم، همانا وجود شما در گرو کرده های شماست، پس آن را با آمرزش خواهی از خدا از گرو رها سازید؛ و پشت شما از گناهان گرانبار است، پس آن را به طولانی ساختن سجده ها سبک کنید و بدانید حق تعالی به توانمندی و بزرگی خود سوگند یاد کرده که نمازگزاران و سجده کنندگان در این ماه را عذاب نکند و آنان را در قیامت به آتش دوزخ نترساند.
ای مردم هرکه از شما روزه دار مؤمنی را در این ماه افطار دهد، برای او نزد خدا ثواب آزاد کردن بنده و آمرزش گناهان پیشین خواهد بود. بعضی از اصحاب گفتند: یا رسول الله، همه ما توانایی افطار دادن نداریم، فرمود: از آتش دوزخ بپرهیزید به افطار دادنِ روزه داران، گرچه به نصف دانه خرما یا به یک جرعه آب باشد، همانا خدا به هرکه به همین اندازه افطاری دهد این پاداش را می دهد، حتی اگر توانایی بیشتر از این را نداشته باشد!
ای مردم هرکه اخلاق خود را در این ماه نیکو کند، آسان و راحت بر صراط بگذرد آن روزی که قدم ها بر آن بلغزد و هرکه در این ماه بر خدمت غلام و کنیز خویش آسان گیرد، خداوند در قیامت حساب او را آسان کند و هرکه در این ماه شر خود را از مردم بازدارد، حق تعالی خشم خویش را در قیامت از او بازدارد
و هرکه در این ماه یتیم بی پدری را نوازش کند، خدا در قیامت او را گرامی دارد و هرکه در این ماه به خویشان خود صله و احسان کند، خدا در قیامت او را به رحمت خود پیوند دهد و هرکه از خویشان خود احسان را قطع کند، خدا در قیامت رحمت خود را از او بردارد؛
و هرکه در این ماه نماز مستحب بجا آورد، خدا برای او برات بیزاری از آتش دوزخ ثبت کند و هرکه در این ماه نماز واجبی را بخواند، خدا به او پاداش هفتاد نماز واجب را که در ماه های دیگر خوانده شود عطا کند و هرکه در این ماه صلوات بسیار بر من فرستد، خدا ترازوی عمل او را سنگین گرداند، در روزی که ترازوهای عمل سبک باشد و هرکه در این ماه یک آیه از قرآن بخواند، پاداش کسی را دارد که در ماه های دیگر ختم قرآن کرده باشد.
ای مردم، به یقین درهای بهشت در این ماه باز است، از خدا بخواهید که به روی شما نبندد و درهای دوزخ در این ماه بسته است، از خدا درخواست کنید که به روی شما نگشاید و شیاطین را در این ماه به زنجیر کشیده اند، از خدا بخواهید که آنان را بر شما چیره نسازد. .. تا آخر خبر.
«شیخ صدوق» روایت کرده: چون ماه رمضان می رسید، رسول خدا(صلی الله علیه وآله) هر اسیری را آزاد می کرد و به هر خواهنده ای عطا می فرمود.
«نویسنده» گوید: ماه رمضان ماه خدای جهانیان و شریف ترین ماه هاست، ماهی که درهای آسمان و درهای بهشت و رحمت باز می شود و درهای دوزخ را می بندند، در این ماه شبی است که عبادت در آن از عبادت هزار ماه بهتر است، پس توجه کن که در شب وروز خود چگونه خواهی بود و چگونه اعضا و جوارح خویش را از نافرمانی پروردگار حفظ می کنی؟ مبادا شب ها خواب باشی و روزها از یاد خدا غافل،
همانا در «روایت است» که: در پایان هر روز از روزهای ماه رمضان خدا در وقت افطار، هزار هزار نفر را از آتش دوزخ آزاد می کند و چون شب جمعه و روز جمعه شود، در هر ساعتی هزار هزار نفر را از آتش دوزخ می رهاند که هریک سزاوار عذاب باشند و در شب و روز آخر ماه، به تعداد آنچه در تمام ماه رها کرده آزاد می کند،
پس ای عزیز مبادا که ماه رمضان بگذرد و گناهانت بر عهده ات باقی مانده باشد و در وقتی که روزه داران پاداش خود را بگیرند تو از جمله محرومان و زیانکاران باشی؛ و به سوی خدای تبارک وتعالی تقرّب جوی به تلاوت قرآن در شب ها و روزهای این ماه و به خواندن نماز و کوشش در عبادت و خواندن نمازها در اوقات دارای مزیت و برتری و فراوانی استغفار و دعا.
«فَعَنِ الصّادِقِ عَلَیْهِ السَّلامُ: أَنَّهُ مَنْ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ فی شَهْرِ رَمَضانَ لَمْ یُغْفَرْ لَهُ إلی قابِلٍ إلّا أَنْ یَشْهَدَ عَرَفَةَ؛
و خود را از آنچه خدا حرام کرده و از افطار دادن به چیزهای حرام، حفظ کن و به گونه ای رفتار کن که «مولای ما حضرت صادق»(علیه السلام) سفارش فرموده که: هرگاه روزه هستی باید گوش و چشم و مو و پوست و همه اعضای تو روزه باشند، یعنی از انجام محرّمات بلکه مکروهات دوری کنند؛
و نیز فرمود: هنگام روزه داری تو نباید همانند روز افطار تو باشد؛
و نیز فرمود: روزه نه همین خودداری از خوردن و آشامیدن تنهاست، بلکه باید در هنگام روزه، زبان خود را از دروغ نگاه دارید و دیده های خود را از حرام بپوشانید و با یکدیگر دشمنی و درگیری نداشته باشید و بر هم حسد نورزید و غیبت و گفتگوی بی منطق نکنید و سوگند دروغ بلکه حتی سوگند راست به زبان نیاورید و دشنام و ناسزا ندهید و بی خردی نورزید و دلتنگ نشوید و از یاد خدا و نماز غفلت نکنید؛ و از آنچه نباید گفت خاموش باشید،
شکیبا باشید و سخن به راستی گویید، از اهل شر دوری کنید و از گفتار بد و دروغ و افترا و دشمنی با مردم و گمان بد بردن و غیبت و سخن چینی اجتناب کنید و خود را در آستانه آخرت بدانید و در انتظار فرج و ظهور قائم آل محمّد(علیهم السلام) باشید و ثواب های آخرت را آرزو کنید و برای سفر آخرت، اعمال شایسته را توشۀ خود قرار دهید و بر شما باد به آرامش دل و آرامی تن و خضوع و خشوع و شکسته نفسی و فروتنی، مانند برده ای که از مولای خود بترسد و از عذاب خدا هراسان باشید و به رحمتش امیدوار؛
و ای روزه دار، باید که دلت از عیب ها و باطنت از حیله ها و مکرها پاک باشد و تنت پاکیزه از آلودگی ها و از آنچه غیر خداست به سوی خدا بیزاری جو و ولایت و دوستی خویش را به هنگام روزه برای خدا خالص گردان و از بیان آنچه حق تعالی تو را از آن در آشکار و نهان نهی کرده خاموش باش و در ایام روزه روح و بدن خویش را به خدای (عزّوجل) هدیه کن و دل خویش را برای محبت و یاد او از هر چیزی فارغ گردان و بدن خود را در آنچه خدا تو را به آن امر کرده و فرا خوانده بکارگیر.
اگر چنین کنی، آنچه شایسته روزه است انجام داده ای و فرمان خدا را اطاعت کرده ای و از آنچه بیان شد آنچه را کم بگذاری، به اندازه آن از ارزش و پاداش روزه تو کم می شود، به درستی که پدرم گفت:
رسول خدا(صلی الله علیه وآله) شنید زنی هنگام روزه، کنیز خویش را دشنام داد، حضرت طعامی خواست و به آن زن گفت: بخور، عرضه داشت: روزه هستم، فرمود: چگونه روزه ای که کنیز خود را دشنام دادی!
روزه تنها ترک خوردن و آشامیدن نیست، همانا حق تعالی روزه را حجابی از انجام کارهای ناشایست و کردارهای بد و گفتارهای ناپسند قرارداده، چه بسیارند روزه داران و چه بسیارند آنان که تحمّل گرسنگی می کنند.
ولی «حضرت امیرالمؤمنین»(علیه السلام) فرمود: چه بسیار روزه داری که او را از روزه جز تشنگی و گرسنگی بهره ای نیست و چه بسیار عبادت کننده ای که او را از عبادت سودی جز رنج و زحمت نباشد! ای خوشا خواب زیرکان که بهتر از بیداری و عبادت احمقان می باشد و خوشا افطار زیرکان که بهتر از روزه داشتن بی خردان است!
از جابر بن یزید از «امام باقر»(علیه السلام) روایت شده: که حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) به جابر بن عبدالله فرمود: ای جابر، این ماه، ماه رمضان است، هرکه روزه بدارد روزش را و به عبادت بایستد بخشی از شبش را و شکم و شهوت خویش را از حرام باز دارد و زبانش را نگه دارد، از گناهانش همچون بیرون رفتن از ماه رمضان بیرون رود؛
جابر گوید: گفتم: یا رسول الله، چه نیکوست این حدیثی که فرمودی؟ حضرت فرمود: ای جابر چه دشوار است این شرط هایی که گفتم! و بالجمله اعمال این ماه شریف در دو مطلب و یک خاتمه ذکر می شود.
و اعمال مشترکه آن بر چهار بخش است:
بخش اول: «اعمال شب و روز ماه رمضان»
بخش دوم: «اعمال شب های ماه مبارک رمضان»
بخش سوم: «اعمال سحرهای ماه مبارک رمضان»
بخش چهارم: «اعمال و دعای روزهای ماه رمضان»

در کتاب «مصباح» شیخ طوسی به نقل از ابو حمزه ثمالی آمده است: که حضرت امام زین العابدین(علیه السلام) در ماه رمضان بیشتر شب را به نماز می ایستاد و چون سحر می رسید این دعا را می خواند:
إِلهِی لَاتُؤَدِّبْنِی بِعُقُوبَتِک، وَ لَا تَمْکرْ بِی فِی حِیلَتِک، مِنْ أَینَ لِی الْخَیرُ یا رَبِّ وَ لَا یوجَدُ إِلّا مِنْ عِنْدِک؟ وَ مِنْ أَینَ لِی النَّجاةُ وَ لا تُسْتَطاعُ إِلّا بِک؟ لَا الَّذِی أَحْسَنَ اسْتَغْنی عَنْ عَوْنِک وَ رَحْمَتِک، وَ لَا الَّذِی أَساءَ وَاجْتَرَأَ عَلَیک وَ لَمْ یرْضِک خَرَجَ عَنْ قُدْرَتِک، یا رَبِّ یا رَبِّ یا رَبِّ [آنقدر بگوید تا نفس قطع گردد]
بِک عَرَفْتُک وَ أَنْتَ دَلَلْتَنِی عَلَیک وَ دَعَوْتَنِی إِلَیک، وَ لَوْلا أَنْتَ لَمْ أَدْرِ مَا أَنْتَ. الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی أَدْعُوهُ فَیجِیبُنِی وَ إِنْ کنْتُ بَطِیئاً حِینَ یدْعُونِی، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی أَسْأَلُهُ فَیعْطِینِی وَ إِنْ کنْتُ بَخِیلاً حِینَ یسْتَقْرِضُنِی، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی أُنادِیهِ کلَّما شِئْتُ لِحاجَتِی وَ أَخْلُو بِهِ حَیثُ شِئْتُ لِسِرِّی بِغَیرِ شَفِیعٍ فَیقْضِی لِی حاجَتِی؛
الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَا أَدْعُو غَیرَهُ وَ لَوْ دَعَوْتُ غَیرَهُ لَمْ یسْتَجِبْ لِی دُعائِی، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَا أَرْجُو غَیرَهُ وَ لَوْ رَجَوْتُ غَیرَهُ لَأَخْلَفَ رَجائِی، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی وَکلَنِی إِلَیهِ فَأَکرَمَنِی وَ لَمْ یکلْنِی إِلَی النَّاسِ فَیهِینُونِی، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی تَحَبَّبَ إِلَی وَ هُوَ غَنِی عَنِّی، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی یحْلُمُ عَنِّی حَتَّی کأَ نِّی لَاذَنْبَ لِی، فَرَبِّی أَحْمَدُ شَیءٍ عِنْدِی وَ أَحَقُّ بِحَمْدِی؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَجِدُ سُبُلَ الْمَطالِبِ إِلَیک مُشْرَعَةً، وَمَناهِلَ الرَّجاءِ إِلَیک مُتْرَعَةً، وَالاسْتِعانَةَ بِفَضْلِک لِمَنْ أَمَّلَک مُباحَةً، وَ أَبْوابَ الدُّعاءِ إِلَیک لِلصَّارِخِینَ مَفْتُوحَةً، وَ أَعْلَمُ أَنَّک لِلرَّاجِی [لِلرَّاجِینَ] بِمَوْضِعِ إِجابَةٍ، وَ لِلْمَلْهُوفِینَ بِمَرْصَدِ إِغاثَةٍ، وَ أَنَّ فِی اللَّهْفِ إِلی جُودِک وَالرِّضَا بِقَضائِک عِوَضاً مِنْ مَنْعِ الْباخِلِینَ، وَ مَنْدُوحَةً عَمَّا فِی أَیدِی الْمُسْتَأْثِرِینَ، وَ أَنَّ الرَّاحِلَ إِلَیک قَرِیبُ الْمَسافَةِ، وَ أَنَّک لَاتَحْتَجِبُ عَنْ خَلْقِک إِلّا أَنْ تَحْجُبَهُمُ الْأَعْمالُ دُونَک؛
