نهج البلاغه : حکمت ها
ارزش علم و ادب و تفکر
<strong> وَ </strong> <strong> قَالَ عليه‌السلام </strong> اَلْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَةٌ واعظ قزوینی : مثنویات
شمارهٔ ۷
ز بهر طواف حریمی چنین عطار نیشابوری : بخش بیست و دوم
المقاله الثانیه و العشرون
زهی عطار از بحر معانی رشیدالدین میبدی : ۴۴- سورة الدخان
۲ - النوبة الثالثة
قوله: وَ لَقَدِ اخْتَرْناهُمْ عَلى عِلْمٍ عَلَى الْعالَمِینَ اخترناهم على علم بمحبّة قلوبهم لنا مع کثرة ذنوبهم فینا، و اخترناهم على علم مما نودع عندهم من اسرارنا و نکاشفهم به من حقائق حقنا. هر چند که نزول این آیة على الخصوص، مؤمنان بنى اسرائیل راست، اما از روى فهم، بر طریق اشارت، تشریف فرزند آدم است على العموم، و تفضیل ایشان بر همه آفریدگان، چنان که جاى دیگر فرمود: وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ، میگوید ایشان را که برگزیدیم نه بغلط گزیدیم، که بعلم پاک گزیدیم و بدانش تمام دانستیم که از همه آفریدگان سزاء گزیدن ایشانند از آن گزیدیم. اختیار ما بعلم و ارادت ماست بىعلت، نواخت ما بفضل و کرم ماست بىسبب، آن را که خواهیم، گزینیم و نوازیم و کس را بر فعل ما چون و چرانه، و آن را که خواهیم، رانیم و سوزیم و بر حکم ما اعتراض نه. رضاقلی خان هدایت : روضهٔ دوم در ذکر فضلا و محقّقین حکما
بخش ۹ - احیای همدانی
اسم شریفش میرزا محمد هاشم. حکیمی است عظیم الشأن و فاضلی است همه دان. مدت ده سال به تحصیل علوم مشغول و در فنون حکمیات قادر و به حکمت ریاضی و طبیعی به درجهٔ کمال رسید. از اصفهان به مشهد مقدس رضوی رفته، با فضلا معاشرت کرده. پس از تکمیل علوم معقول و منقول به موطن خود مراجعت و حسب الاستحقاق تدریس مدرسهٔ همدان با وی بود. بالاخره در اوان اختلال صفویه با جمعی از متعلقین به شهادت رسید. از اوست: واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۶۷ - تاریخ تعمیر بنائی
«سلیمان » زمان، شاه سکندر عدل دارا دل خواجوی کرمانی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۷۸۵
ای طبیب دل ریش از سر بیمار مرو صائب تبریزی : مطالع
شمارهٔ ۶۰
توجه نیست با دلهای سنگین عشق سرکش را عطار نیشابوری : غزلیات
غزل شمارهٔ ۳۰
اینت گم گشته دهانی که توراست واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۶۳ - تاریخ منصب میردیوانی زینل خان
از شناسایی شه عادل باباطاهر عریان همدانی : دوبیتی‌ها
دوبیتی شمارهٔ ۲۳۰
سرم چون گوی در میدان بگرده حافظ : غزلیات
غزل شمارهٔ ۲۲۰
از دیده خون دل همه بر روی ما رود واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۵۰ - ماده تاریخ میردیوانی زینل خان
چون ز روی حق شناسی خسرو گردون سریر حافظ : غزلیات
غزل شمارهٔ ۲۱۰
دوش در حلقه ی ما قصه ی گیسوی تو بود واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۳۳ - در نوشدن گلدسته و گنبذ روضه یی
دارای جهان ناصر دین «شاه سلیمان » ملک‌الشعرای بهار : مسمطات
در منقبت حضرت حجة (ع)
مژده که روی خدا ز پرده برآمد نظامی گنجوی : مخزن الاسرار
بخش ۲۶ - مقالت چهارم در رعایت از رعیت
ای سپهر افکنده ز مردانگی سعدی : باب اول در سیرت پادشاهان
حکایت شمارهٔ ۶
یکی را از ملوک عجم حکایت کنند که دست تطاول به مال رعیت دراز کرده بود و جور و اذیت آغاز کرده تا به جایی که خلق از مکاید فعلش به جهان برفتند و از کربت جورش راه غربت گرفتند چون رعیت کم شد ارتفاع ولایت نقصان پذیرفت و خزانه تهی ماند و دشمنان زور آوردند. واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۲۰ - تاریخ ساختمان حمامی
از برکات عهد دولت شاه عادل طغرای مشهدی : متفرقات
