نهج البلاغه : خطبه ها
در توصیف یکی از یارانش
<strong> و من كلام له عليهالسلام يريد به بعض أصحابه </strong> لِلَّهِ بَلاَءُ فُلاَنٍ فَلَقَدْ قَوَّمَ اَلْأَوَدَ وَ دَاوَى اَلْعَمَدَ وَ أَقَامَ اَلسُّنَّةَ وَ خَلَّفَ اَلْفِتْنَةَ آرایه های ادبی : آرایه های لفظی
سجع
آوردن کلماتی در پایان جمله های نثر که در وزن یا حرف آخر یا هر دو (وزن و حرف آخر) با هم یکسان باشد. نکته 1: سجع در کلامی دیده می شود که حداقل دو جمله باشد یا دو قسمت باشد. نکته 2: سجع باعث آهنگین شدن نثر می شود به گونه ای که دو یا چند جمله را هماهنگ سازد. نکته 3: سجع در نثر حکم فافیه در شعر را دارد. نکته 4: اگر در پایان جمله ها کلمات تکراری وجود داشته باشد، سجع پیش از آن می آید. مثال: الهی اگر بهشت چون چشم و چراغ است بی دیدار تــو درد و داغ اســت نکته 5: گاهی در جملات سجع ممکن است افعال به قرینه ی لفظی یا معنوی حذف شوند. مثال 1: منت خدای را عـزوجل که طاعتـش موجب قـربت است و به شکر اندرش مزید نعمت. (فعل «است» به قرینه ی لفظی حذف شده است) مثال 2: خـلاف راه صواب است و نقض رای اولـوالالباب «است» (حذف لفظی ) ذوالفقـار علی در نیام (باشد) و زبان سعدی در کام «باشد» (حذف معنوی). توضیح: فعل «باشد» در دو جمله ی پایانی به قرینه ی معنوی حذف شده است. توجه: به نثر مسجع، نثر آهنگین نیز می گویند. انواع سجع الف) سجع متوازن: آن است که کلمات سجع فقط در وزن اشتراک داشته دارند. مثال: ملک بی دین باطل است و دین بی ملک ضایع. توضیح: هر دو کلمه دارای هجای بلند می باشند لذا هم وزن اند. مثال: طالب علم عزیز است و طالب مال ذلیل. توضیح: دو کلمه ی «عزیز» و «ذلیل» دارای دو هجا، یکی کوتاه و یکی کشیده هستند. لذا در وزن یکسانند. ب) سجع مطرف: آن است که کلمات سجع فقط در حرف یا حروف پایانی با هم اشتراک دارند. مثال: محبت را غایت نیست از بهر آنکه محبوب را نهایت نیست. توضیح: کلمه «غایت» دارای دو هجا و کلمه «نهایت» دارای سه هجا می باشد پس دو کلمه هم وزن نیستند بلکه فقط در حرف آخر مشترک اند. ج) سجع متوازی: به سجعی گفته می شود که کلمات سجع هم در حرف پایانی و هم در وزن یکسان می باشند. مثال: باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده. نمونه هایی از آثار مسجع: اوّلین بار سجع در مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری (قرن پنجم) به کار گرفته شد و بعدها سعدی در «گلستان»، جامی در «بهارستان» ، نصرالله منشی در «کلیله و دمنه» آن را به حد کمال خود رساندند. و در ادامه کسانی چون قائم مقام فراهانی در «منشئأت» و قاآنی در کتاب «پریشان» از آنها پیروی کردند. مولوی : رباعیات
رباعی شمارهٔ ۶۰۰
پیوسته سرت سبز و لبت خندان باد صائب تبریزی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۹۳۶
در هر دلی که ریشه کند پیچ و تاب عشق صائب تبریزی : مطالع
شمارهٔ ۴۶۰
ما در جهان قرار اقامت نداده ایم صائب تبریزی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۸۰۲
ز تنگدستی شکر، نی مرا غم نیست رودکی : ابیات پراکنده
شمارهٔ ۷