وَقَدْ قَصَدْتُ إِلَیک بِطَلِبَتِی، وَ تَوَجَّهْتُ إِلَیک بِحاجَتِی، وَ جَعَلْتُ بِک اسْتِغاثَتِی، وَبِدُعائِک تَوَسُّلِی مِنْ غَیرِ اسْتِحْقاقٍ لِاسْتِماعِک مِنِّی، وَ لَا اسْتِیجابٍ لِعَفْوِک عَنِّی، بَلْ لِثِقَتِی بِکرَمِک، وَ سُکونِی إِلی صِدْقِ وَعْدِک، وَلَجَإِی إِلَی الْإِیمانِ بِتَوْحِیدِک وَیقِینِی بِمَعْرِفَتِک مِنِّی أَنْ لا رَبَّ لِی غَیرُک، وَلَا إِلهَ إِلّا أَنْتَ وَحْدَک لَاشَرِیک لَک؛
اللّهُمَّ أَنْتَ الْقائِلُ وَقَوْلُک حَقٌّ وَوَعْدُک صِدْقٌ: «وَ اسْأَلُوا اللَّهَ مِنْ فَضْلِهِ » إِنَّ اللّهَ کانَ بِکمْ رَحِیماً وَلَیسَ مِنْ صِفاتِک یا سَیدِی أَنْ تَأْمُرَ بِالسُّؤالِ وَ تَمْنَعَ الْعَطِیةَ وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطِیاتِ عَلَی أَهْلِ مَمْلَکتِک، وَالْعائِدُ عَلَیهِمْ بِتَحَنُّنِ رَأْفَتِک؛
إِلهِی رَبَّیتَنِی فِی نِعَمِک وَ إِحْسانِک صَغِیراً، وَ نَوَّهْتَ بِاسْمِی کبِیراً، فَیا مَنْ رَبَّانِی فِی الدُّنْیا بِإِحْسانِهِ وَ تَفَضُّلِهِ وَ نِعَمِهِ، وَ أَشارَ لِی فِی الْآخِرَةِ إِلی عَفْوِهِ وَکرَمِهِ، مَعْرِفَتِی یا مَوْلای دَلِیلِی عَلَیک، وَ حُبِّی لَک شَفِیعِی إِلَیک، وَ أَنَا واثِقٌ مِنْ دَلِیلِی بِدَلالَتِک، وَ ساکنٌ مِنْ شَفِیعِی إِلی شَفاعَتِک؛
أَدْعُوک یا سَیدِی بِلِسانٍ قَدْ أَخْرَسَهُ ذَنْبُهُ، رَبِّ أُناجِیک بِقَلْبٍ قَدْ أَوْبَقَهُ جُرْمُهُ، أَدْعُوک یا رَبِّ راهِباً راغِباً راجِیاً خائِفاً، إِذا رَأَیتُ مَوْلای ذُنُوبِی فَزِعْتُ، وَ إِذا رَأَیتُ کرَمَک طَمِعْتُ فَإِنْ عَفَوْتَ فَخَیرُ راحِمٍ، وَ إِنْ عَذَّبْتَ فَغَیرُ ظالِمٍ، حُجَّتِی یا اللّهُ فِی جُرْأَتِی عَلَی مَسْأَلَتِک مَعَ إِتْیانِی مَا تَکرَهُ جُودُک وَ کرَمُک، وَ عُدَّتِی فِی شِدَّتِی مَعَ قِلَّةِ حَیائِی رَأْفَتُک وَ رَحْمَتُک، وَقَدْ رَجَوْتُ أَنْ لَاتَخِیبَ بَینَ ذَینِ وَ ذَینِ مُنْیتِی فَحَقِّقْ رَجائِی، وَاسْمَعْ دُعائِی، یا خَیرَ مَنْ دَعاهُ داعٍ، وَ أَفْضَلَ مَنْ رَجاهُ راجٍ، عَظُمَ یا سَیدِی أَمَلِی وَساءَ عَمَلِی فَأَعْطِنِی مِنْ عَفْوِک بِمِقْدارِ أَمَلِی، وَ لَا تُؤاخِذْنِی بِأَسْوَءِ عَمَلِی فَإِنَّ کرَمَک یجِلُّ عَنْ مُجازاةِ الْمُذْنِبِینَ، وَ حِلْمَک یکبُرُ عَنْ مُکافاةِ الْمُقَصِّرِینَ؛
وَأَنَا یا سَیدِی عائِذٌ بِفَضْلِک، هارِبٌ مِنْک إِلَیک، مُتَنَجِّزٌ مَا وَعَدْتَ مِنَ الصَّفْحِ عَمَّنْ أَحْسَنَ بِک ظَنّاً، وَ مَا أَنَا یا رَبِّ وَ مَا خَطَرِی؟ هَبْنِی بِفَضْلِک، وَ تَصَدَّقْ عَلَی بِعَفْوِک، أَی رَبِّ جَلِّلْنِی بِسِتْرِک، وَاعْفُ عَنْ تَوْبِیخِی بِکرَمِ وَجْهِک، فَلَوِ اطَّلَعَ الْیوْمَ عَلَی ذَنْبِی غَیرُک مَا فَعَلْتُهُ، وَ لَوْ خِفْتُ تَعْجِیلَ الْعُقُوبَةِ لَاجْتَنَبْتُهُ، لَا لِأَنَّک أَهْوَنُ النَّاظِرِینَ إِلَی وَأَخَفُّ الْمُطَّلِعِینَ عَلَی، بَلْ لِأَنَّک یا رَبِّ خَیرُ السَّاتِرِینَ، وَ أَحْکمُ الْحاکمِینَ، وَ أَکرَمُ الْأَکرَمِینَ؛
سَتَّارُ الْعُیوبِ، غَفَّارُ الذُّنُوبِ، عَلَّامُ الْغُیوبِ، تَسْتُرُ الذَّنْبَ بِکرَمِک، وَ تُؤَخِّرُ الْعُقُوبَةَ بِحِلْمِک، فَلَک الْحَمْدُ عَلَی حِلْمِک بَعْدَ عِلْمِک، وَ عَلَی عَفْوِک بَعْدَ قُدْرَتِک، وَیحْمِلُنِی وَیجَرِّئُنِی عَلَی مَعْصِیتِک حِلْمُک عَنِّی، وَیدْعُونِی إِلی قِلَّةِ الْحَیاءِ سِتْرُک عَلَی، وَیسْرِعُنِی إِلَی التَّوَثُّبِ عَلَی مَحارِمِک مَعْرِفَتِی بِسَعَةِ رَحْمَتِک وَعَظِیمِ عَفْوِک، یا حَلِیمُ یا کرِیمُ، یا حَی یا قَیومُ، یا غافِرَ الذَّنْبِ، یا قابِلَ التَّوْبِ؛
یا عَظِیمَ الْمَنِّ، یا قَدِیمَ الْإِحْسانِ، أَینَ سَتْرُک الْجَمِیلُ؟ أَینَ عَفْوُک الْجَلِیلُ؟ أَینَ فَرَجُک الْقَرِیبُ؟ أَینَ غِیاثُک السَّرِیعُ؟ أَینَ رَحْمَتُک الْواسِعَةُ؟ أَینَ عَطایاک الْفاضِلَةُ؟ أَینَ مَواهِبُک الْهَنِیئَةُ؟ أَینَ صَنائِعُک السَّنِیةُ؟ أَینَ فَضْلُک الْعَظِیمُ؟ أَینَ مَنُّک الْجَسِیمُ؟ أَینَ إِحْسانُک الْقَدِیمُ؟ أَینَ کرَمُک یا کرِیمُ؟ بِهِ وَبِمُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ فَاسْتَنْقِذْنِی، وَبِرَحْمَتِک فَخَلِّصْنِی؛
یا مُحْسِنُ یا مُجْمِلُ یا مُنْعِمُ یا مُفْضِلُ، لَسْتُ أَتَّکلُ فِی النَّجاةِ مِنْ عِقابِک عَلَی أَعْمالِنا بَلْ بِفَضْلِک عَلَینا لِأَ نَّک أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ، تُبْدِئُ بِالْإِحْسانِ نِعَماً، وَ تَعْفُو عَنِ الذَّنْبِ کرَماً، فَما نَدْرِی مَا نَشْکرُ أَجَمِیلَ مَا تَنْشُرُ أَمْ قَبِیحَ مَا تَسْتُرُ؟ أَمْ عَظِیمَ مَا أَبْلَیتَ وَ أَوْلَیتَ أَمْ کثِیرَ مَا مِنْهُ نَجَّیتَ وَ عافَیتَ؟ یا حَبِیبَ مَنْ تَحَبَّبَ إِلَیک، وَیا قُرَّةَ عَینِ مَنْ لاذَبِک وَانْقَطَعَ إِلَیک؛
أَنْتَ الْمُحْسِنُ وَ نَحْنُ الْمُسِیئُونَ فَتَجاوَزْ یا رَبِّ عَنْ قَبِیحِ مَا عِنْدَنا بِجَمِیلِ مَا عِنْدَک، وَأَی جَهْلٍ یا رَبِّ لَایسَعُهُ جُودُک؟ أَوْ أَی زَمانٍ أَطْوَلُ مِنْ أَناتِک؟ وَ مَا قَدْرُ أَعْمالِنا فِی جَنْبِ نِعَمِک؟ وَ کیفَ نَسْتَکثِرُ أَعْمالاً نُقابِلُ بِها کرَمَک؟ بَلْ کیفَ یضِیقُ عَلَی الْمُذْنِبِینَ مَا وَسِعَهُمْ مِنْ رَحْمَتِک؟ یا واسِعَ الْمَغْفِرَةِ، یا باسِطَ الْیدَینِ بِالرَّحْمَةِ، فَوَعِزَّتِک یا سَیدِی لَوْ نَهَرْتَنِی مَا بَرِحْتُ مِنْ بابِک وَلَا کفَفْتُ عَنْ تَمَلُّقِک لِما انْتَهی إِلَی مِنَ الْمَعْرِفَةِ بِجُودِک وَ کرَمِک؛
وَ أَنْتَ الْفاعِلُ لِما تَشاءُ تُعَذِّبُ مَنْ تَشاءُ بِما تَشاءُ کیفَ تَشاءُ، وَ تَرْحَمُ مَنْ تَشاءُ بِما تشاءُ کیفَ تَشاءُ، لَاتُسْأَلُ عَنْ فِعْلِک، وَ لَا تُنازَعُ فِی مُلْکک، وَ لَا تُشارَک فِی أَمْرِک وَ لَا تُضادُّ فِی حُکمِک، وَ لَا یعْتَرِضُ عَلَیک أَحَدٌ فِی تَدْبِیرِک، لَک الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ تَبارَک اللّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ.
یا رَبِّ هذَا مَقامُ مَنْ لاذَبِک وَاسْتَجارَ بِکرَمِک وَ أَلِفَ إِحْسانَک وَ نِعَمَک، وَ أَنْتَ الْجَوادُ الَّذِی لَایضِیقُ عَفْوُک، وَ لَا ینْقُصُ فَضْلُک، وَ لَا تَقِلُّ رَحْمَتُک، وَ قَدْ تَوَثَّقْنا مِنْک بِالصَّفْحِ الْقَدِیمِ، وَالْفَضْلِ الْعَظِیمِ، وَالرَّحْمَةِ الْواسِعَةِ؛
أَفَتُراک یا رَبِّ تُخْلِفُ ظُنُونَنا أَوْ تُخَیبُ آمالَنا؟ کلَّا یا کرِیمُ فَلَیسَ هَذَا ظَنُّنا بِک وَلَا هذَا فِیک طَمَعُنَا، یا رَبِّ إِنَّ لَنا فِیک أَمَلاً طَوِیلاً کثِیراً، إِنَّ لَنا فِیک رَجاءً عَظِیماً، عَصَیناک وَ نَحْنُ نَرْجُو أَنْ تَسْتُرَ عَلَینا، وَدَعَوْناک وَ نَحْنُ نَرْجُو أَنْ تَسْتَجِیبَ لَنا، فَحَقِّقْ رَجاءَنا مَوْلانا فَقَدْ عَلِمْنا مَا نَسْتَوْجِبُ بِأَعْمالِنا وَلکنْ عِلْمُک فِینا وَ عِلْمُنا بِأَ نَّک لَاتَصْرِفُنا عَنْک حَثَّنا عَلَی الرَّغْبَةِ إِلَیک، وَ إِنْ کنَّا غَیرَ مُسْتَوْجِبِینَ لِرَحْمَتِک فَأَنْتَ أَهْلٌ أَنْ تَجُودَ عَلَینا وَعَلَی الْمُذْنِبِینَ بِفَضْلِ سَعَتِک؛
فَامْنُنْ عَلَینا بِما أَنْتَ أَهْلُهُ وَجُدْ عَلَینا فَإِنَّا مُحْتاجُونَ إِلی نَیلِک، یا غَفَّارُ بِنُورِک اهْتَدَینا، وَبِفَضْلِک اسْتَغْنَینا، وَبِنِعْمَتِک أَصْبَحْنا وَ أَمْسَینا، ذُنُوبُنا بَینَ یدَیک نَسْتَغْفِرُک اللّهُمَّ مِنْها وَ نَتُوبُ إِلَیک، تَتَحَبَّبُ إِلَینا بِالنِّعَمِ وَ نُعارِضُک بِالذُّنُوبِ، خَیرُک إِلَینا نازِلٌ، وَ شَرُّنا إِلَیک صاعِدٌ، وَ لَمْ یزَلْ وَ لَا یزالُ مَلَک کرِیمٌ یأْتِیک عَنَّا بِعَمَلٍ قَبِیحٍ فَلا یمْنَعُک ذلِک مِنْ أَنْ تَحُوطَنا بِنِعَمِک، و تَتَفَضَّلَ عَلَینا بِآلائِک، فَسُبْحانَک مَا أَحْلَمَک وَ أَعْظَمَک وَ أَکرَمَک مُبْدِئاً وَ مُعِیداً؛
تَقَدَّسَتْ أَسْماؤُک، وَجَلَّ ثَناؤُک، وَ کرُمَ صَنائِعُک وَ فِعالُک، أَنْتَ إِلهِی أَوْسَعُ فَضْلاً، وَ أَعْظَمُ حِلْماً مِنْ أَنْ تُقایسَنِی بِفِعْلِی وَ خَطِیئَتِی، فَالْعَفْوَ الْعَفْوَ الْعَفْوَ، سَیدِی سَیدِی سَیدِی؛
اللّهُمَّ اشْغَلْنا بِذِکرِک، وَ أَعِذْنا مِنْ سَخَطِک، وَ أَجِرْنا مِنْ عَذابِک، وَارْزُقْنا مِنْ مَواهِبِک، وَ أَنْعِمْ عَلَینا مِنْ فَضْلِک، وَارْزُقْنا حَجَّ بَیتِک وَزِیارَةَ قَبْرِ نَبِیک صَلَواتُک وَ رَحْمَتُک وَ مَغْفِرَتُک وَ رِضْوانُک عَلَیهِ وَعَلَی أَهْلِ بَیتِهِ إِنَّک قَرِیبٌ مُجِیبٌ، وَ ارْزُقْنا عَمَلاً بِطاعَتِک، وَ تَوَفَّنا عَلَی مِلَّتِک وَ سُنَّةِ نَبِیک صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ. اللّهُمَّ اغْفِرْ لِی وَ لِوالِدَی وَارْحَمْهُما کما رَبَّیانِی صَغِیراً، اجْزِهِما بِالْإِحْسانِ إِحْساناً وَبِالسَّیئاتِ غُفْراناً؛
اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ الْأَحْیاءِ مِنْهُمْ وَالْأَمْواتِ وَ تابِعْ بَینَنا وَبَینَهُمْ بِالْخَیراتِ. اللّهُمَّ اغْفِرْ لِحَینا وَ مَیتِنا، وَ شاهِدِنا وَ غائِبِنا، ذَکرِنا وَ أُنْثانا، صَغِیرِنا وَ کبِیرِنا، حُرِّنا وَ مَمْلُوکنا، کذَبَ الْعادِلُونَ بِاللّهِ وَ ضَلُّوا ضَلالاً بَعِیداً وَخَسِرُوا خُسْراناً مُبِیناً.
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاخْتِمْ لِی بِخَیرٍ، وَاکفِنِی مَا أَهَمَّنِی مِنْ أَمْرِ دُنْیای وَ آخِرَتِی، وَ لَا تُسَلِّطْ عَلَی مَنْ لَایرْحَمُنِی، وَاجْعَلْ عَلَی مِنْک واقِیةً باقِیةً، وَ لَا تَسْلُبْنِی صالِحَ مَا أَنْعَمْتَ بِهِ عَلَی، وَارْزُقْنِی مِنْ فَضْلِک رِزْقاً واسِعاً حَلالاً طَیباً؛
اللّهُمَّ احْرُسْنِی بِحَراسَتِک، وَاحْفَظْنِی بِحِفْظِک، وَاکلَأْنِی بِکلاءَتِک، وَارْزُقْنِی حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ فِی عامِنا هذَا وَ فِی کلِّ عامٍ وَ زِیارَةَ قَبْرِ نَبِیک وَالْأَئِمَّةِ عَلَیهِمُ السَّلامُ، وَ لا تُخْلِنِی یا رَبِّ مِنْ تِلْک الْمَشاهِدِ الشَّرِیفَةِ وَالْمَواقِفِ الْکرِیمَةِ؛
اللّهُمَّ تُبْ عَلَی حَتَّی لَا أَعْصِیک، وَ أَلْهِمْنِی الْخَیرَ وَالْعَمَلَ بِهِ وَ خَشْیتَک بِاللَّیلِ وَالنَّهارِ مَا أَبْقَیتَنِی یا رَبَّ الْعالَمِینَ. اللّهُمَّ إِنِّی کلَّما قُلْتُ قَدْ تَهَیأْتُ وَ تَعَبَّأْتُ وَ قُمْتُ لِلصَّلاةِ بَینَ یدَیک وَ ناجَیتُک أَلْقَیتَ عَلَی نُعاساً إِذا أَنَا صَلَّیتُ، وَ سَلَبْتَنِی مُناجاتَک إِذا أَنَا ناجَیتُ، مالِی کلَّما قُلْتُ قَدْ صَلُحَتْ سَرِیرَتِی، وَ قَرُبَ مِنْ مَجالِسِ التَّوَّابِینَ مَجْلِسِی عَرَضَتْ لِی بَلِیةٌ أَزالَتْ قَدَمِی وَ حالَتْ بَینِی وَبَینَ خِدْمَتِک؛