شمارهٔ ۲۷
ز بس نومیدم از بیداد گردون
ارزش علم و ادب و تفکر
<strong> وَ </strong> <strong> قَالَ عليه‌السلام </strong> اَلْعِلْمُ وِرَاثَةٌ كَرِيمَةٌ واعظ قزوینی : مثنویات
شمارهٔ ۷
ز بهر طواف حریمی چنین عطار نیشابوری : بخش بیست و دوم
المقاله الثانیه و العشرون
زهی عطار از بحر معانی رشیدالدین میبدی : ۴۴- سورة الدخان
۲ - النوبة الثالثة
قوله: وَ لَقَدِ اخْتَرْناهُمْ عَلى عِلْمٍ عَلَى الْعالَمِینَ اخترناهم على علم بمحبّة قلوبهم لنا مع کثرة ذنوبهم فینا، و اخترناهم على علم مما نودع عندهم من اسرارنا و نکاشفهم به من حقائق حقنا. هر چند که نزول این آیة على الخصوص، مؤمنان بنى اسرائیل راست، اما از روى فهم، بر طریق اشارت، تشریف فرزند آدم است على العموم، و تفضیل ایشان بر همه آفریدگان، چنان که جاى دیگر فرمود: وَ لَقَدْ کَرَّمْنا بَنِی آدَمَ، میگوید ایشان را که برگزیدیم نه بغلط گزیدیم، که بعلم پاک گزیدیم و بدانش تمام دانستیم که از همه آفریدگان سزاء گزیدن ایشانند از آن گزیدیم. اختیار ما بعلم و ارادت ماست بىعلت، نواخت ما بفضل و کرم ماست بىسبب، آن را که خواهیم، گزینیم و نوازیم و کس را بر فعل ما چون و چرانه، و آن را که خواهیم، رانیم و سوزیم و بر حکم ما اعتراض نه. رضاقلی خان هدایت : روضهٔ دوم در ذکر فضلا و محقّقین حکما
بخش ۹ - احیای همدانی
اسم شریفش میرزا محمد هاشم. حکیمی است عظیم الشأن و فاضلی است همه دان. مدت ده سال به تحصیل علوم مشغول و در فنون حکمیات قادر و به حکمت ریاضی و طبیعی به درجهٔ کمال رسید. از اصفهان به مشهد مقدس رضوی رفته، با فضلا معاشرت کرده. پس از تکمیل علوم معقول و منقول به موطن خود مراجعت و حسب الاستحقاق تدریس مدرسهٔ همدان با وی بود. بالاخره در اوان اختلال صفویه با جمعی از متعلقین به شهادت رسید. از اوست: واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۶۷ - تاریخ تعمیر بنائی
«سلیمان » زمان، شاه سکندر عدل دارا دل خواجوی کرمانی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۷۸۵
ای طبیب دل ریش از سر بیمار مرو صائب تبریزی : مطالع
شمارهٔ ۶۰
توجه نیست با دلهای سنگین عشق سرکش را عطار نیشابوری : غزلیات
غزل شمارهٔ ۳۰
اینت گم گشته دهانی که توراست واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۶۳ - تاریخ منصب میردیوانی زینل خان
از شناسایی شه عادل باباطاهر عریان همدانی : دوبیتی‌ها
دوبیتی شمارهٔ ۲۳۰
سرم چون گوی در میدان بگرده حافظ : غزلیات
غزل شمارهٔ ۲۲۰
از دیده خون دل همه بر روی ما رود واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۵۰ - ماده تاریخ میردیوانی زینل خان
چون ز روی حق شناسی خسرو گردون سریر حافظ : غزلیات
غزل شمارهٔ ۲۱۰
دوش در حلقه ی ما قصه ی گیسوی تو بود واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۳۳ - در نوشدن گلدسته و گنبذ روضه یی
دارای جهان ناصر دین «شاه سلیمان » ملک‌الشعرای بهار : مسمطات
در منقبت حضرت حجة (ع)
مژده که روی خدا ز پرده برآمد نظامی گنجوی : مخزن الاسرار
بخش ۲۶ - مقالت چهارم در رعایت از رعیت
ای سپهر افکنده ز مردانگی سعدی : باب اول در سیرت پادشاهان
حکایت شمارهٔ ۶
یکی را از ملوک عجم حکایت کنند که دست تطاول به مال رعیت دراز کرده بود و جور و اذیت آغاز کرده تا به جایی که خلق از مکاید فعلش به جهان برفتند و از کربت جورش راه غربت گرفتند چون رعیت کم شد ارتفاع ولایت نقصان پذیرفت و خزانه تهی ماند و دشمنان زور آوردند. واعظ قزوینی : ماده تاریخ
شمارهٔ ۲۰ - تاریخ ساختمان حمامی
از برکات عهد دولت شاه عادل طغرای مشهدی : متفرقات
شمارهٔ ۲۷
ز بس نومیدم از بیداد گردون