درنگ آسا سپهر آرا بیاید شهریار (سید محمدحسین بهجت تبریزی) : گزیدهٔ غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۸ - خودپرستی خداپرستی
تا چشم دل به طلعت آن ماه منظر است مولوی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۳۰۵۱
به عاقبت بپریدی و در نهان رفتی طغرای مشهدی : ابیات برگزیده از غزلیات
شمارهٔ ۵۳۷
دست مطرب را زآب جویبار تار ساز عطار نیشابوری : باب چهلم: در ناز و بیوفائی معشوق
شمارهٔ ۲۴
دوش آمد و دادِ دلِ سرمستم داد ترانه های کودکانه : بخش اول
قطار قطار مورچه
قطار قطار مورچه صائب تبریزی : تکبیتهای برگزیده
تکبیت شمارهٔ ۷۶
هر سر موی تو از غفلت به راهی میرود مولوی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۵۵۲
ما آفت جان عاشقانیم صائب تبریزی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۴۶۰۴
دل ز خط بر عارض جانانه لرزد بیشتر اهلی شیرازی : غزلیات
شمارهٔ ۴۴۳
گرچه در پای تو ای شمع بسی سوخته اند صائب تبریزی : مطالع
شمارهٔ ۶۹
بلایی نیست چون دل واپسی جانهای روشن را مفاتیح الجنان : تعیین اسامى نبى و ائمه (ع) به روزهاى هفته و زیارت ایشان در هر روز
زیارت امام حسن (ع) در روز دوشنبه
روز دوشنبه روز امام حسن(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) است، در زیارت حضرت امام حسن(علیه السلام) می گویی: عیوقی : ورقه و گلشاه
بخش ۲۹ - بردن گلشاه به شام
شه شام از آن جایگه نیم شب جامی : یوسف و زلیخا
بخش ۲۲ - آمدن رسولان پادشاهان اطراف غیر از مصر به خواستگاری زلیخا و تنگدل گشتن وی از نومیدی آن
به دارالملک گیتی شهریاران
در توصیف یکی از یارانش
<strong> و من كلام له عليهالسلام يريد به بعض أصحابه </strong> لِلَّهِ بَلاَءُ فُلاَنٍ فَلَقَدْ قَوَّمَ اَلْأَوَدَ وَ دَاوَى اَلْعَمَدَ وَ أَقَامَ اَلسُّنَّةَ وَ خَلَّفَ اَلْفِتْنَةَ آرایه های ادبی : آرایه های لفظی
سجع
آوردن کلماتی در پایان جمله های نثر که در وزن یا حرف آخر یا هر دو (وزن و حرف آخر) با هم یکسان باشد. نکته 1: سجع در کلامی دیده می شود که حداقل دو جمله باشد یا دو قسمت باشد. نکته 2: سجع باعث آهنگین شدن نثر می شود به گونه ای که دو یا چند جمله را هماهنگ سازد. نکته 3: سجع در نثر حکم فافیه در شعر را دارد. نکته 4: اگر در پایان جمله ها کلمات تکراری وجود داشته باشد، سجع پیش از آن می آید. مثال: الهی اگر بهشت چون چشم و چراغ است بی دیدار تــو درد و داغ اســت نکته 5: گاهی در جملات سجع ممکن است افعال به قرینه ی لفظی یا معنوی حذف شوند. مثال 1: منت خدای را عـزوجل که طاعتـش موجب قـربت است و به شکر اندرش مزید نعمت. (فعل «است» به قرینه ی لفظی حذف شده است) مثال 2: خـلاف راه صواب است و نقض رای اولـوالالباب «است» (حذف لفظی ) ذوالفقـار علی در نیام (باشد) و زبان سعدی در کام «باشد» (حذف معنوی). توضیح: فعل «باشد» در دو جمله ی پایانی به قرینه ی معنوی حذف شده است. توجه: به نثر مسجع، نثر آهنگین نیز می گویند. انواع سجع الف) سجع متوازن: آن است که کلمات سجع فقط در وزن اشتراک داشته دارند. مثال: ملک بی دین باطل است و دین بی ملک ضایع. توضیح: هر دو کلمه