سَیدِی لَعَلَّک عَنْ بابِک طَرَدْتَنِی، وَ عَنْ خِدْمَتِک نَحَّیتَنِی، أَوْ لَعَلَّک رَأَیتَنِی مُسْتَخِفّاً بِحَقِّک فَأَقْصَیتَنِی، أَوْ لَعَلَّک رَأَیتَنِی مُعْرِضاً عَنْک فَقَلَیتَنِی، أَوْ لَعَلَّک وَجَدْتَنِی فِی مَقامِ الْکاذِبِینَ فَرَفَضْتَنِی، أَوْ لَعَلَّک رَأَیتَنِی غَیرَ شاکرٍ لِنَعْمائِک فَحَرَمْتَنِی، أَوْ لَعَلَّک فَقَدْتَنِی مِنْ مَجالِسِ الْعُلَماءِ فَخَذَلْتَنِی، أَوْ لَعَلَّک رَأَیتَنِی فِی الْغافِلِینَ فَمِنْ رَحْمَتِک آیسْتَنِی، أَوْ لَعَلَّک رَأَیتَنِی آلِفَ مَجالِسِ الْبَطَّالِینَ فَبَینِی وَبَینَهُمْ خَلَّیتَنِی، أَوْ لَعَلَّک لَمْ تُحِبَّ أَنْ تَسْمَعَ دُعائِی فَباعَدْتَنِی، أَوْ لَعَلَّک بِجُرْمِی وَجَرِیرَتِی کافَیتَنِی أَوْ لَعَلَّک بِقِلَّةِ حَیائِی مِنْک جازَیتَنِی؛
فَإِنْ عَفَوْتَ یا رَبِّ فَطالَمَا عَفَوْتَ عَنِ الْمُذْنِبِینَ قَبْلِی لِأَنَّ کرَمَک أَی رَبِّ یجِلُّ عَنْ مُکافاةِ الْمُقَصِّرِینَ، وَ أَنَا عائِذٌ بِفَضْلِک، هارِبٌ مِنْک إِلَیک، مُتَنَجِّزٌ مَا وَعَدْتَ مِنَ الصَّفْحِ عَمَّنْ أَحْسَنَ بِک ظَنّاً. إِلهِی أَنْتَ أَوْسَعُ فَضْلاً، وَ أَعْظَمُ حِلْماً مِنْ أَنْ تُقایسَنِی بِعَمَلِی، أَوْ أَنْ تَسْتَزِلَّنِی بِخَطِیئَتِی، وَ مَا أَنَا یا سَیدِی وَ مَا خَطَرِی؛
هَبْنِی بِفَضْلِک سَیدِی وَ تَصَدَّقْ عَلَی بِعَفْوِک، وَجَلِّلْنِی بِسَتْرِک، وَاعْفُ عَنْ تَوْبِیخِی بِکرَمِ وَجْهِک، سَیدِی أَنَا الصَّغِیرُ الَّذِی رَبَّیتَهُ، وَ أَنَا الْجاهِلُ الَّذِی عَلَّمْتَهُ، وَ أَنَا الضَّالُّ الَّذِی هَدَیتَهُ، وَ أَنَا الْوَضِیعُ الَّذِی رَفَعْتَهُ، وَ أَنَا الْخائِفُ الَّذِی آمَنْتَهُ، وَالْجائِعُ الَّذِی أَشْبَعْتَهُ، وَالْعَطْشانُ الَّذِی أَرْوَیتَهُ، وَالْعارِی الَّذِی کسَوْتَهُ، وَالْفَقِیرُ الَّذِی أَغْنَیتَهُ، وَالضَّعِیفُ الَّذِی قَوَّیتَهُ، وَالذَّلِیلُ الَّذِی أَعْزَزْتَهُ، وَالسَّقِیمُ الَّذِی شَفَیتَهُ، وَالسَّائِلُ الَّذِی أَعْطَیتَهُ، وَالْمُذْنِبُ الَّذِی سَتَرْتَهُ، وَالْخاطِئُ الَّذِی أَقَلْتَهُ؛
وَ أَنَا الْقَلِیلُ الَّذِی کثَّرْتَهُ، وَالْمُسْتَضْعَفُ الَّذِی نَصَرْتَهُ، وَ أَنَا الطَّرِیدُ الَّذِی آوَیتَهُ، أَنَا یا رَبِّ الَّذِی لَمْ أَسْتَحْیک فِی الْخَلاءِ، وَ لَمْ أُراقِبْک فِی الْمَلاءِ، أَنَا صاحِبُ الدَّواهِی الْعُظْمی، أَنَا الَّذِی عَلَی سَیدِهِ اجْتَرَی، أَنَا الَّذِی عَصَیتُ جَبَّارَ السَّماءِ، أَنَا الَّذِی أَعْطَیتُ عَلَی مَعاصِی الْجَلِیلِ الرُّشی، أَنَا الَّذِی حِینَ بُشِّرْتُ بِها خَرَجْتُ إِلَیها أَسْعی، أَنَا الَّذِی أَمْهَلْتَنِی فَمَا ارْعَوَیتُ، وَ سَتَرْتَ عَلَی فَمَا اسْتَحْییتُ، وَ عَمِلْتُ بِالْمَعاصِی فَتَعَدَّیتُ؛
وَأَسْقَطْتَنِی مِنْ عَینِک فَما بالَیتُ، فَبِحِلْمِک أَمْهَلْتَنِی، وَبِسِتْرِک سَتَرْتَنِی حَتَّی کأَنَّک أَغْفَلْتَنِی، وَ مِنْ عُقُوباتِ الْمَعاصِی جَنَّبْتَنِی حَتَّی کأَنَّک اسْتَحْییتَنِی. إِلهِی لَمْ أَعْصِک حِینَ عَصَیتُک وَ أَنَا بِرُبُوبِیتِک جاحِدٌ، وَ لَا بِأَمْرِک مُسْتَخِفٌّ، وَ لَا لِعُقُوبَتِک مُتَعَرِّضٌ، وَ لَا لِوَعِیدِک مُتَهاوِنٌ، لَکنْ خَطِیئَةٌ عَرَضَتْ وَ سَوَّلَتْ لِی نَفْسِی، وَ غَلَبَنِی هَوای، وَ أَعانَنِی عَلَیها شِقْوَتِی، وَغَرَّنِی سِتْرُک الْمُرْخی عَلَی، فَقَدْ عَصَیتُک وَ خالَفْتُک بِجُهْدِی، فَالْآنَ مِنْ عَذابِک مَنْ یسْتَنْقِذُنِی وَ مِنْ أَیدِی الْخُصَماءِ غَداً مَنْ یخَلِّصُنِی وَبِحَبْلِ مَنْ أَتَّصِلُ إِنْ أَنْتَ قَطَعْتَ حَبْلَک عَنِّی؛
فَوا سَوْأَتا عَلَی مَا أَحْصی کتابُک مِنْ عَمَلِی الَّذِی لَوْلا مَا أَرْجُو مِنْ کرَمِک وَسَعَةِ رَحْمَتِک وَ نَهْیک إِیای عَنِ الْقُنُوطِ لَقَنَطْتُ عِنْدَما أَتَذَکرُها، یا خَیرَ مَنْ دَعاهُ داعٍ، وَ أَفْضَلَ مَنْ رَجاهُ راجٍ. اللّهُمَّ بِذِمَّةِ الْإِسْلامِ أَتَوَسَّلُ إِلَیک، وَبِحُرْمَةِ الْقُرْآنِ أَعْتَمِدُ عَلَیک، وَبِحُبِّی النَّبِی الْأُمِّی الْقُرَشِی الْهاشِمِی الْعَرَبِی التِّهامِی الْمَکی الْمَدَنِی أَرْجُو الزُّلْفَةَ لَدَیک، فَلا تُوحِشِ اسْتِیناسَ إِیمانِی وَ لَا تَجْعَلْ ثَوابِی ثَوابَ مَنْ عَبَدَ سِواک؛
فَإِنَّ قَوْماً آمَنُوا بِأَلْسِنَتِهِمْ لِیحْقِنُوا بِهِ دِماءَهُمْ فَأَدْرَکوا مَا أَمَّلُوا، وَ إِنَّا آمَنَّا بِک بِأَلْسِنَتِنا وَ قُلُوبِنا لِتَعْفُوَ عَنَّا فَأَدْرِکنا مَا أَمَّلْنا، وَ ثَبِّتْ رَجاءَک فِی صُدُورِنا، وَ لَا تُزِغْ قُلُوبَنا بَعْدَ إِذْ هَدَیتَنا، وَ هَبْ لَنا مِنْ لَدُنْک رَحْمَةً إِنَّک أَنْتَ الْوَهَّابُ، فَوَعِزَّتِک لَوِ انْتَهَرْتَنِی مَا بَرِحْتُ مِنْ بابِک، وَ لَا کفَفْتُ عَنْ تَمَلُّقِک لِما أُلْهِمَ قَلْبِی مِنَ الْمَعْرِفَةِ بِکرَمِک وَسَعَةِ رَحْمَتِک، إِلی مَنْ یذْهَبُ الْعَبْدُ إِلّا إِلی مَوْلاهُ، وَ إِلی مَنْ یلْتَجِئُ الْمَخْلُوقُ إِلّا إِلی خالِقِهِ؛
إِلهِی لَوْ قَرَنْتَنِی بِالْأَصْفادِ، وَمَنَعْتَنِی سَیبَک مِنْ بَینِ الْأَشْهادِ، وَ دَلَلْتَ عَلَی فَضائِحِی عُیونَ الْعِبادِ، وَ أَمَرْتَ بِی إِلَی النَّارِ، وَ حُلْتَ بَینِی وَبَینَ الْأَ بْرارِ مَا قَطَعْتُ رَجائِی مِنْک، وَ مَا صَرَفْتُ تَأْمِیلِی لِلْعَفْوِ عَنْک، وَ لَا خَرَجَ حُبُّک مِنْ قَلْبِی، أَنَا لَا أَنْسی أَیادِیک عِنْدِی، وَسِتْرَک عَلَی فِی دارِ الدُّنْیا، سَیدِی أَخْرِجْ حُبَّ الدُّنْیا مِنْ قَلْبِی، وَاجْمَعْ بَینِی وَبَینَ الْمُصْطَفی وَ آلِهِ خِیرَتِک مِنْ خَلْقِک وَ خاتَمِ النَّبِیینَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ؛
وَانْقُلْنِی إِلی دَرَجَةِ التَّوْبَةِ إِلَیک، وَ أَعِنِّی بِالْبُکاءِ عَلَی نَفْسِی فَقَدْ أَفْنَیتُ بِالتَّسْوِیفِ وَالْآمالِ عُمْرِی، وَ قَدْ نَزَلْتُ مَنْزِلَةَ الْآیسِینَ مِنْ خَیرِی، فَمَنْ یکونُ أَسْوَأَ حالاً مِنِّی إِنْ أَنَا نُقِلْتُ عَلَی مِثْلِ حالِی إِلی قَبْرِی لَمْ أُمَهِّدْهُ لِرَقْدَتِی، وَ لَمْ أَفْرُشْهُ بِالْعَمَلِ الصَّالِحِ لِضَجْعَتِی؟ وَ مَا لِی لَاأَبْکی وَ لَا أَدْرِی إِلی مَا یکونُ مَصِیرِی، وَ أَری نَفْسِی تُخادِعُنِی، وَ أَیامِی تُخاتِلُنِی وَ قَدْ خَفَقَتْ عِنْدَ رَأْسِی أَجْنِحَةُ الْمَوْتِ؟ فَما لِی لَاأَبْکی؟ أَبْکی لِخُرُوجِ نَفْسِی، أَبْکی لِظُلْمَةِ قَبْرِی، أَبْکی لِضِیقِ لَحْدِی، أَبْکی لِسُؤالِ مُنْکرٍ وَ نَکیرٍ إِیای؛
أَبْکی لِخُرُوجِی مِنْ قَبْرِی عُرْیاناً ذَلِیلاً حامِلاً ثِقْلِی عَلَی ظَهْرِی أَنْظُرُ مَرَّةً عَنْ یمِینِی وَأُخْری عَنْ شِمالِی إِذِ الْخَلائِقُ فِی شَأْنٍ غَیرِ شَأْنِی، «لِکلِّ امْرِئٍ مِنْهُمْ یوْمَئِذٍ شَأْنٌ یغْنِیهِ، وُجُوهٌ یوْمَئِذٍ مُسْفِرَةٌ ضاحِکةٌ مُسْتَبْشِرَةٌ، وَوُجُوهٌ یوْمَئِذٍ عَلَیها غَبَرَةٌ تَرْهَقُها قَتَرَةٌ» وَ ذِلَّةٌ، سَیدِی عَلَیک مُعَوَّلِی وَ مُعْتَمَدِی وَ رَجائِی وَ تَوَکلِی، وَبِرَحْمَتِک تَعَلُّقِی، تُصِیبُ بِرَحْمَتِک مَنْ تَشاءُ وَ تَهْدِی بِکرامَتِک مَنْ تُحِبُّ، فَلَک الْحَمْدُ عَلَی مَا نَقَّیتَ مِنَ الشِّرْک قَلْبِی، وَ لَک الْحَمْدُ عَلَی بَسْطِ لِسانِی، أَفَبِلِسانِی هذَا الْکالِّ أَشْکرُک؟ أَمْ بِغایةِ جُهْدِی فِی عَمَلِی أُرْضِیک؛
وَ مَا قَدْرُ لِسانِی یا رَبِّ فِی جَنْبِ شُکرِک؟ وَ مَا قَدْرُ عَمَلِی فِی جَنْبِ نِعَمِک وَ إِحْسانِک؟ إِلهِی إِنَّ جُودَک بَسَطَ أَمَلِی، وَ شُکرَک قَبِلَ عَمَلِی، سَیدِی إِلَیک رَغْبَتِی، وَ إِلَیک رَهْبَتِی، وَ إِلَیک تَأْمِیلِی، وَ قَدْ ساقَنِی إِلَیک أَمَلِی، وَ عَلَیک یا واحِدِی عَکفَتْ هِمَّتِی، وَ فِیما عِنْدَک انْبَسَطَتْ رَغْبَتِی، وَ لَک خالِصُ رَجائِی وَ خَوْفِی، وَبِک أَنِسَتْ مَحَبَّتِی، وَ إِلَیک أَلْقَیتُ بِیدِی، وَبِحَبْلِ طاعَتِک مَدَدْتُ رَهْبَتِی، یا مَوْلای بِذِکرِک عاشَ قَلْبِی، وَبِمُناجاتِک بَرَّدْتُ أَلَمَ الْخَوْفِ عَنِّی، فَیا مَوْلای وَیا مُؤَمَّلِی وَیا مُنْتَهی سُؤْلِی فَرِّقْ بَینِی وَبَینَ ذَنْبِی الْمانِعِ لِی مِنْ لُزُومِ طاعَتِک، فَإِنَّما أَسْأَلُک لِقَدِیمِ الرَّجاءِ فِیک، وَ عَظِیمِ الطَّمَعِ مِنْک الَّذِی أَوْجَبْتَهُ عَلَی نَفْسِک مِنَ الرَّأْفَةِ وَالرَّحْمَةِ، فَالْأَمْرُ لَک وَحْدَک لا شَرِیک لَک وَالْخَلْقُ کلُّهُمْ عِیالُک وَ فِی قَبْضَتِک، وَکلُّ شَیءٍ خاضِعٌ لَک، تَبارَکتَ یا رَبَّ الْعالَمِینَ؛
إِلهِی ارْحَمْنِی إِذَا انْقَطَعَتْ حُجَّتِی، وَکلَّ عَنْ جَوابِک لِسانِی، وَ طاشَ عِنْدَ سُؤالِک إِیای لُبِّی، فَیا عَظِیمَ رَجائِی لَاتُخَیبْنِی إِذَا اشْتَدَّتْ فاقَتِی، وَ لَا تَرُدَّنِی لِجَهْلِی، وَ لَا تَمْنَعْنِی لِقِلَّةِ صَبْرِی، أَعْطِنِی لِفَقْرِی، وَارْحَمْنِی لِضَعْفِی، سَیدِی عَلَیک مُعْتَمَدِی وَ مُعَوَّلِی وَ رَجائِی وَ تَوَکلِی، وَبِرَحْمَتِک تَعَلُّقِی، وَبِفِنائِک أَحُطُّ رَحْلِی، وَ بِجُودِک أَقْصِدُ طَلِبَتِی، وَبِکرَمِک أَی رَبِّ أَسْتَفْتِحُ دُعائِی، وَ لَدَیک أَرْجُو فاقَتِی، وَبِغِناک أَجْبُرُ عَیلَتِی، وَ تَحْتَ ظِلِّ عَفْوِک قِیامِی، وَ إِلی جُودِک وَکرَمِک أَرْفَعُ بَصَرِی، وَ إِلی مَعْرُوفِک أُدِیمُ نَظَرِی؛
فَلا تُحْرِقْنِی بِالنَّارِ وَ أَنْتَ مَوْضِعُ أَمَلِی، وَ لَا تُسْکنِّی الْهاوِیةَ فَإِنَّک قُرَّةُ عَینِی، یا سَیدِی لَاتُکذِّبْ ظَنِّی بِإِحْسانِک وَ مَعْرُوفِک فَإِنَّک ثِقَتِی، وَ لَا تَحْرِمْنِی ثَوابَک فَإِنَّک الْعارِفُ بِفَقْرِی. إِلهِی إِنْ کانَ قَدْ دَنا أَجَلِی وَ لَمْ یقَرِّبْنِی مِنْک عَمَلِی فَقَدْ جَعَلْتُ الاعْتِرافَ إِلَیک بِذَنْبِی وَسائِلَ عِلَلِی.
إِلهِی إِنْ عَفَوْتَ فَمَنْ أَوْلی مِنْک بِالْعَفْوِ؟ وَ إِنْ عَذَّبْتَ فَمَنْ أَعْدَلُ مِنْک فِی الْحُکمِ؟ ارْحَمْ فِی هذِهِ الدُّنْیا غُرْبَتِی، وَ عِنْدَ الْمَوْتِ کرْبَتِی، وَ فِی الْقَبْرِ وَحْدَتِی، وَ فِی اللَّحْدِ وَحْشَتِی، وَ إِذا نُشِرْتُ لِلْحِسابِ بَینَ یدَیک ذُلَّ مَوْقِفِی، وَاغْفِرْ لِی مَا خَفِی عَلَی الْآدَمِیینَ مِنْ عَمَلِی؛
وَ أَدِمْ لِی مَا بِهِ سَتَرْتَنِی، وَارْحَمْنِی صَرِیعاً عَلَی الْفِراشِ تُقَلِّبُنِی أَیدِی أَحِبَّتِی، وَ تَفَضَّلْ عَلَی مَمْدُوداً عَلَی الْمُغْتَسَلِ یقَلِّبُنِی صالِحُ جِیرَتِی، وَ تَحَنَّنْ عَلَی مَحْمُولاً قَدْ تَناوَلَ الْأَقْرِباءُ أَطْرافَ جِنازَتِی، وَجُدْ عَلَی مَنْقُولاً قَدْ نَزَلْتُ بِک وَحِیداً فِی حُفْرَتِی، وَارْحَمْ فِی ذَلِک الْبَیتِ الْجَدِیدِ غُرْبَتِی حَتَّی لَاأَسْتَأْنِسَ بِغَیرِک، یا سَیدِی إِنْ وَکلْتَنِی إِلی نَفْسِی هَلَکتُ؛
سَیدِی فَبِمَنْ أَسْتَغِیثُ إِنْ لَمْ تُقِلْنِی عَثْرَتِی؟ فَإِلی مَنْ أَفْزَعُ إِنْ فَقَدْتُ عِنایتَک فِی ضَجْعَتِی؟ وَ إِلی مَنْ أَلْتَجِئُ إِنْ لَمْ تُنَفِّسْ کرْبَتِی؟ سَیدِی مَنْ لِی؟ وَ مَنْ یرْحَمُنِی إِنْ لَمْ تَرْحَمْنِی؟ وَ فَضْلَ مَنْ أُؤَمِّلُ إِنْ عَدِمْتُ فَضْلَک یوْمَ فاقَتِی؟ وَ إِلی مَنِ الْفِرارُ مِنَ الذُّنُوبِ إِذَا انْقَضی أَجَلِی؟ سَیدِی لَاتُعَذِّبْنِی وَ أَنَا أَرْجُوک.
إِلهِی حَقِّقْ رَجائِی، وَ آمِنْ خَوْفِی، فَإِنَّ کثْرَةَ ذُنُوبِی لَا أَرْجُو فِیها إِلّا عَفْوَک، سَیدِی أَنَا أَسْأَلُک مَا لَا أَسْتَحِقُّ، وَ أَنْتَ أَهْلُ التَّقْوی وَ أَهْلُ الْمَغْفِرَةِ فَاغْفِرْ لِی وَ أَلْبِسْنِی مِنْ نَظَرِک ثَوْباً یغَطِّی عَلَی التَّبِعاتِ وَ تَغْفِرُها لِی وَ لَا أُطالَبُ بِها، إِنَّک ذُو مَنٍّ قَدِیمٍ، وَ صَفْحٍ عَظِیمٍ، وَ تَجاوُزٍ کرِیمٍ؛
إِلهِی أَنْتَ الَّذِی تُفِیضُ سَیبَک عَلَی مَنْ لَا یسْأَلُک وَ عَلَی الْجاحِدِینَ بِرُبُوْبِیتِک، فَکیفَ سَیدِی بِمَنْ سَأَلَک وَ أَیقَنَ أَنَّ الْخَلْقَ لَک، وَالْأَمْرَ إِلَیک؟ تَبارَکتَ وَ تَعالَیتَ یا رَبَّ الْعالَمِینَ، سَیدِی عَبْدُک بِبابِک أَقامَتْهُ الْخَصاصَةُ بَینَ یدَیک یقْرَعُ بابَ إِحْسانِک بِدُعائِهِ فَلا تُعْرِضْ بِوَجْهِک الْکرِیمِ عَنِّی، وَاقْبَلْ مِنِّی مَا أَقُولُ، فَقَدْ دَعَوْتُ بِهذَا الدُّعاءِ وَ أَنَا أَرْجُو أَنْ لَاتَرُدَّنِی مَعْرِفَةً مِنِّی بِرَأْفَتِک وَ رَحْمَتِک. إِلهِی أَنْتَ الَّذِی لَا یحْفِیک سائِلٌ، وَ لَا ینْقُصُک نائِلٌ، أَنْتَ کما تَقُولُ وَ فَوْقَ مَا نَقُولُ؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک صَبْراً جَمِیلاً، وَ فَرَجاً قَرِیباً، وَ قَوْلاً صادِقاً، وَ أَجْراً عَظِیماً، أَسْأَلُک یا رَبِّ مِنَ الْخَیرِ کلِّهِ مَا عَلِمْتُ مِنْهُ وَ مَا لَمْ أَعْلَمْ، أَسْأَلُک اللّهُمَّ مِنْ خَیرِ مَا سَأَلَک مِنْهُ عِبادُک الصَّالِحُونَ، یا خَیرَ مَنْ سُئِلَ، وَ أَجْوَدَ مَنْ أَعْطی، أَعْطِنِی سُؤْلِی فِی نَفْسِی وَ أَهْلِی وَ والِدَی وَ وَلْدِی وَ أَهْلِ حُزانَتِی وَإِخْوانِی فِیک، وَ أَرْغِدْ عَیشِی، وَ أَظْهِرْ مُرُوَّتِی، وَ أَصْلِحْ جَمِیعَ أَحْوالِی، وَاجْعَلْنِی مِمَّنْ أَطَلْتَ عُمْرَهُ، وَ حَسَّنْتَ عَمَلَهُ، وَ أَتْمَمْتَ عَلَیهِ نِعْمَتَک، وَ رَضِیتَ عَنْهُ، وَ أَحْییتَهُ حَیاةً طَیبَةً فِی أَدْوَمِ السُّرُورِ، وَ أَسْبَغِ الْکرامَةِ، وَ أَتَمِّ الْعَیشِ إِنَّک تَفْعَلُ مَا تَشاءُ وَ لَا یفْعَلُ مَا یشاءُ غَیرُک؛
اللّهُمَّ خُصَّنِی مِنْک بِخاصَّةِ ذِکرِک، وَ لَا تَجْعَلْ شَیئاً مِمَّا أَتَقَرَّبُ بِهِ فِی آناءِ اللَّیلِ وَ أَطْرافِ النَّهارِ رِیاءً وَ لَا سُمْعَةً وَ لَا أَشَراً وَ لَا بَطَراً، وَاجْعَلْنِی لَک مِنَ الْخاشِعِینَ.
اللّهُمَّ أَعْطِنِی السَّعَةَ فِی الرِّزْقِ، وَالْأَمْنَ فِی الْوَطَنِ، وَ قُرَّةَ الْعَینِ فِی الْأَهْلِ وَالْمالِ وَالْوَلَدِ، وَالْمُقامَ فِی نِعَمِک عِنْدِی، وَالصِّحَّةَ فِی الْجِسْمِ، وَالْقُوَّةَ فِی الْبَدَنِ، وَالسَّلامَةَ فِی الدِّینِ، وَاسْتَعْمِلْنِی بِطاعَتِک وَ طاعَةِ رَسُولِک مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ أَبَداً مَا اسْتَعْمَرْتَنِی، وَاجْعَلْنِی مِنْ أَوْفَرِ عِبادِک عِنْدَک نَصِیباً فِی کلِّ خَیرٍ أَنْزَلْتَهُ وَ تُنْزِلُهُ فِی شَهْرِ رَمَضانَ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ وَ مَا أَنْتَ مُنْزِلُهُ فِی کلِّ سَنَةٍ مِنْ رَحْمَةٍ تَنْشُرُها، وَ عافِیةٍ تُلْبِسُها، وَ بَلِیةٍ تَدْفَعُها،  وَحَسَناتٍ تَتَقَبَّلُها، وَ سَیئاتٍ تَتَجاوَزُ عَنْها؛
وَارْزُقْنِی حَجَّ بَیتِک الْحَرامِ فِی عامِنا هذَا وَ فِی کلِّ عامٍ، وَارْزُقْنِی رِزْقاً واسِعاً مِنْ فَضْلِک الْواسِعِ، وَاصْرِفْ عَنِّی یا سَیدِی الْأَسْواءَ وَاقْضِ عَنِّی الدَّینَ وَالظُّلاماتِ حَتَّی لا أَتَأَذَّی بِشَیءٍ مِنْهُ، وَخُذْ عَنِّی بِأَسْماعِ وَأَبْصارِ أَعْدائِی وَ حُسَّادِی وَالْباغِینَ عَلَی، وَانْصُرْنِی عَلَیهِمْ، وَ أَقِرَّ عَینِی وَ حَقِّقْ ظَنِّی وَ فَرِّحْ قَلْبِی؛
وَاجْعَلْ لِی مِنْ هَمِّی وَ کرْبِی فَرَجاً وَ مَخْرَجاً، وَاجْعَلْ مَنْ أَرادَنِی بِسُوءٍ مِنْ جَمِیعِ خَلْقِک تَحْتَ قَدَمَی، وَاکفِنِی شَرَّ الشَّیطانِ، وَ شَرَّ السُّلْطانِ، وَ سَیئاتِ عَمَلِی، وَ طَهِّرْنِی مِنَ الذُّنُوبِ کلِّها، وَ أَجِرْنِی مِنَ النَّارِ بِعَفْوِک، وَ أَدْخِلْنِی الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِک، وَ زَوِّجْنِی مِنَ الْحُورِ الْعِینِ بِفَضْلِک، وَ أَلْحِقْنِی بِأَوْلِیائِک الصَّالِحِینَ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَبْرارِ الطَّیبِینَ الطَّاهِرِینَ الْأَخْیارِ، صَلَواتُک عَلَیهِمْ وَ عَلَی أَجْسادِهِمْ وَ أَرْواحِهِمْ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ؛
إِلهِی وَ سَیدِی وَ عِزَّتِک وَ جَلالِک لَئِنْ طالَبْتَنِی بِذُنُوبِی لَأُطالِبَنَّک بِعَفْوِک، وَ لَئِنْ طالَبْتَنِی بِلُؤْمِی لَأُطالِبَنَّک بِکرَمِک، وَ لَئِنْ أَدْخَلْتَنِی النَّارَ لَأُخْبِرَنَّ أَهْلَ النَّارِ بِحُبِّی لَک.
إِلهِی وَ سَیدِی إِنْ کنْتَ لَاتَغْفِرُ إِلّا لِأَوْلِیائِک وَ أَهْلِ طاعَتِک فَإِلی مَنْ یفْزَعُ الْمُذْنِبُونَ؟ وَإِنْ کنْتَ لَاتُکرِمُ إِلّا أَهْلَ الْوَفاءِ بِک فَبِمَنْ یسْتَغِیثُ الْمُسِیئُونَ؟ إِلهِی إِنْ أَدْخَلْتَنِی النَّارَ فَفِی ذلِک سُرُورُ عَدُوِّک، وَ إِنْ أَدْخَلْتَنِی الْجَنَّةَ فَفِی ذلِک سُرُورُ نَبِیک، وَ أَنَا وَاللّهِ أَعْلَمُ أَنَّ سُرُورَ نَبِیک أَحَبُّ إِلَیک مِنْ سُرُورِ عَدُوِّک؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک أَنْ تَمْلَأَ قَلْبِی حُبّاً لَک، وَ خَشْیةً مِنْک، وَ تَصْدِیقاً بِکتابِک، وَإِیماناً بِک، وَ فَرَقاً مِنْک، وَ شَوْقاً إِلَیک، یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکرامِ حَبِّبْ إِلَی لِقاءَک، وَ أَحْبِبْ لِقائِی، وَاجْعَلْ لِی فِی لِقائِک الرَّاحَةَ وَالْفَرَجَ وَالْکرامَةَ.
اللّهُمَّ أَلْحِقْنِی بِصالِحِ مَنْ مَضی، وَاجْعَلْنِی مِنْ صالِحِ مَنْ بَقِی وَ خُذْ بِی سَبِیلَ الصَّالِحِینَ، وَ أَعِنِّی عَلَی نَفْسِی بِما تُعِینُ بِهِ الصَّالِحِینَ عَلَی أَنْفُسِهِمْ، وَاخْتِمْ عَمَلِی بِأَحْسَنِهِ، وَاجْعَلْ ثَوابِی مِنْهُ الْجَنَّةَ بِرَحْمَتِک، وَ أَعِنِّی عَلَی صالِحِ مَا أَعْطَیتَنِی، وَ ثَبِّتْنِی یا رَبِّ وَ لَا تَرُدَّنِی فِی سُوءٍ اسْتَنْقَذْتَنِی مِنْهُ یا رَبَّ الْعالَمِینَ؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک إِیماناً لَاأَجَلَ لَهُ دُونَ لِقائِک، أَحْینِی مَا أَحْییتَنِی عَلَیهِ، وَ تَوَفَّنِی إِذا تَوَفَّیتَنِی عَلَیهِ، وَابْعَثْنِی إِذا بَعَثْتَنِی عَلَیهِ، وَ أَبْرِئْ قَلْبِی مِنَ الرِّیاءِ وَالشَّک وَالسُّمْعَةِ فِی دِینِک حَتَّی یکونَ عَمَلِی خالِصاً لَک.
اللّهُمَّ أَعْطِنِی بَصِیرَةً فِی دِینِک، وَ فَهْماً فِی حُکمِک، وَ فِقْهاً فِی عِلْمِک، وَ کفْلَینِ مِنْ رَحْمَتِک، وَ وَرَعاً یحْجُزُنِی عَنْ مَعاصِیک، وَبَیضْ وَجْهِی بِنُورِک، وَاجْعَلْ رَغْبَتِی فِیما عِنْدَک، وَ تَوَفَّنِی فِی سَبِیلِک وَ عَلَی مِلَّةِ رَسُو لِک صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ؛
اللّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِک مِنَ الْکسَلِ وَالْفَشَلِ وَالْهَمِّ وَالْجُبْنِ وَالْبُخْلِ وَالْغَفْلَةِ وَالْقَسْوَةِ وَالْمَسْکنَةِ وَالْفَقْرِ وَالْفاقَةِ وَکلِّ بَلِیةٍ وَالْفَواحِشِ مَا ظَهَرَ مِنْها وَ مَا بَطَنَ، وَ أَعُوذُ بِک مِنْ نَفْسٍ لَاتَقْنَعُ، وَ بَطْنٍ لَایشْبَعُ، وَ قَلْبٍ لَایخْشَعُ، وَ دُعاءٍ لَایسْمَعُ، وَ عَمَلٍ لَاینْفَعُ، وَ أَعُوذُ بِک یا رَبِّ عَلَی نَفْسِی وَ دِینِی وَمالِی وَ عَلَی جَمِیعِ مَا رَزَقْتَنِی مِنَ الشَّیطانِ الرَّجِیمِ، إِنَّک أَنْتَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ؛
اللّهُمَّ إِنَّهُ لَایجِیرُنِی مِنْک أَحَدٌ، وَ لَا أَجِدُ مِنْ دُونِک مُلْتَحَداً، فَلا تَجْعَلْ نَفْسِی فِی شَیءٍ مِنْ عَذابِک، وَ لَا تَرُدَّنِی بِهَلَکةٍ، وَ لَا تَرُدَّنِی بِعَذابٍ أَلِیمٍ. اللّهُمَّ تَقَبَّلْ مِنِّی، وَ أَعْلِ ذِکرِی، وَارْفَعْ دَرَجَتِی، وَ حُطَّ وِزْرِی، وَ لَا تَذْکرْنِی بِخَطِیئَتِی، وَاجْعَلْ ثَوابَ مَجْلِسِی، وَ ثَوابَ مَنْطِقِی، وَ ثَوابَ دُعائِی رِضاک وَالْجَنَّةَ، وَ أَعْطِنِی یا رَبِّ جَمِیعَ مَا سَأَلْتُک وَ زِدْنِی مِنْ فَضْلِک إِنِّی إِلَیک راغِبٌ یا رَبَّ الْعالَمِینَ؛
اللّهُمَّ إِنَّک أَنْزَلْتَ فِی کتابِک أَنْ نَعْفُوَ عَمَّنْ ظَلَمَنا وَ قَدْ ظَلَمْنا أَنْفُسَنا فَاعْفُ عَنَّا فَإِنَّک أَوْلی بِذلِک مِنَّا، وَ أَمَرْتَنا أَنْ لَانَرُدَّ سائِلاً عَنْ أَبْوابِنا وَ قَدْ جِئْتُک سائِلاً فَلَا تَرُدَّنِی إِلّا بِقَضاءِ حاجَتِی، وَ أَمَرْتَنا بِالْإِحْسانِ إِلی مَا مَلَکتْ أَیمانُنا وَ نَحْنُ أَرِقَّاؤُک فَأَعْتِقْ رِقابَنا مِنَ النَّارِ، یا مَفْزَعِی عِنْدَ کرْبَتِی، وَیا غَوْثِی عِنْدَ شِدَّتِی، إِلَیک فَزِعْتُ، وَ بِک اسْتَغَثْتُ وَ لُذْتُ، لَاأَلُوذُ بِسِواک، وَ لَا أَطْلُبُ الْفَرَجَ إِلّا مِنْک، فَأَغِثْنِی وَ فَرِّجْ عَنِّی یا مَنْ یفُک الْأَسِیرَ وَیعْفُو عَنِ الْکثِیرِ، اقْبَلْ مِنِّی الْیسِیرَ وَاعْفُ عَنِّی الْکثِیرَ، إِنَّک أَنْتَ الرَّحِیمُ الْغَفُورُ.
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک إِیماناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبِی، وَیقِیناً صادِقاً حَتَّی أَعْلَمَ أَنَّهُ لَنْ یصِیبَنِی إِلّا مَا کتَبْتَ لِی، وَ رَضِّنِی مِنَ الْعَیشِ بِمَا قَسَمْتَ لِی، یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.

در آن غسل کردن وارد شده و روایت شده: که حضرت زین العابدین(علیه السلام) این دعا را، در این شب از اول تا آخر شب خواندنش را تکرار می کرد:
اللَّهُمَّ ارْزُقنی التَّجافِی عَنْ دارِ الغُرُورِ، وَالإِنابَةَ إِلَی دارِ الْخُلُودِ، وَالاسْتِعدادَ لِلْمَوْتِ قَبْلَ حُلُولِ الْفَوتِ.
دعای شب بیست و هفتم ماه رمضان
یا مادَّ الظِّلِّ وَلَوْ شِئْتَ لَجَعَلْتَهُ ساکناً وَجَعَلْتَ الشَّمْسَ عَلَیهِ دَلِیلاً ثُمَّ قَبَضْتَهُ إِلَیک قَبْضاً یسِیراً، یا ذَا الْجُودِ وَالطَّوْلِ وَالْکبْرِیاءِ وَالْآلاءِ لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ عالِمُ الْغَیبِ وَالشَّهادَةِ الرَّحْمانُ الرَّحِیمُ، لَاإِلهَ إِلّا أَنْتَ یا قُدُّوسُ یا سَلامُ یا مُؤْمِنُ یا مُهَیمِنُ یا عَزِیزُ یا جَبَّارُ یا مُتَکبِّرُ یا اللّهُ یا خالِقُ یا بارِئُ یا مُصَوِّرُ، یا اللّهُ یا اللّهُ یا اللّهُ، لَک الْأَسْماءُ الْحُسْنی، وَالْأَمْثالُ الْعُلْیا، وَالْکبْرِیاءُ وَالْآلاءُ، أَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَأَنْ تَجْعَلَ اسْمِی فِی هذِهِ اللَّیلَةِ فِی السُّعَداءِ، وَرُوحِی مَعَ الشُّهَداءِ، وَ إِحْسانِی فِی عِلِّیینَ، وَ إِساءَتِی مَغْفُورَةً، وَأَنْ تَهَبَ لِی یقِیناً تُباشِرُ بِهِ قَلْبِی، وَإِیماناً یذْهِبُ الشَّک عَنِّی، وَتُرْضِینِی بِما قَسَمْتَ لِی، وَآتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً، وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً، وَقِنا عَذابَ النَّارِ الْحَرِیقِ، وَارْزُقْنِی فِیها ذِکرَک وَشُکرَک وَالرَّغْبَةَ إِلَیک وَالْإِنابَةَ وَالتَّوْبَةَ وَالتَّوْفِیقَ لِما وَفَّقْتَ لَهُ مُحَمَّداً وَآلَ مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَعَلَیهِمْ.