دارای هجای بلند می باشند لذا هم وزن اند. مثال: طالب علم عزیز است و طالب مال ذلیل. توضیح: دو کلمه ی «عزیز» و «ذلیل» دارای دو هجا، یکی کوتاه و یکی کشیده هستند. لذا در وزن یکسانند. ب) سجع مطرف: آن است که کلمات سجع فقط در حرف یا حروف پایانی با هم اشتراک دارند. مثال: محبت را غایت نیست از بهر آنکه محبوب را نهایت نیست. توضیح: کلمه «غایت» دارای دو هجا و کلمه «نهایت» دارای سه هجا می باشد پس دو کلمه هم وزن نیستند بلکه فقط در حرف آخر مشترک اند. ج) سجع متوازی: به سجعی گفته می شود که کلمات سجع هم در حرف پایانی و هم در وزن یکسان می باشند. مثال: باران رحمت بی حسابش همه را رسیده و خوان نعمت بی دریغش همه جا کشیده. نمونه هایی از آثار مسجع: اوّلین بار سجع در مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری (قرن پنجم) به کار گرفته شد و بعدها سعدی در «گلستان»، جامی در «بهارستان» ، نصرالله منشی در «کلیله و دمنه» آن را به حد کمال خود رساندند. و در ادامه کسانی چون قائم مقام فراهانی در «منشئأت» و قاآنی در کتاب «پریشان» از آنها پیروی کردند. مولوی : رباعیات
رباعی شمارهٔ ۶۰۰
پیوسته سرت سبز و لبت خندان باد صائب تبریزی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۹۳۶
در هر دلی که ریشه کند پیچ و تاب عشق صائب تبریزی : مطالع
شمارهٔ ۴۶۰
ما در جهان قرار اقامت نداده ایم صائب تبریزی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۸۰۲
ز تنگدستی شکر، نی مرا غم نیست رودکی : ابیات پراکنده
شمارهٔ ۷
درنگ آسا سپهر آرا بیاید شهریار (سید محمدحسین بهجت تبریزی) : گزیدهٔ غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۸ - خودپرستی خداپرستی
تا چشم دل به طلعت آن ماه منظر است مولوی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۳۰۵۱
به عاقبت بپریدی و در نهان رفتی طغرای مشهدی : ابیات برگزیده از غزلیات
شمارهٔ ۵۳۷
دست مطرب را زآب جویبار تار ساز عطار نیشابوری : باب چهلم: در ناز و بیوفائی معشوق
شمارهٔ ۲۴
دوش آمد و دادِ دلِ سرمستم داد ترانه های کودکانه : بخش اول
قطار قطار مورچه
قطار قطار مورچه صائب تبریزی : تکبیتهای برگزیده
تکبیت شمارهٔ ۷۶
هر سر موی تو از غفلت به راهی میرود مولوی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۱۵۵۲
ما آفت جان عاشقانیم صائب تبریزی : غزلیات
غزل شمارهٔ ۴۶۰۴
دل ز خط بر عارض جانانه لرزد بیشتر اهلی شیرازی : غزلیات
شمارهٔ ۴۴۳
گرچه در پای تو ای شمع بسی سوخته اند صائب تبریزی : مطالع
شمارهٔ ۶۹
بلایی نیست چون دل واپسی جانهای روشن را مفاتیح الجنان : تعیین اسامى نبى و ائمه (ع) به روزهاى هفته و زیارت ایشان در هر روز
زیارت امام حسن (ع) در روز دوشنبه
روز دوشنبه روز امام حسن(علیه السلام) و امام حسین(علیه السلام) است، در زیارت حضرت امام حسن(علیه السلام) می گویی: عیوقی : ورقه و گلشاه
بخش ۲۹ - بردن گلشاه به شام
شه شام از آن جایگه نیم شب جامی : یوسف و زلیخا
بخش ۲۲ - آمدن رسولان پادشاهان اطراف غیر از مصر به خواستگاری زلیخا و تنگدل گشتن وی از نومیدی آن
به دارالملک گیتی شهریاران