خطبه روز عید فطر را امام جماعت، پس از بجا آوردن نماز عید می خواند و آن به صورتی که شیخ صدوق در کتاب «من لا یحضره الفقیه» از حضرت امیرمؤمنان(علیه السلام) نقل کرده، چنین است:
«الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَالْأَرْضَ، وَجَعَلَ الظُّلُماتِ وَالنُّورَ، ثُمَّ الَّذِینَ کفَرُوا بِرَبِّهِمْ یعْدِلُونَ»، لَانُشْرِک بِاللّهِ شَیئاً وَلَا نَتَّخِذُ مِنْ دُونِهِ وَلِیاً، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَهُ مَا فِی السَّماواتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَلَهُ الْحَمْدُ فِی الْآخِرَةِ وَهُوَ الْحَکیمُ الْخَبِیرُ، «یعْلَمُ مَا یلِجُ فِی الْأَرْضِ وَمَا یخْرُجُ مِنْها وَمَا ینْزِلُ مِنَ السَّماءِ وَمَا یعْرُجُ فِیها وَهُوَ الرَّحِیمُ الْغَفُورُ»، کذَلِک اللّهُ لَاإِلهَ إِلّا هُوَ إِلَیهِ الْمَصِیرُ،
وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی یمْسِک السَّماءَ أَنْ تَقَعَ عَلَی الْأَرْضِ إِلّا بِإِذْنِهِ إِنَّ اللّهَ بِالنَّاسِ لَرَؤُوفٌ رَحِیمٌ؛ اللّهُمَّ ارْحَمْنا بِرَحْمَتِک، وَاعْمُمْنا بِمَغْفِرَتِک إِنَّک أَنْتَ الْعَلِی الْکبِیرُ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَامَقْنُوطٌ مِنْ رَحْمَتِهِ، وَلَا مَخْلُوٌّ مِنْ نِعْمَتِهِ وَلَا مُؤْیسٌ مِنْ رَوْحِهِ، وَلَا مُسْتَنْکفٌ عَنْ عِبادَتِهِ، بِکلِمَتِهِ قامَتِ السَّموَاتُ السَّبْعُ، وَاسْتَقَرَّتِ الْأَرْضُ الْمِهادُ، وَثَبَتَتِ الْجِبالُ الرَّواسِی، وَجَرَتِ الرِّیاحُ اللَّواقِحُ، وَسارَ فِی جَوِّ السَّماءِ السَّحابُ، وَقامَتْ عَلَی حُدُودِهَا الْبِحارُ، وَهُوَ إِلهٌ لَها وَقاهِرٌ یذِلُّ لَهُ الْمُتَعَزِّزُونَ، وَیتَضاءَلُ لَهُ الْمُتَکبِّرُونَ، وَیدِینُ لَهُ طَوْعاً وَکرْهاً الْعالَمُونَ؛
نَحْمَدُهُ کمَا حَمِدَ نَفْسَهُ وَکما هُوَ أَهْلُهُ وَنَسْتَعِینُهُ وَنَسْتَغْفِرُهُ وَنَسْتَهْدِیهِ وَنَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، یعْلَمُ مَا تُخْفِی النُّفُوسُ، وَمَا تُجِنُّ الْبِحارُ، وَمَا تَواری مِنْهُ ظُلْمَةٌ، وَلَا تَغِیبُ عَنْهُ غائِبَةٌ، وَمَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ مِنْ شَجَرَةٍ وَلَا حَبَّةٍ فِی ظُلْمَةٍ إِلّا یعْلَمُها لَاإِلهَ إِلّا هُوَ وَلَا رَطْبٍ وَلَا یابِسٍ إِلّا فِی کتابٍ مُبِینٍ؛ وَیعْلَمُ مَا یعْمَلُ الْعامِلُونَ وَأَی مَجْرَی یجْرُونَ، وَ إِلَی أَی مُنْقَلَبٍ ینْقَلِبُونَ، وَنَسْتَهْدِی اللّهَ بِالْهُدَی؛
وَنَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَنَبِیهُ وَرَسُولُهُ إِلَی خَلْقِهِ، وَأَمِینُهُ عَلَی وَحْیهِ، وَأَنَّهُ قَدْ بَلَّغَ رِسالاتِ رَبِّهِ وَجاهَدَ فِی اللّهِ الْحائِدِینَ عَنْهُ الْعادِلِینَ بِهِ، وَعَبَدَ اللّهَ حَتَّی أَتاهُ الْیقِینُ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَسَلَّمَ، أُوصِیکمْ بِتَقْوَی اللّهِ الَّذِی لَاتَبْرَحُ مِنْهُ نِعْمَةٌ، وَلَا تَنْفَدُ مِنْهُ رَحْمَةٌ، وَلَا یسْتَغْنِی الْعِبادُ عَنْهُ، وَلَا یجْزِی أَنْعُمَهُ الْأَعْمالُ، الَّذِی رَغَّبَ فِی التَّقْوَی، وَزَهَّدَ فِی الدُّنْیا، وَحَذَّرَ الْمَعاصِی، وَتَعَزَّزَ بِالْبَقاءِ، وَذَلَّلَ خَلْقَهُ بِالْمَوْتِ وَالْفَناءِ، وَالْمَوْتُ غایةُ الْمَخْلُوقِینَ وَسَبِیلُ الْعالَمِینَ، وَمَعْقُودٌ بِنَواصِی الْباقِینَ؛
لَایعْجِزُهُ إِباقُ الْهارِبِینَ، وَعِنْدَ حُلُولِهِ یأْسِرُ أَهْلَ الْهَوَی، یهْدِمُ کلَّ لَذَّةٍ، وَیزِیلُ کلَّ نِعْمَةٍ، وَیقْطَعُ کلَّ بَهْجَةٍ، وَالدُّنْیا دارٌ کتَبَ اللّهُ لَهَا الْفَناءَ، وَلِأَهْلِها مِنْهَا الْجَلاءَ، فَأَکثَرُهُمْ ینْوِی بَقاءَها، وَیعَظِّمُ بَناءَها، وَهِی حُلْوَةٌ خَضِرَةٌ قَدْ عُجِّلَتْ لِلطَّالِبِ وَالْتَبَسَتْ بِقَلْبِ النَّاظِرِ، وَتُضْنِی ذو الثَّرْوَةِ الضَّعِیفَ وَیجْتَوِیهَا الْخائِفُ الْوَجِلُ،
فَارْتَحِلُوا مِنْها یرْحَمُکمُ اللّهُ بِأَحْسَنِ مَا بِحَضْرَتِکمْ، وَلَا تَطْلُبُوا مِنْها أَکثَرَ مِنَ الْقَلِیلِ، وَلَا تَسْأَلُوا مِنْها فَوْقَ الْکفافِ، وَارْضَوْا مِنْها بِالْیسِیرِ، وَلَا تَمُدُّنَّ أَعْینَکمْ مِنْها إِلی مَا مُتِّعَ الْمُتْرَفُونَ بِهِ، وَاسْتَهِینُوا بِها وَلَا تُوَطِّنُوها، وَأَضِرُّوا بِأَنْفُسِکمْ فِیها، وَ إِیاکمْ وَالتَّنَعُّمَ وَالتَّلَهِّی وَالْفاکهاتِ؛ فَإِنَّ فِی ذلِک غَفْلَةً وَاغْتِراراً؛
أَلا إِنَّ الدُّنْیا قَدْ تَنَکرَتْ وَأَدْبَرَتْ وَاحْلَوْلَتْ وَآذَنَتْ بِوَداعٍ، أَلا وَ إِنَّ الْآخِرَةَ قَدْ رَحَلَتْ فَأَقْبَلَتْ وَأَشْرَفَتْ وَآذَنَتْ بِاطِّلاعٍ، أَلا وَ إِنَّ الْمِضْمارَ الْیوْمَ وَالسِّباقَ غَداً، أَلا وَ إِنَّ السُّبْقَةَ الْجَنَّةُ وَالْغایةَ النَّارُ، أَلا أَفَلا تائِبٌ مِنْ خَطِیئَتِهِ قَبْلَ یوْمِ مَنِیتِهِ، أَلا عامِلٌ لِنَفْسِهِ قَبْلَ یوْمِ بُؤْسِهِ وَفَقْرِهِ، جَعَلَنَا اللّهُ وَ إِیاکمْ مِمَّنْ یخافُهُ وَیرْجُو ثَوابَهُ؛
أَلا إِنَّ هذَا الْیوْمَ یوْمٌ جَعَلَهُ اللّهُ لَکمْ عِیداً، وَجَعَلَکمْ لَهُ أَهْلاً، فَاذْکرُوا اللّهَ یذْکرْکمْ، وَادْعُوهُ یسْتَجِبْ لَکمْ، وَأَدُّوا فِطْرَتَکمْ فَإِنَّها سُنَّةُ نَبِیکمْ، وَفَرِیضَةٌ واجِبَةٌ مِنْ رَبِّکمْ، فَلْیؤَدِّها کلُّ امْرِی مِنْکمْ عَنْ نَفْسِهِ وَعَنْ عِیالِهِ کلِّهِمْ، ذَکرِهِمْ وَأُنْثاهُمْ، وَصَغِیرِهِمْ وَکبِیرِهِمْ وَحُرِّهِمْ وَمَمْلُوکهِمْ؛ عَنْ کلِّ إِنْسانٍ مِنْهُمْ صاعاً مِنْ بُرٍّ، أَوْ صاعاً مِنْ تَمْرٍ، أَوْ صاعاً مِنْ شَعِیرٍ؛
وَأَطِیعُوا اللّهَ فِیما فَرَضَ عَلَیکمْ وَأَمَرَکمْ بِهِ مِنْ إِقامِ الصَّلاةِ، وَإِیتآءِ الزَّکاةِ، وَحِجِّ الْبَیتِ، وَصَوْمِ شَهْرِ رَمَضانَ، وَالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَالنَّهْی عَنِ الْمُنْکرِ، وَالْإِحْسانِ إِلی نِسائِکمْ وَمَا مَلَکتْ أَیمانُکمْ، وَأَطِیعُوا اللّهَ فِیما نَهاکمْ عَنْهُ مِنْ قَذْفِ الْمُحْصَنَةِ، وَ إِتْیانِ الْفاحِشَةِ، وَشُرْبِ الْخَمْرِ، وَبَخْسِ الْمِکیالِ، وَنَقْصِ الْمِیزانِ، وَشَهادَةِ الزُّورِ، وَالْفِرارِ مِنَ الزَّحْفِ؛
عَصَمَنَا اللّهُ وَ إِیاکمْ بِالتَّقْوی وَجَعَلَ الْآخِرَةَ خَیراً لَنا وَلَکمْ مِنَ الْأُولَی، إِنَّ أَحْسَنَ الْحَدِیثِ وَأَبْلَغَ مَوْعِظَةِ الْمُتَّقِینَ کتابُ اللّهِ الْعَزِیزِ الْحَکیمِ، أَعُوذُ بِاللّهِ مِنَ الشَّیطانِ الرَّجِیمِ «بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ قُلْ هُوَ اللّهُ أَحَدٌ اللّهُ الصَّمَدُ لَمْ یلِدْ وَلَمْ یولَدْ وَلَمْ یکنْ لَهُ کفُواً أَحَدٌ».
سپس اندکی پس از فراغ از خطبه، مانند کسی که شتاب داشته باشد می نشیند، آنگاه برخاسته، خطبه دوم را می خواند و این همان خطبه ای است که حضرت امیرمؤمنان در روز جمعه، پس از نشستن و برخاستن از خطبه اوّل می خواندند و آن خطبه این است:
الْحَمْدُلِلّهِ نَحْمَدُهُ وَنَسْتَعِینُهُ وَنُؤْمِنُ بِهِ وَنَتَوَکلُ عَلَیهِ، وَنَشْهَدُ أَنْ لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، وَأَنَّ مُحَمَّداً عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ صَلَواتُ اللّهِ وَسَلامُهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَمَغْفِرَتُهُ وَرِضْوانُهُ.
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک وَرَسُولِک وَنَبِیک صَلاةً نامِیةً زاکیةً تَرْفَعُ بِها دَرَجَتَهُ، وَتُبَینُ بِها فَضْلَهُ، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ، وَبارِک عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ کما صَلَّیتَ وَبارَکتَ وَتَرَحَّمْتَ عَلَی إِبْراهِیمَ وَآلِ إِبْراهِیمَ إِنَّک حَمِیدٌ مَجِیدٌ؛
اللّهُمَّ عَذِّبْ کفَرَةَ أَهْلِ الْکتابِ الَّذِینَ یصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِک، وَیجْحَدُونَ آیاتِک، وَیکذِّبُونَ رُسُلَک. اللّهُمَّ خالِفْ بَینَ کلِمَتِهِمْ، وَأَلْقِ الرُّعْبَ فِی قُلُوبِهِمْ، وَأَنْزِلْ عَلَیهِمْ رِجْزَک وَنَقِمَتَک وَبَأْسَک الَّذِی لَاتَرُدُّهُ عَنِ الْقَوْمِ الْمُجْرِمِینَ. اللّهُمَّ انْصُرْ جُیوشَ الْمُسْلِمِینَ وَسَرَایاهُمْ وَمُرابِطِیهِمْ فِی مَشارِقِ الْأَرْضِ وَمَغارِبِها إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
اللّهُمَّ اغْفِرْ لِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِماتِ. اللّهُمَّ اجْعَلِ التَّقْوی زادَهُمْ، وَالْإِیمانَ وَالْحِکمَةَ فِی قُلُوبِهِمْ، وَأَوْزِعْهُمْ أَنْ یشْکرُوا نِعْمَتَک الَّتِی أَنْعَمْتَ عَلَیهِمْ وَأَنْ یوفُوا بِعَهْدِک الَّذِی عاهَدْتَهُمْ عَلَیهِ، إِلهَ الْحَقِّ وَخالِقَ الْخَلْقِ؛ اللّهُمَّ اغْفِرْ لِمَنْ تُوُفِّی مِنَ الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِناتِ وَالْمُسْلِمِینَ وَالْمُسْلِماتِ وَ لِمَنْ هُوَ لاحِقٌ بِهِمْ مِنْ بَعْدِهِمْ مِنْهُمْ إِنَّک أَنْتَ الْعَزِیزُ الْحَکیمُ؛
«إِنَّ اللّهَ یأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحسانِ وَإِیتاءِ ذِی الْقُرْبی، وَینْهی عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْکرِ وَالْبَغْی یعِظُکمْ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ»، اذْکرُوا اللّهَ یذْکرْکمْ فَإِنَّهُ ذاکرٌ لِمَنْ ذَکرَهُ، وَاسْأَلُوا اللّهَ مِنْ رَحْمَتِهِ وَفَضْلِهِ فَإِنَّهُ لَایخِیبُ عَلَیهِ داعٍ دَعاهُ، «رَبَّنا آتِنا فِی الدُّنْیا حَسَنَةً وَفِی الْآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِنا عَذابَ النَّارِ».

روز بیست و پنجم، روز دَحوُالاَرض است؛ یکی از آن چهار روزی است که در تمام سال به برتری و مزیت روزه گرفتن ممتاز است و در روایتی آمده: که روزه این روز همانند روزه هفتاد سال است و در روایت دیگر آمده: که جبران روزۀ هفتاد سال است و هرکه این روز را روزه بگیرد و شب را به عبادت به پایان ببرد، برای او عبادت صد سال نوشته شود و برای روزه دار این روز، هرچه در میان زمین و آسمان است استغفار کند. و این روزی است که رحمت خدا در آن پخش می شود و برای عبادت و اجتماع برای ذکر خدا در این روز پاداش بسیاری است و برای این روز جز روزه و عبادت و ذکر خدا و غسل دو عمل دیگر وارد است:
اوّل:
نمازی که در کتاب های علمای شیعه از اهل قم روایت شده و آن دو رکعت است در وقت بالا آمدن آفتاب تا پیش از گذشتن از وقت ظهر، در هر رکعت پس از سوره «حمد» «پنج مرتبه» سوره «وَ الشَّمس» خوانده شود و پس از سلام بگوید:
لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ.
آنگاه دعا کند و بخواند:
یا مُقِیلَ الْعَثَراتِ أَقِلْنِی عَثْرَتِی، یا مُجِیبَ الدَّعَوَاتِ أَجِبْ دَعْوَتِی، یا سامِعَ الْأَصْواتِ اسْمَعْ صَوْتِی وَارْحَمْنِی وَتَجاوَزْ عَنْ سَیئاتِی وَمَا عِنْدِی یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکرامِ.
دوّم:
خواندن دعایی که شیخ در کتاب «مصباح» فرموده: خواندن آن مستحب است:
اللّهُمَّ داحِی الکعْبَةِ، وَفالِقَ الْحَبَّةِ، وَصارِفَ اللَّزْبَةِ، وَکاشِفَ کلِّ کرْبَةٍ، أَسْأَلُک فِی هذَا الْیوْمِ مِنْ أَیامِک الَّتِی أَعْظَمْتَ حَقَّها، وَأَقْدَمْتَ سَبْقَها، وَجَعَلْتَها عِنْدَ الْمُؤْمِنِینَ وَدِیعَةً، وَ إِلَیک ذَرِیعَةً، وَبِرَحْمَتِک الْوَسِیعَةِ، أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ عَبْدِک الْمُنْتَجَبِ فِی الْمِیثاقِ الْقَرِیبِ یوْمَ التَّلاقِ فاتِقِ کلِّ رَتْقٍ، وَداعٍ إِلی کلِّ حَقٍّ، وَعَلَی أَهْلِ بَیتِهِ الْأَطْهارِ، الْهُداةِ الْمَنارِ، دَعائِمِ الْجَبَّارِ، وَ وُلاةِ الْجَنَّةِ وَالنَّارِ، وَأَعْطِنا فِی یوْمِنا هذَا مِنْ عَطائِک الْمَخْزُونِ غَیرَ مَقْطُوعٍ وَلَا مَمْنُوعٍ، تَجْمَعُ لَنا بِهِ التَّوْبَةَ، وَحُسْنَ الْأَوْبَةِ؛
یا خَیرَ مَدْعُوٍّ، وَأَکرَمَ مَرْجُوٍّ، یا کفِی یا وَفِی، یا مَنْ لُطْفُهُ خَفِی، الْطُفْ لِی بِلُطْفِک، وَأَسْعِدْنِی بِعَفْوِک، وَأَیدْنِی بِنَصْرِک، وَلَا تُنْسِنِی کرِیمَ ذِکرِک، بِوُلاةِ أَمْرِک، وَحَفَظَةِ سِرِّک، وَ احْفَظْنِی مِنْ شَوائِبِ الدَّهْرِ إِلی یوْمِ الْحَشْرِ وَالنَّشْرِ، وَأَشْهِدْنِی أَوْلِیاءَک عِنْدَ خُرُوجِ نَفْسِی، وَحُلُولِ رَمْسِی، وَانْقِطاعِ عَمَلِی، وَانْقِضاءِ أَجَلِی. اللّهُمَّ وَاذْکرْنِی عَلَی طُولِ الْبِلی إِذا حَلَلْتُ بَینَ أَطْباقِ الثَّری، وَنَسِینِی النَّاسُونَ مِنَ الْوَری، وَأَحْلِلْنِی دارَ الْمُقامَةِ، وَبَوِّئْنِی مَنْزِلَ الْکرامَةِ؛
وَاجْعَلْنِی مِنْ مُرافِقِی أَوْلِیائِک وَأَهْلِ اجْتِبائِک وَاصْطِفائِک، وَبارِک لِی فِی لِقائِک، وَارْزُقْنِی حُسْنَ الْعَمَلِ قَبْلَ حُلُولِ الْأَجَلِ بَرِیئاً مِنَ الزَّلَلِ وَسُوءِ الْخَطَلِ. اللّهُمَّ وَأَوْرِدْنِی حَوْضَ نَبِیک مُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَاسْقِنِی مِنْهُ مَشْرَباً رَوِیاً سائِغاً هَنِیئاً لَاأَظْمَأُ بَعْدَهُ، وَلَا أُحَلَّأُ وِرْدَهُ، وَلَا عَنْهُ أُذادُ، وَاجْعَلْهُ لِی خَیرَ زادٍ، وَأَوْفی مِیعادٍ یوْمَ یقُومُ الْأَشْهادُ. اللّهُمَّ وَالْعَنْ جَبابِرَةَ الْأَوَّلِینَ وَالْآخِرِینَ وَبِحُقُوقِ أَوْلِیائِک الْمُسْتَأْثِرِینَ. اللّهُمَّ وَاقْصِمْ دَعائِمَهُمْ، وَأَهْلِک أَشْیاعَهُمْ وَعامِلَهُمْ، وَعَجِّلْ مَهالِکهُمْ، وَاسْلُبْهُمْ مَمالِکهُمْ، وَضَیقْ عَلَیهِمْ مَسالِکهُمْ، وَالْعَنْ مُساهِمَهُمْ وَمُشارِکهُمْ؛
اللّهُمَّ وَعَجِّلْ فَرَجَ أَوْلِیائِک، وَارْدُدْ عَلَیهِمْ مَظالِمَهُمْ، وَأَظْهِرْ بِالْحَقِّ قائِمَهُمْ، وَاجْعَلْهُ لِدِینِک مُنْتَصِراً، وَبِأَمْرِک فِی أَعْدائِک مُؤْتَمِراً. اللّهُمَّ احْفُفْهُ بِمَلائِکةِ النَّصْرِ، وَبِما أَلْقَیتَ إِلَیهِ مِنَ الْأَمْرِ فِی لَیلَةِ الْقَدْرِ، مُنْتَقِماً لَک حَتّی تَرْضی، وَیعُودَ دِینُک بِهِ وَعَلَی یدَیهِ جَدِیداً غَضّاً، وَیمْحَضَ الْحَقَّ مَحْضاً، وَیرْفُضَ الْباطِلَ رَفْضاً. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَیهِ وَعَلَی جَمِیعِ آبائِهِ، وَاجْعَلْنا مِنْ صَحْبِهِ وَأُسْرَتِهِ، وَابْعَثْنا فِی کرَّتِهِ، حَتّی نَکونَ فِی زَمانِهِ مِنْ أَعْوانِهِ. اللّهُمَّ أَدْرِک بِنا قِیامَهُ، وَأَشْهِدْنا أَیامَهُ وَصَلِّ عَلَیهِ، وَارْدُدْ إِلَینا سَلامَهُ، وَالسَّلامُ عَلَیهِ وَرَحْمَةُ اللّهِ وَبَرَکاتُهُ.
میرداماد(ره) در رساله «اَربعة اَیام» خود، در بیان اعمال روز «دَحوُالاَرض» فرموده است: زیارت امام رضا(علیه السلام) در این روز برترین کارهای مستحب و مؤکدترین آداب می باشد و همچنین زیارت آن حضرت در روز اول ماه رجب الفرد، در نهایت تأکید بوده و نسبت به آن ترغیب بسیار شده است.

روز نهم، روز عرفه و از اعیاد بزرگ است، گرچه به اسم عید نامیده نشده و روزی است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت خویش دعوت کرده و سفره های جود و احسانش را برای آنان گسترده و شیطان در این روز خوارتر و حقیرتر و رانده تر و خشمناک تر از روزهای دیگر است؛
روایت شده: که حضرت زین العابدین(علیه السلام) در روز عرفه صدای گدایی را شنید که از مردم درخواست کمک می کرد، به او فرمود: وای بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست می کنی؟! و حال آنکه برای بچه های در رحم، در این روز امید می رود که احسان خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند.
و برای این روز چند عمل وارد است:
اوّل:
غسل.
دوم:
«زیارت حضرت سید الشّهداء» که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه برتر از اینها است و روایات در فراوانیِ برتری و مزیت فضیلت زیارت آن حضرت در این روز متواتر است [یعنی از افراد بسیاری نقل شده است] و اگر کسی در این روز توفیق یابد که زیر قبّه ی مقدّسه آن حضرت باشد، ثوابش کمتر از کسی که در عرفات باشد نیست، بلکه بیشتر و بیشتر است و کیفیت زیارت آن حضرت پس از این در «باب زیارات» ان شاء الله تعالی می آید.
سوم:
پس از نماز عصر، پیش از آنکه مشغول خواندن دعاهای عرفه شوی، در زیر آسمان دو رکعت نماز بخوان و به گناهانت نزد خداوند اعتراف و اقرار کن تا به ثواب عرفات دست یابی و گناهانت آمرزیده شود، آنگاه به اعمال و دعاهای عرفه که از ائمه طاهرین روایت شده است مشغول شو و آن اعمال و دعاها بیشتر از آن است که به طور کامل در این مختصر بگنجد ولی به اندازه ای که این کتاب ظرفیت آن را داشته باشد نقل می کنم.
شیخ کفعمی در کتاب «مصباح» فرموده: برای کسی که از دعا خواندن بی حال نشود روزه ی روز عرفه مستحب است؛ و پیش از رسیدن آفتاب به وقت شرعی ظهر، غسل مستحب است و نیز زیارت امام حسین(علیه السلام) در روزوشب عرفه بر دیگر اوقات ترجیح دارد؛ و چون وقت رسیدن خورشید به ظهر شرعی رسید، زیر آسمان برو و نماز ظهر و عصر را با رکوع و سجود نیکو بخوان و چون از نماز ظهروعصر فارغ شوی، دو رکعت نماز بخوان، در رکعت اول پس از سوره «حمد» سوره «توحید» و در رکعت دوم بعد از «حمد» سوره «کافرون»، پس از آن چهار رکعت نماز، در هر رکعت پس از سوره «حمد» «پنجاه مرتبه» سوره «توحید» بخوان.
فقیر می گوید: این نماز همان «نماز حضرت امیرالمؤمنین» است که در ضمن اعمال روز جمعه گذشت؛ سپس شیخ کفعمی فرموده است: این تسبیحات را که از حضرت رسول(صلی الله علیه وآله) روایت شده است و سید ابن طاووس در «اقبال» ذکر فرموده بخوان:
سُبْحانَ الَّذِی فِی السَّماءِ عَرْشُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْأَرْضِ حُکمُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْقُبُورِ قَضاؤُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْبَحْرِ سَبِیلُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی النَّارِ سُلْطانُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْجَنَّةِ رَحْمَتُهُ! سُبْحانَ الَّذِی فِی الْقِیامَةِ عَدْلُهُ! سُبْحانَ الَّذِی رَفَعَ السَّماءَ! سُبْحانَ الَّذِی بَسَطَ الْأَرْضَ! سُبْحانَ الَّذِی لَامَلْجَأَ وَلَا مَنْجا مِنْهُ إِلّا إِلَیهِ.
سپس «صد مرتبه» بگو:
سُبْحانَ اللّهِ وَالْحَمْدُ لِلّهِ وَلَا إِلهَ إِلّا اللّهُ وَاللّهُ أَکبَرُ.
و سوره «توحید» را «صد مرتبه» و «آیت الکرسی» را «صد مرتبه» بخوان و «صد مرتبه» بر محمّد و آل محمّد صلوات فرست و «ده مرتبه» بگو:
لَاإِلهَ إِلّا اللّهُ وَحْدَهُ لَاشَرِیک لَهُ، لَهُ الْمُلْک، وَلَهُ الْحَمْدُ، یحْیی وَیمِیتُ، وَیمِیتُ وَیحْیی، وَهُوَ حَی لَایمُوتُ، بِیدِهِ الْخَیرُ، وَهُوَ عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ.
و «ده مرتبه»:
أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لَاإِلهَ إِلّا هُوَ الْحَی الْقَیومُ وَأَ تُوبُ إِلَیهِ.
و «ده مرتبه»:
یا اللَّهُ
و «ده مرتبه»:
یا رَحْمَنُ
و «ده مرتبه»:
یا رَحِیمُ
و «ده مرتبه»:
یا بَدِیعَ السَّماواتِ وَالْأَرْضِ یا ذَا الْجَلالِ وَالْإِکرامِ.
و «ده مرتبه»:
یا حَی یا قَیومُ
«ده مرتبه»:
یا حَنَّانُ یا مَنَّانُ
و «ده مرتبه»:
یا لا إِلَهَ إِلا أَنْتَ
و «ده مرتبه»:
آمِینَ
آنگاه بگو:
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک یا مَنْ هُوَ أَقْرَبُ إِلَی مِنْ حَبْلِ الْوَرِیدِ، یا مَنْ یحُولُ بَینَ الْمَرْءِ وَقَلْبِهِ، یا مَنْ هُوَ بِالْمَنْظَرِ الْأَعْلی وَبِالْأُفُقِ الْمُبِینِ، یا مَنْ هُوَ الرَّحْمنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوی، یا مَنْ لَیسَ کمِثْلِهِ شَیءٌ وَهُوَ السَّمِیعُ الْبَصِیرُ، أَسْأَلُک أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ.
حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد؛ آنگاه این صلوات را که از امام صادق(علیه السلام) روایت شده بخوان که هرکه بخواهد محمّد و آل محمّد(صلی الله علیه وآله) را در فرستادن صلوات بر ایشان مسرور نماید، بگوید:
اللّهُمَّ یا أَجْوَدَ مَنْ أَعْطی، وَیا خَیرَ مَنْ سُئِلَ، وَیا أَرْحَمَ مَنِ اسْتُرْحِمَ. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْأَوَّلِینَ، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْآخِرِینَ، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمَلَاَ الْأَعْلی، وَصَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ فِی الْمُرْسَلِینَ. اللّهُمَّ أَعْطِ مُحَمَّداً وَآلَهُ الْوَسِیلَةَ وَالْفَضِیلَةَ وَالشَّرَفَ وَالرِّفْعَةَ وَالدَّرَجَةَ الْکبِیرَةَ. اللّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَلَمْ أَرَهُ فَلا تَحْرِمْنِی فِی الْقِیامَةِ رُؤْیتَهُ، وَارْزُقْنِی صُحْبَتَهُ، وَتَوَفَّنِی عَلَی مِلَّتِهِ، وَاسْقِنِی مِنْ حَوْضِهِ مَشْرَباً رَوِیاً سائِغاً هَنِیئاً لَاأَظْمَأُ بَعْدَهُ أَبَداً، إِنَّک عَلَی کلِّ شَیءٍ قَدِیرٌ. اللّهُمَّ إِنِّی آمَنْتُ بِمُحَمَّدٍ صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ وَلَمْ أَرَهُ فَعَرِّفْنِی فِی الْجِنانِ وَجْهَهُ. اللّهُمَّ بَلِّغْ مُحَمَّداً صَلَّی اللّهُ عَلَیهِ وَآلِهِ مِنِّی تَحِیةً کثِیرَةً وَسَلاماً.
پس دعای «امّ داود» را که بیانش در ضمن اعمال ماه رجب گذشت بخوان.
آنگاه این تسبیح را که ثوابش در زیاد بودن شماره نمی شود و من میزان ثواب آن را به خاطر رعایت اختصار بیان نکردم، بگو:
سُبْحانَ اللّهِ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ بَعْدَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ مَعَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ یبْقی رَبُّنا وَیفْنی کلُّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً بَعْدَ کلِّ أَحَدٍ وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً مَعَ کلِّ أَحَدٍ؛
وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً یفْضُلُ تَسْبِیحَ الْمُسَبِّحِینَ فَضْلاً کثِیراً لِرَبِّنَا الْباقِی وَیفْنی کلُّ أَحَدٍ! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسْبِیحاً لَایحْصی وَلَا یدْری وَلَا ینْسی وَلَا یبْلی وَلَا یفْنی وَلَیسَ لَهُ مُنْتَهی! وَسُبْحانَ اللّهِ تَسبِیحاً یدُومُ بِدَوامِهِ وَیبْقی بِبَقائِهِ فِی سِنِی الْعالَمِینَ وَشُهُورِ الدُّهُورِ وَأَیامِ الدُّنْیا وَساعاتِ اللَّیلِ وَالنَّهارِ! وَسُبْحانَ اللّهِ أَبَدَ الْأَبَدِ وَمَعَ الْأَبَدِ مِمّا لَایحْصِیهِ الْعَدَدُ، وَلَا یفْنِیهِ الْأَمَدُ، وَلَا یقْطَعُهُ الْأَبَدُ، وَ تَبارَک اللّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِینَ.
سپس بگو:
وَالْحَمْدُ لِلّهِ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ وَالْحَمْدُ لِلّهِ بَعْدَ کلِّ أَحَدٍ... [دعای بالا تا آخر دعا]
ولی به جای هر «سُبْحانَ اللّهِ»، بگو: «الْحَمْدُ لِلّهِ»
و چون به «أَحْسَنُ الْخالِقِینَ» رسیدی بگو:
لا إِلهَ إِلّا اللّهُ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ... [دعای بالا تا آخر دعا]
که بجای «سُبْحانَ اللّهِ»، «لا إِلهَ إِلّا اللّهُ» بگویی
و پس از آن بگو:
وَاللّهُ أَکبَرُ قَبْلَ کلِّ أَحَدٍ...[دعای بالا تا پایان دعا]
که بجای «سُبْحانَ اللّهِ»، «اللّهُ أَکْبَرُ» بگویی.
سپس بخوان دعای «اللّهُمَّ مَنْ تَعَبَّأَ وَتَهَیَّأَ» را که در اعمال شب جمعه گذشت،
پس بخوان دعای علی بن الحسین(علیه السلام) را که شیخ طوسی در کتاب «مصباح المتهجّد» ذکر فرموده: «اللّهُمَّ أَنْتَ اللّهُ رَبُّ الْعالَمِینَ..»
نویسنده گوید: این دعا چون دعای موقف عرفات و بسیار طولانی بود ذکر نکردم؛
و در این روز دعای «چهل وهفتم» صحیفه کامله آن حضرت را با خشوع و دلشکستگی بخوان که دعایی است مشتمل بر تمام مطالب دنیا و آخرت که درود خدا بر پدیدآورنده اش باد.
چهارم:
از جمله دعاهای مشهور این روز «دعای حضرت سید الشّهدا [در روز عرفه]» است. به هر صورت هرکه توفیق یابد و روز عرفه را در عرفات باشد، دعاها و اعمال بسیار دارد و بهترین اعمال در این روز دعاست و این روز برجسته و عالی رتبه، در همۀ روزهای سال به خاطر دعا امتیاز دارد و برای برادران مؤمن از آنان که زنده اند یا دار فانی را وداع گفته اند دعای بسیار باید کرد و روایت وارد در حال عبدالله بن جُندَب، در موقف عرفات و دعای او برای برادران خود مشهور است؛
و همچنین روایت زید نِرسی، دربارۀ حال ثقه جلیل القدر، معاویة بن وهب در صحرای عرفات و دعای او درباره فرد فرد از اشخاصی که در آفاق بودند و روایت او از امام صادق(علیه السلام) در برتری و مزیت این عمل، شایسته ملاحظه و توّجه است و امید واثق از برادران دینی، آنکه به این بزرگواران اقتدا نموده و اهل ایمان را در دعا بر خود مقدّم دارند و این گنه کار روسیاه را یکی از آن اشخاص به حساب آرند و در حال حیات و مرگ از دعای خیر فراموشم نفرمایند؛
و نیز در این روز «زیارت جامعه سوم» را قرائت کن؛ و در پایان روز عرفه چنین بخوان:
یا رَبِّ إِنَّ ذُنُوبِی لَاتَضُرُّک، وَ إِنَّ مَغْفِرَتَک لِی لَاتَنْقُصُک، فَأَعْطِنِی مَا لَا ینْقُصُک، وَاغْفِرْ لِی مَا لَایضُرُّک.
و نیز بخوان:
اللّهُمَّ لَاتَحْرِمْنِی خَیرَ مَا عِنْدَک لِشَرِّ مَا عِنْدِی، فَإِنْ أَنْتَ لَمْ تَرْحَمْنِی بِتَعَبِی وَنَصَبِی فَلا تَحْرِمْنِی أَجْرَ الْمُصابِ عَلَی مُصِیبَتِهِ.
نویسنده گوید: سید ابن طاووس، در ضمن دعاهای روز عرفه فرموده: چون غروب آفتاب نزدیک شود بگو: «بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ سُبْحانَ اللّهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ. ..» تا پایان و این همان «دعای عشرات» است که پیش از این گذشت. پس سزاوار است خواندن دعای عشرات که خواندن آن در هر صبح و شام مستحب است، در پایان روز عرفه ترک نشود و این اذکار عشراتی را که کفعمی نقل کرده، همان اذکار آخر دعای عشرات است که سید ابن طاووس روایت کرده.

مقدمه در آداب سفر است و مشتمل است بر یک مقدمه و چند فصل و یک خاتمه
چون اراده سفر می کنی، شایسته است روز چهارشنبه و پنجشنبه و جمعه را روزه بداری و برای سفر کردن، روز شنبه یا روز سه شنبه یا روز پنجشنبه را انتخاب کنی و از سفر کردن در روز دوشنبه و چهارشنبه و پیش از ظهر روز جمعه بپرهیز و از سفر کردن در این ایام که در این نظم واقع شده، دوری کن:
هفت روزی نحس باشد در مَهی
زان حذر کن تا نیابی هیچ رنج
سه و پنـج و سیـزده بـا شانـزده
بیست ویک با بیست وچهار و بیست وپنج
[در بعضی از روایات نقل شده: که در بیست ویکم ماه سفر کردن مطلوب است و در روز هشتم و بیست وسوم خوب نیست. عباس قمی]
در ایام مُحاق و در حالی که ماه در برج عقرب است به سفر مرو و اگر در این اوقات برای سفر کردن ضرورتی پیش آمد، دعای سفر را بخوان و صدقه بده، آنگاه به سفر برو.
روایت شده: مردی از اصحاب حضرت باقر(علیه السلام) اراده سفر کرد و برای وداع خدمت آن جناب رسید، حضرت فرمود: پدرم علی بن الحسین(علیه السلام) هرگاه اراده می کرد که به سوی بعضی از املاک خود بیرون رود، سلامتی خود را از خدا به آنچه آسان بود می خرید، یعنی به صدقه دادن به هرچه که ممکن بود و این عمل زمانی بود که پای خویش را در رکاب می گذاشت؛ و چون به سلامت از سفر بازمی گشت، خدا را شکر می کرد و به آنچه که ممکن بود صدقه می داد.
آن مرد حضرت را وداع گفت و رفت و آنچه را حضرت فرموده بود انجام نداد، در نتیجه در مسیر سفر هلاک شد؛ این خبر به حضرت باقر(علیه السلام) رسید، حضرت فرمود: این مرد پند داده شد، اگر می پذیرفت.
سزاوار است پیش از روی آوردن به سفر، غسل کنی و اهل و عیال خود را گرد آوری و دو رکعت نماز بخوانی و از خداوند خیر خود را درخواست کنی و «آیت الکرسی» خوانده و حمد و ثنای الهی را بجا آوری و بر رسول خدا و آلش صلوات فرستی و بگویی:
اللّهُمَّ إِنِّی أَسْتَوْدِعُک الْیوْمَ نَفْسِی وَأَهْلِی وَمَالِی وَوُلْدِی وَمَنْ کانَ مِنِّی بِسَبِیلٍ الشَّاهِدَ مِنْهُمْ وَالْغَائِبَ. اللّهُمَّ احْفَظْنا بِحِفْظِ الْإِیمانِ وَاحْفَظْ عَلَینا. اللّهُمَّ اجْعَلْنا فِی رَحْمَتِک، وَلَا تَسْلُبْنا فَضْلَک إِنَّا إِلَیک رَاغِبُونَ. اللّهُمَّ إِنَّا نَعُوذُ بِک مِنْ وَعْثَاءِ السَّفَرِ، وَکآبَةِ الْمُنْقَلَبِ، وَسُوءِ الْمَنْظَرِ فِی الْأَهْلِ وَالْمالِ وَالْوَلَدِ فِی الدُّنْیا وَالْآخِرَةِ. اللّهُمَّ إِنِّی أَتَوَجَّهُ إِلَیک هذَا التَّوَجُّهَ طَلَباً لِمَرْضاتِک وَتَقَرُّباً إِلَیک. اللّهُمَّ فَبَلِّغْنِی مَا أُؤَمِّلُهُ وَأَرْجُوهُ فِیک وَفِی أَوْلِیائِک یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
پس از این، خاندان خود را وداع کن و بر درِ خانه بایست و «تسبیح حضرت فاطمه» را بخوان و از پیش رو و طرف راست و جانب چپ سوره «حمد» و «آیت الکرسی» را قرائت کن و بگو:
اللّهُمَّ إِلَیک وَجَّهْتُ وَجْهِی، وَعَلَیک خَلَّفْتُ أَهْلِی وَمَالِی وَمَا خَوَّلْتَنِی وَقَدْ وَثِقْتُ بِک فَلَا تُخَیبْنِی، یا مَنْ لَایخَیبُ مَنْ أَرادَهُ، وَلَا یضَیعُ مَنْ حَفِظَهُ. اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَاحْفَظْنِی فِیما غِبْتُ عَنْهُ وَلَا تَکلْنِی إِلی نَفْسِی یا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ.
سپس سوره «توحید» را «یازده مرتبه» بخوان و سوره «قدر» و «آیت الکرسی» و سوره های «فلق» و «ناس» را قرائت کن، پس با دست خود همه بدنت را مسح کن و به هرچه ممکن باشد، صدقه بده و بگو:
اللّهُمَّ إِنِّی اشْتَرَیتُ بِهذِهِ الصَّدَقَةِ سَلَامَتِی وَسَلامَةَ سَفَرِی وَمَا مَعِی. اللّهُمَّ احْفَظْنِی وَاحْفَظْ مَا مَعِی، وَسَلِّمْنِی وَسَلِّمْ مَا مَعِی، وَبَلِّغْنِی وَبَلِّغْ مَا مَعِی بِبَلاغِک الْحَسَنِ الْجَمِیلِ.
و عصایی از چوب درخت بادام تلخ با خود بردار که روایت شده: هرکه به سفری رود و با خود عصای بادام تلخ بردارد و این آیه سوره «قصص» را بخواند: «وَ لَمّا تَوَجَّهَ تِلْقاءَ مَدْیَنَ» تا «وَ اللّهُ عَلی ما نَقُولُ وَکِیلٌ»، خداوند او را از هر حیوان درنده و از هر دزد ستمگر و از هر حیوان زهردار، ایمن گرداند تا به خانه خود بازگردد و هفتادوهفت فرشته با او باشند تا آن که به وطن برگردد و عصا را به زمین بگذارد، برای او طلب آمرزش کنند.
و مستحب است با عمامه بیرون روی و سر عمامه را زیر گلو بگردانی تا از دزد و غرق شدن و سوختن آسیبی به تو نرسد.
و کمی از تربت حضرت سید الشّهدا(علیه السلام) را با خود بردار و در وقت برداشتن چنین بگو:
اللّهُمَّ هذِهِ طِینَةُ قَبْرِ الْحُسَینِ عَلَیهِ السَّلامُ وَ لِیک وَابْنِ وَ لِیک اتَّخَذْتُها حِرْزاً لِمَا أَخافُ وَمَا لَاأَخافُ.
و با خود انگشتر عقیق و فیروزه بردار، به ویژه انگشتری که عقیقش زرد باشد و یک طرفش منقوش به «مَا شَاءَ اللّهُ لَاقُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ أَسْتَغْفِرُ اللّهَ» و طرف دیگرش «محمّد و علی» باشد.
سید ابن طاووس در کتاب «اَمان الاخطار» از ابومحمّد قاسم بن علا از صافی خادم حضرت هادی(علیه السلام) روایت کرده: از آن حضرت اجازه خواستم به زیارت جدّش حضرت رضا(علیه السلام) بروم، فرمود: با خود انگشتری داشته باش، دارای نگین زرد و نقش نگین آن «مَا شاءَ اللّهُ لَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ أَسْتَغْفِرُ اللّهَ» و نقش طرف دیگرش «محمّد و علی». چون این انگشتر را برداری، از شرّ دزدان و راهزنان امان یابی و برای سلامت تو تمام تر و نسبت به دین تو حفظ کننده تر است.
خادم گوید: بیرون آمدم و انگشتری که حضرت فرموده بود تهیه کردم، سپس خدمت ایشان بازگشتم که برای سفرم با آن جناب وداع کنم، چون وداع کردم و دور شدم، دستور داد مرا برگردانند، وقتی برگشتم فرمود:
ای صافی؛ عرض کردم: لبّیک ای آقای من؛ فرمود: انگشتر فیروزه هم باید همراه داشته باشی، زیرا میان طوس و نیشابور شیری به تو برخواهد خورد که قافله را از ادامه سفر منع خواهد کرد، تو پیش برو و این انگشتر را به شیر نشان بده و بگو مولای من می گوید از راه دور شو؛ باید بر یک طرف نگین فیروزه «اللّهُ الْمَلِکُ» و بر طرف دیگرش«الْمُلْکُ لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ»نقش کنی،زیرا نقش انگشتر فیروزه امیرالمؤمنین(علیه السلام) «اللّهُ الْمَلِکُ» بود،چون خلافت به آن حضرت برگشت«الْمُلْکُ لِلّهِ الْواحِدِ الْقَهَّارِ» را نقش کرد و چنین نگینی انسان را از حیوانات درنده امان می بخشد و در جنگ ها باعث پیروزی می شود.
صافی می گوید: به سفر رفتم، به خدا سوگند، در همان مکان که حضرت فرموده بود شیر بر سر راه آمد و آنچه فرموده بود انجام دادم، شیر برگشت، چون از زیارت بازگشتم، آنچه اتفاق افتاده بود خدمت آن حضرت عرض کردم، فرمودند: یک چیز ماند که نگفتی، اگر می خواهی من بگویم، گفتم: آقای من شاید فراموش کرده باشم، فرمود:
شبی در طوس، شب را نزدیک قبر شریف به سر می بردی، گروهی از جنّیان به زیارت قبر آن حضرت آمده بودند، آن نگین را در دست تو دیدند و نقش آن را خواندند، پس آن را از دستت بیرون آوردند و به نزد بیماری که داشتند بردند، انگشتر را در آبی شسته و آن آب را به بیمار خود دادند، بیمارشان سالم شد، انگشتر را برگرداندند، درحالی که تو در دست راست داشتی، آنان در دست چپ تو کردند، تو از این امر بسیار تعجّب کردی و سببش را ندانستی، آنگاه نزدیک سر خود یاقوتی یافتی و آن را برداشتی، اکنون همراه توست؛ آن را به بازار ببر که به هشتاد اشرفی خواهی فروخت و این یاقوت هدیه آن جنّیان است که برای تو آورده بودند، خادم می گوید: یاقوت را به بازار بردم و به هشتاد اشرفی فروختم همان طور که آقایم فرموده بود.
از حضرت صادق(علیه السلام) روایت شده: کسی که هر شب در سفر «آیت الکرسی» را بخواند سالم بماند و آنچه با اوست نیز سالم بماند و در سفر بگوید:
اللّهُمَّ اجْعَلْ مَسِیرِی عِبَراً، وَصَمْتِی تَفَکراً، وَکلامِی ذِکراً.
از امام زین العابدین، حضرت سجاد(علیه السلام) روایت شده: اگر برای ضرر زدن به من، جنّ و انس جمع شوند پروا نمی کنم، هرگاه این کلمات را بگویم:
بِسْمِ اللّهِ، وَبِاللّهِ، وَمِنَ اللّهِ، وَ إِلَی اللّهِ، وَفِی سَبِیلِ اللّهِ. اللّهُمَّ إِلَیک أَسْلَمْتُ نَفْسِی، وَ إِلَیک وَجَّهْتُ وَجْهِی، وَ إِلَیک فَوَّضْتُ أَمْرِی، فَاحْفَظْنِی بِحِفْظِ الْإِیمانِ مِنْ بَینِ یدَی، وَمِنْ خَلْفِی، وَعَنْ یمِینِی، وَعَنْ شِمالِی، وَمِنْ فَوْقِی، وَمِنْ تَحْتِی، وَادْفَعْ عَنِّی بِحَوْلِک وَقُوَّتِک فَإِنَّهُ لَاحَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلّا بِاللّهِ الْعَلِی الْعَظِیمِ.
نویسنده گوید: دعاها و آداب سفر بسیار است و ما در اینجا به ذکر چند بخش از آن ها اکتفا می کنیم.
اوّل:
برای شخص سزاوار است، هرگاه سوار مرکب می شود «بِسْمِ اللَّه» را ترک نکند.
دوم:
توشه سفر را حفظ کرده، در جای مورد اطمینان بگذارد، زیرا روایت شده: که از فهم و دانایی مسافر، حفظ کردن توشه خود است.
سوم:
دوستان را کمک کند و از خدمت کردن و کار کردن، در رفع حاجت هایشان دریغ نکند تا خدا هفتادوسه اندوه را از او برطرف سازد و او را در دنیا از همّ و غم پناه دهد و اندوه بزرگ روز قیامت را از او دور کند.
روایت شده: حضرت سجاد(علیه السلام) سفر نمی کرد مگر با اشخاصی که آن حضرت را نشناسند، به خاطر اینکه به آن ها کمک کند، زیرا اگر حضرت را می شناختند نمی گذاشتند ایشان کاری انجام دهد.
و از اخلاق پسندیده رسول خدا(صلی الله علیه وآله) نقل شده: زمانی با اصحاب در سفر بودند، خواستند گوسفندی را ذبح کنند، یکی از اصحاب گفت: ذبح گوسفند با من، دیگری گفت پوست کندنش با من، دیگری گفت: پختنش با من، حضرت فرمود: جمع کردن هیزمش با من.
عرضه داشتند: شما زحمت نکشید، ما هیزم فراهم می کنیم، فرمودند: می دانم شما این کار را خواهید کرد، ولی من دوست ندارم که نسبت به شما امتیازی داشته باشم، زیرا خدا کراهت دارد، بنده اش را ببیند که خویش را بر دوستانش برتری داده باشد، بدان که سنگین ترین مردم نزد دوستان، کسی است که در عین سلامت و صحّت اعضایش، تنبلی می کند و دست به کاری نمی برد و منتظر است، کارهایش را دیگران انجام دهند!
چهارم:
در سفر، با کسی همراه باشد که در هزینه کردن نظیر اوست.
پنجم:
از آب منزلی نیاشامد، مگر بعد از آنکه آن را با آب منزل قبل مخلوط کند و برای مسافر لازم است مقداری از خاک شهر خود و طینتی که بر آن تربیت شده بردارد و به هر منزلی که وارد می شود، کمی از آن خاک را در ظرف آب خود بریزد و ظرف را حرکت دهد، سپس ظرف را به زمین گذاشته، صبر کند تا آب آن صاف شود، آنگاه بنوشد.
ششم:
اخلاقش را نیکو کند و بردباری را زینت خود گرداند، در «آداب زیارت امام حسین» (علیه السلام) آنچه مناسب این مقام است بیاید.
هفتم:
برای سفرش توشه برگیرد و از شرافت آدمی است که توشه خود را به ویژه در سفر مکه نیکو گرداند، آری در سفر زیارت حضرت سید الشهداء(علیه السلام) برداشتن توشه، از غذاها و خوراکی های لذیذ پسندیده نیست، چنان که این نکته در «باب زیارت» آن حضرت بیاید؛
و ابن أعسم گفته است:
مِنْ شَرَفِ الْإِنْسانِ فِی الْأَسْفارِ
تَطْییبُهُ الزَّادَ مَعَ الْإِکثارِ
از شرف انسان در سفرها
دلپسند نمودن توشه و فراوان برداشتن آن است
وَلْیحْسِنِ الْإِنْسانُ فِی حالِ السَّفَر
أَخْلاقَةُ زِیادَةً عَلَی الْحَضَر
انسان باید در حال سفر نیکو کند
اخلاقش را بیشتر از وقتی که در وطن است
وَلْیدْعُ عِنْدَ الْوَضْعِ لِلْخِوانِ
مَنْ کانَ حاضِراً مِنَ الْإِخْوانِ
و باید هنگام انداختن سفره دعوت کند
از برادرانش هرکسی را که حاضر است
وَلْیکثِرِ الْمَزْحَ مَعَ الصَّحْبِ إِذا
لَمْ یسْخِطِ اللّهَ وَلَمْ یجْلِبْ أَذی
و باید به همراهان مزاح کند درحالی که
خدا را به غضب نیاورد و موجب آزار نگردد
مَنْ جاءَ بَلْدَةً فَذا ضَیفٌ عَلی
إِخْوانِهِ فِیها إِلی أَنْ یرْحَلا
کسی که به شهری وارد شود مهمان است
بر برادرانش تا از آنجا کوچ کند
یبَرُّ لَیلَتَینِ ثُمَّ لْیأْکلِ
مِنْ أَکلِ أَهْلِ الْبَیتِ فِی الْمُسْتَقْبِلِ
تا دو شب پذیرایی شود، آنگاه باید بخورد
از خوراک معمولی اهل خانه تا در آنجاست
هشتم:
آنچه در سفر رعایت آن خیلی مهم است، محافظت بر نمازهای واجب است، با شرایط و حدود آن در اوایل اوقات، چه آنکه از حاجیان و زائران بسیار مشاهده شده که در راه سفر نمازهای واجب خود را ضایع کردند، به خاطر آنکه یا در وقت نخواندند یا در حال سوار بودن بر مرکب خواندند یا با تیمم بی جا و یا با نجاست جامه و بدن ادا کردند که همۀ این ها از بی مبالاتی و سبک شمردن شأن نماز بوده و حال آنکه در روایتی از حضرت صادق(علیه السلام) نقل شده: که نماز واجب از بیست حج بهتر است و یک حج بهتر است از خانه ای که پر از طلا باشد و آن طلاها را صدقه دهند تا تمام شود؛
و پس از نمازهای شکسته گفتن «سی مرتبه» «سُبْحانَ اللّهِ، وَالْحَمْدُ لِلّهِ، وَلَا إِلهَ إِلّا اللّهُ، وَاللّهُ أَکْبَرُ» را ترک مکن که نسبت به آن تأکید بسیار شده است.
 

آداب زیارت بسیار است، در این بخش به بیان چند مورد اکتفا می شود:
اوّل:
انجام غسل، پیش از بیرون رفتن برای سفر زیارت.
دوم:
ترک کلام بیهوده و لغو و دشمنی و گفتگوی بی منطق در راه.
سوم:
غسل کردن برای زیارت هر یک از امامان و نیز اینکه بخواند دعای وارد درباره آن را و آن دعا در اول «زیارت وارث» بیاید.
چهارم:
طهارت از حدث کبری و صغری.
پنجم:
پوشیدن جامه های پاک و پاکیزه و نو و سفید بودن رنگ آن نیکوست.
ششم:
گام ها را به وقت رفتن به روضه ی مقدّسه کوتاه برداشتن و به آرامی و وقار حرکت کردن و فروتن و خاکسار بودن و سر به زیر انداختن و گرایش نداشتن به این سو و آن سو.
هفتم:
خوشبو کردن خود، در غیر زیارت امام حسین (علیه السلام).
هشتم:
مشغول ساختن زبان به وقت رفتن به حرم مطهّر به ذکر و تکبیر و تحمید و تسبیح و تهلیل و دهان را به صلوات فرستادن بر محمّد و آل محمّد(صلی الله علیه وآله) خوشبو کردن.
نهم:
ایستادن بر در حرم شریف و درخواست اذن دخول و کوشش در تحصیل رقّت قلب و فروتنی و شکستگی خاطر با کمک تصوّر و فکر در عظمت و جلالت قدر صاحب آن مرقد منوّر، با توجه به این نکته که صاحب قبر ایستادن او را می بیند و کلام او را می شنود و سلام او را پاسخ می دهد، چنان که در وقت خواندن اذن دخول به همه این واقعیات گواهی می دهد و اندیشه نماید در محبّت و لطفی که ایشان به شیعیان و زائران خود دارند و دقّت کند در خرابی های حال خود و مخالفت هایی که با آن بزرگواران کرده و دستورهای زیادی که از ایشان عمل نکرده و آزارها و اذیت هایی که از او به ایشان یا خاصان و دوستان آن بزرگواران رسیده که بازگشت نتیجه همه این اعمال، آزردن ایشان است؛ و اگر به حقیقت و راستی، در وضع خود بنگرد، قدم هایش از رفتن باز بایستد و قلبش هراسان و چشمش گریان شود و این روح تمام آداب است.
در اینجا مناسب است اشعار سخاوی و روایتی را که علامه مجلسی در کتاب «بحارالانوار» از «عیون المعجزات» نقل کرده ذکر کنم:
اما اشعار سخاوی که در حال زیارت دنبال کردن آن ها شایسته است، این است:
قالُوا غَداً نَأْتِی دِیارَ الْحِمی
وَینْزِلُ الرَّکبُ بِمَغْناهُمُ
گفتند فردا به سرزمین قُرق شده می رسیم
و کاروان به دولت سرای آنان بار اندازد
فَکلُّ مَنْ کانَ مُطِیعاً لَهُمْ
أَصْبَحَ مَسْرُوراً بِلُقْیاهُمُ
پس هرکه فرمانبردار ایشان بوده
به دیدارشان شادمان گردد
قُلْتُ فَلِی ذَنْبٌ فَما حِیلَتِی
بِأَی وَجْهٍ أَتَلَقَّاهُمُ
گفتم چاره من گنه کار چیست؟
و با چه رویی ایشان را دیدار کنم؟
قالُوا أَلیسَ العَفْوُ مِنْ شَأْنِهِمْ
لَا سِیما عَمَّنْ تَرَجَّاهُمُ
گفتند مگر گذشت شیوه آنان نیست
به ویژه از کسی که به آنان امید بست
فَجِئْتُهُمْ أَسْعی إِلی بابِهِمْ
أَرْجُوهُمُ طَوْراً وَأَخْشاهُمُ
پس به محضرشان آمدم و به درگاهشان شتافتم
یک بار به آنان امید دارم و بار دیگر ترس و بیم از آن ها
و نیز شایسته است پی گیر این اشعار شود:
هَا عَبْدُک وَاقفٌ ذَلِیلٌ
بِالْبَابِ یمُدُّ کفَّ سَائِلٍ
این بنده تو است که خاکسارانه ایستاده
و بر درگه تو دست گدایی را برافراشته
قَدْ عَزَّ عَلی سُوءُ حَالِی
ما یفْعَلُ مَا فَعَلْتُ عاقِلٌ
حال  بدِ من برایم خیلی گران است
آنچه کرده ام را هیچ عاقلی انجام نمی دهد
یا أَکرَمَ مَنْ رَجاهُ رَاجٍ
عَنْ بَابِک لَایرَدُّ سَائِلٌ
ای بزرگوارترین کسی که امیدوار، به او امید دارد
از درگه تو هیچ گدایی برگردانده نمی شود
و هم بگوید:
شاهـا چـو تـو را سگـی ببایـد
گر من شوم آن سـگِ تـو شایـد
هستـم سگکـی ز حبـس جستـه
بـر شـاخ گــل هــوات بستــه
خود را به خودی کشیـده از جُل
پیــش تــو کشیـده از سـر ذُل
افکن نظری بر این سگ خویش
سنگـم مـزن و مرانـم از پیـش
و اما آن روایت شریف به روایت مجلسی: وقتی ابراهیم جمّال که یکی از شیعیان بود، می خواست خدمت علی بن یقطین برسد، از باب اینکه ابراهیم ساربان بود و علی بن یقطین وزیر هارون الرشید و از نظر ظاهر، شأن ابراهیم نبود که در مجلس وزیر مملکت وارد شود، او را راه نداد!
اتفاقاً در همان سال علی بن یقطین به حج مشرّف شد، خواست در شهر مدینه خدمت حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) برسد، حضرت او را نپذیرفت؛ روز بعد آن حضرت را در بیرون خانه ملاقات کرد، عرضه داشت:
ای سید من، تقصیر من چه بوده که مرا نپذیرفتید؟ فرمود: به خاطر اینکه برادرت ابراهیم جمّال را راه ندادی و خدا امتناع فرموده از اینکه سعی تو را قبول کند، مگر بعد از آنکه ابراهیم تو را ببخشد.
علی بن یقطین گفت: گفتم: ای سید و مولای من در این وقت ابراهیم را کجا ملاقات کنم؟ من در مدینه و او در کوفه است، فرمود: هرگاه شب برسد تنها به بقیع برو، بی آنکه از اصحاب و غلامان تو کسی خبردار شود، در آنجا شتری زین کرده خواهی دید، آن شتر را سوار می شوی و به کوفه می روی.
شب به بقیع رفت، بر آن شتر سوار شد، به اندک زمانی به خانه ابراهیم جمّال رسید، شتر را خوابانید و در زد، ابراهیم گفت کیستی؟ گفت: علی بن یقطینم، ابراهیم گفت: علی بن یقطین بر در خانه من چه می کند؟! فرمود: بیا بیرون که کارم بس بزرگ است و او را سوگند داد که اذن ورود دهد، چون داخل خانه ابراهیم شد، گفت:
ای ابراهیم! آقا و مولا، از اینکه عمل مرا قبول کند امتناع فرموده، مگر آنکه تو از من بگذری! ابراهیم گفت: «غَفَرَاللهُ لَک؛ خدا تو را بیامرزد»، پس علی بن یقطین صورت خود را بر خاک گذاشت و ابراهیم را قسم داد که پای روی صورت من بگذار و صورتم را زیر پایت بمال، ابراهیم خودداری کرد، علی بن یقطین او را سوگند داد که چنین کند. ابراهیم پا به صورت علی بن یقطین گذاشت و روی او را زیر پای خود مالید و علی بن یقطین می گفت: «اللَّهُمَّ اشْهَدْ؛ خدایا گواه باش».
سپس بیرون آمد و سوار بر آن مرکب شد و همان شب به مدینه بازگشت و شتر را بر در خانه حضرت موسی بن جعفر (علیه السلام) خوابانید، آنگاه حضرت او را اذن داد که بر آن بزرگوار وارد شود و حضرت کار او را پذیرفت.
از دقّت در این روایت معلوم می شود که حقوق برادران دینی تا چه اندازه پر اهمیت است!
دهم:
بوسیدن عتبه عالیه و آستانه مبارکه است و شیخ شهید فرموده: اگر زیارت کننده سجده کند و نیتش این باشد که خدا را به شکرانه اینکه مرا به این مکان رسانده، سجده می کنم بهتر است.
یازدهم:
مقدّم داشتن پای راست به وقت وارد شدن و مقدّم داشتن پای چپ به وقت بیرون آمدن، مانند ورود به مساجد و بیرون رفتن از آن ها.
دوازدهم:
رفتن به نزد ضریح مطهّر، به طوری که بتواند خود را به آن بچسباند و توهّم آن که دور ایستادن ادب است خیال است، زیرا تکیه کردن بر ضریح و بوسیدن آن، در آثار وارد شده است.
سیزدهم:
در وقت زیارت پشت به قبله و ایستادن رو به قبر منوّر و ظاهراً این ادب ویژه به معصوم است، چون از خواندن زیارت فارغ شد، گونه راست را به ضریح بگذارد و به حال تضرّع دعا کند، سپس گونه چپ را بگذارد و خدا را به حق صاحب قبر بخواند که او را از اهل شفاعت آن بزرگوار قرار دهد و در دعا پافشاری و اصرار ورزد، آنگاه به سمت سر مطهّر برود و رو به قبله بایستد و دعا کند.
چهاردهم:
ایستادن در وقت خواندن زیارت، البته اگر عذری از ناتوانی و درد کمر و درد پا و غیر آن ها ندارد.
پانزدهم:
گفتن تکبیر به هنگام دیدن قبر مطهّر، پیش از شروع زیارت؛ در روایتی آمده: هرکه پیش روی امام(علیه السلام) تکبیر گوید و پس از آن بگوید: «لَاإِلهَ إِلّا اللَّه وَحْدَهُ لَاشَرِیکَ لَهُ» برای او رضوان «الله الاَکبر» نوشته شود.
شانزدهم:
خواندن زیارت های روایت شده در کتب معتبر و زیارت های رسیده از پیشوایان مردم اَئمه طاهرین و ترک خواندن زیارت های اختراع شده که بعضی بی خردان از عوام، آن ها را با بعضی از زیارات به هم وصله زده و نادانان را به آن مشغول ساخته اند.
شیخ کلینی از عبد الرحیم قصیر روایت کرده: که گفت: بر امام صادق(علیه السلام) وارد شدم و گفتم: فدایت شوم از پیش خود دعایی اختراع کردم، فرمود: مرا از اختراع خود واگذار، هرگاه تو را حاجتی دست دهد به حضرت رسول پناه بر و دو رکعت نماز بجای آر و به سوی آن حضرت هدیه کن. .. تا پایان روایت.
هفدهم:
بجا آوردن نماز زیارت که اقل آن دو رکعت است. شیخ شهید فرموده: اگر زیارت پیامبر است، نماز را در روضه مطهّره بخوان و اگر در حرم یکی از امامان است، در بالای سر بخوان و اگر آن دو رکعت را در مسجدی که معمولاً بالای سر قبر امامان است بخوانی جایز است و علاّمه مجلسی (رحمه الله علیه) فرموده: نماز زیارت و غیر آن را به گمان فقیر، در پشت قبر و بالای سر بجا آوردن بهتر است و علاّمه بحرالعلوم نیز در کتاب «دُرّه» فرموده است:
وَمِنْ حَدِیثِ کرْبَلا وَالْکعْبةِ
لِکرْبَلَا بانَ عُلُوُّ الرُّتْبَةِ
از داستان کربلا و کعبه اینکه
کربلا را برتری رتبه است آشکار شده
وَغَیرُها مِنْ سَائِرِ الْمَشاهِدِ
أَمْثالُها بِالنَّقْلِ ذِی الشَّوَاهِدِ
و غیر آن از سایر مشاهد
مانند آن است به موجب روایات با شواهد
وَراعِ فِیهِنَّ اقْتِرابَ الرَّمْسِ
وَ آثِرِ الصَّلَاةَ عِنْدَ الرَّأْسِ
نزدیکی به قبر را در آن مشاهد رعایت کن
و نماز خواندن بالای سر را انتخاب کن
وَصَلِّ خَلْفَ الْقَبْرِ فَالصَّحِیحُ
کغَیرِهِ فِی نَدْبِها صَرِیحٌ
و در پشت قبر نماز بخوان که روایت صحیح
و غیر صحیح در استحباب آن صریح است
وَالْفَرْقُ بَینَ هَذِهِ الْقُبُورِ
وَغَیرِها کالنُّورِ فَوْقَ الطُّورِ
و فرق بین این قبور شریف
و قبرهای دیگر مانند نور بالای طور است
فَالسَّعْی لِلصَّلاةِ عِنْدَها نُدِبَ
وَقُرْبُها بَلِ اللُّصُوقُ قَدْ طُلِبَ
پس کوشش برای نماز در کنار آن ها مستحب است
و نزدیکی بلکه چسبیدن به آن ها مطلوب است
هجدهم:
اگر برای آن زیارتی که نماز می خوانی، کیفیت ویژه ای برای نمازش ذکر نفرموده باشند، در رکعت اول آن سوره «یس» و در رکعت دوم سوره «الرحمن» بخوان و بعد از نماز به آنچه وارد شده دعا کن یا به آنچه برای دین و دنیای خود به خاطرت می رسد و دعا را فراگیر قرار ده [یعنی در حق دیگران نیز دعا کن] زیرا که به اجابت نزدیک تر است.
نوزدهم:
شیخ شهید فرموده: کسی که وارد حرم مطهر شود و ببیند نماز جماعت برپا شده، پیش از زیارت ابتدا به نماز کند و همچنین اگر وقت نماز شده، زیارت را ترک کند و وارد نماز گردد و اگر وقت نماز نیست، شروع به زیارت بهتر است، چراکه زیارت نهایت مقصد اوست و اگر بین زیارت، نماز اقامه شد، برای زائران مستحب است زیارت را قطع کنند و به نماز روی آرند که ترک نماز کراهت دارد و بر کارگزاران حرم است که مردم را امر به نماز کنند.
بیستم:
شیخ شهید تلاوت قرآن را نزد ضریح های مطهره و هدیه کردن آن را به روح مقدس امام زیارت شده، از جمله آداب زیارت شمرده که سود آن به زیارت کننده باز می گردد و دربردارندۀ تعظیم امام زیارت شده(علیه السلام) نیز می گردد.
بیست ویکم:
ترک کردن سخنان ناشایست و کلمات لغو و بیهوده و دوری جستن از صحبت های دنیایی که همیشه در هرجا مذموم و قبیح و مانع رزق و موجب سنگدلی است، به ویژه در این بارگاه های مطهر و قبه های بلندپایه که خدا در سوره «نور» از بزرگی و جلالت آن ها خبر می دهد، آنجا که می فرماید: ﴿فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللّهُ أَنْ تُرْفَعَ...﴾ تا پایان آیه.
بیست ودوم:
بلند نکردن صدای خود در وقت زیارت، چنان که در «هدیة الزائرین» ذکر کردم.
بیست وسوم:
وداع کردن امام، در وقت بیرون رفتن از شهر آن حضرت به زیارت وداعی که در روایت رسیده است یا به غیر آن.
بیست وچهارم:
توبه و استغفار کردن از گناهان و بهتر کردن حال و کردار و گفتار خود، پس از فراغ از زیارت از آنچه پیش از زیارت دارا بوده است.
بیست وپنجم:
انفاق کردن به خادمان آستانه شریفه به اندازه ای که میسر است و شایسته است خدام آن محل شریف از اهل خیر و صلاح و صاحب دین و مروت باشند و آنچه از زائران می بینند تحمل کنند و خشم خود را بر ایشان فرو نشانند؛ و بر آنان سختی و درشتی روا ندارند و بر برآوردن حاجات محتاجان اقدام کنند و غریبان را در صورت گم کردن راه مقصد، راهنمایی و دلالت نمایند. در هر صورت خدام باید در خدمات لازمه، از تنظیف و حراست و محافظت زائران و غیره به درستی و راستی مشغول باشند.
بیست وششم:
انفاق و احسان بر تهیدستان مجاور حرم و مساکین آبرومند شهر امام زیارت شده به ویژه سادات و اهل علم و آنان که فقط مشغول تحصیل دانش اند و به تلخی غربت و تنگدستی مبتلایند و همواره پرچم بزرگداشت شعائر الهی را بر پا کرده و جهاتی را دارا هستند که ملاحظه هر یک از آن ها، در لزوم اعانت و رعایت آن ها کافی است.
بیست وهفتم:
شیخ شهید فرموده: از جمله آداب، شتاب کردن در برگشت از شهر زیارتی است، البته زمانی که بهره خود را از زیارت درک کرده باشد و این شتاب برای فزونی تعظیم و احترام و شدت شوق به رجوع، برای زیارت پس از آن است.
و نیز فرموده: زنان در وقت زیارت، باید خود را از مردان جدا کرده و تنها به زیارت بپردازند و اگر شب به زیارت اقدام کنند بهتر است؛ و باید در وضع ظاهر خود تغییر دهند، یعنی لباس عالی و خوب را به لباس های معمولی تبدیل کنند تا شناخته نشوند و حتی الامکان دور از چشم و پنهان بیرون آیند که کمتر دیده شوند و شناخته گردند و نیز اگر همراه مردان زیارت کنند جایز است، اگر چه کراهت دارد.
نویسنده گوید: از این کلمات، کثرت قبح و زشتی آنچه فعلاً معمول شده که زنان به اسم تشرّف به زیارت، خود را آرایش کرده، با لباس های نفیس از خانه ها بیرون می آیند و در حرم های مطهر با نامحرمان برخورد می کنند و به بدن های ایشان فشار می آورند یا خود را متّصل به ضرایح مطهر کرده، یا روبروی مردان نشسته مشغول به زیارت خواندن شده، و حواس مردم را پریشان کرده، عبادت کنندگان از زائران و نمازگزاران و متضرّعان و گریه کنندگان را از کار خود بازداشته و داخل در زمرۀ آنان که راه خدا را به روی بندگان خدا می بندند می شوند و غیر این ها، در حقیقت، زیارت این گونه از زنان را باید از منکرات شرع شمرد، نه از عبادات و داخل در محرمات دانست نه قُرُبات.
از حضرت صادق (علیه السلام) روایت شده: که امیرالمؤمنین (علیه السلام) به اهل عراق فرمود:
یا أَهْلَ الْعِرَاقِ نُبِّئْتُ أَنَّ نِسَاءَکمْ یوَافِینَ الرِّجَالَ فِی الطَّرِیقِ أَمَا تَسْتَحْیونَ و قال لَعَنَ اللَّهُ مَنْ لا یغَارُ.
و فی الفقیه روی الأصبغ بن نباتة عن أمیر المؤمنین علیه السلام قال سمعته یقول: «یظْهَرُ فِی آخِرِ الزَّمَانِ وَ اقْتِرَابِ السَّاعَةِ وَ هُوَ شَرُّ الْأَزْمِنَةِ نِسْوَةٌ کاشِفَاتٌ عَارِیاتٌ مُتَبَرِّجَاتٌ مِنَ الدِّینِ دَاخِلاتٌ فِی الْفِتَنِ مَائِلاتٌ إِلَی الشَّهَوَاتِ مُسْرِعَاتٌ إِلَی اللَّذَّاتِ مُسْتَحِلاتُ الْمُحَرَّمَاتِ فِی جَهَنَّمَ خَالِدَاتٌ».
بیست وهشتم:
شایسته است، اوقاتی که زائر زیاد است، کسانی که نزدیک تر به ضریح هستند، زیارت خود را خلاصه تر کرده و از ضریح دور شوند تا دیگران هم مانند آنان به ضریح دست یابند.
نویسنده گوید: ما در مقام «زیارات حضرت سید الشهداء»(علیه السلام) آدابی را که باید زائران آن جناب توجّه کنند، نقل خواهیم کرد.