درباره عثمان مختاری

حکیم ابوعمر بهاءالدین عثمان بن عمر مختاری غزنوی شاعر و حماسه‌سرای برجسته دوره پایانی سده پنجم و دوره آغازین سده ششم هجری قمری بود. از زندگانی او دانسته‌های اندکی در دست است. تاریخ زاده شدن او را میان سال‌های ۴۵۷–۶۹ و درگذشت او را میان سال‌های ۵۱۲–۵۴۸ نوشته‌اند. مختاری در سرودن غزل و قصیده و رباعی و قطعه و ترکیبات و مثنوی استاد بوده‌است؛ ولی بیشتر به قصیده‌سرایی و مثنوی‌گویی گرایش داشته و قصاید و مثنویات او بر دیگر آثاری که از خود بر جای نهاده برتری دارد. مختاری چندین تن از شاهان و فرمان‌روایان دوران زندگی خویش را نیز مدح گفته است. از میان آن‌ها می‌توان به علاءالدوله مسعود بن ابراهیم غزنوی نام برد که مختاری شهریارنامه را به نام او کرده‌است.
دو مثنوی به نامهای شهریارنامه و هنرنامه یمینی از او هستند که بخش بزرگی از آثار او را تشکیل می‌دهند. بیشتر آثار او امروزه در دست است. در سال ۱۳۴۱ خورشیدی دیوان او به کوشش جلال‌الدین همایی در تهران در ۹۴۷ صفحه به چاپ رسید. مختاری شهریارنامه را متعاقب از شاهنامه فردوسی، گرشاسپ‌نامه اسدی طوسی، برزونامه عطاء بن یعقوب کاتب متخلص به عطایی و امثال آن‌ها به رشته نظم درآورده است.
انتساب «شهریارنامه» به عثمان مختاری قطعی نیست و آن را به فرخی سیستانی یا شاعری هم‌نام (مختاری) با گرایشات شیعی نیز نسبت داده‌اند.

آثار ویدئویی و صوتی مرتبط با این منبع
بخش ۱ - آغاز بخش ۲ - کشته شدن نیو بدست کنازنگ گوید بخش ۳ - نامه فرستادن هیتال شاه به نزد جمهور شاه در مغرب زمین گوید بخش ۴ - شکار رفتن ارژنگ شاه با شهریار گوید بخش ۵ - افتادن شهریار در طلسم عنبر دز گوید بخش ۶ - اظهار عاشقی کردن مرجانه با شهریار گوید بخش ۷ - کشتن عباس هامان پسر هیتال شاه را گوید بخش ۸ - صف آراستن دو لشکر در برابر همدیگر گوید بخش ۹ - کشته شدن فرهنگ بدست زرفام گوید بخش ۱۰ - رزم لشکر ارژنگشاه با زرفام گوید بخش ۱۱ - رزم شهریار بافرانک و اظهار عاشقی فرانک گوید بخش ۱۲ - آگاه شدن شهریار از مکر و دستان شیرافکن گوید بخش ۱۳ - رفتن شهریار بشکار و کشتن شیرافکن را گوید بخش ۱۴ - رسیدن سپاه ارژنگ شاه و خبر دادن از حال او گوید بخش ۱۵ - رسیدن شهریار بطلایه هیتال شاه و شکستن و رفتن پیش ارژنگ شاه گوید بخش ۱۶ - کشته شدن زرفام بدست شهریار گوید بخش ۱۷ - برگشتن هر دو لشکر از همدیگر و آوردن شهریار جمهور رابه پیش ارژنگشاه گوید بخش ۱۸ - شناختن شهریار مرجانه جادو را گوید بخش ۱۹ - رسیدن نامه هیتال شاه بارژنگ شاه گوید بخش ۲۰ - جواب نامه نوشتن ارژنگشاه به هیتالشاه گوید بخش ۲۱ - گرفتن عاس شهریار را و بردن پیش هیتال شاه گوید بخش ۲۲ - بند افتادن شهریار در زندان سراندیب گوید بخش ۲۳ - رزم کردن ارژنگ شاه با هیتال شاه و شکست خوردن ارژنگ شاه گوید بخش ۲۴ - نامه نوشتن ارژنگ شاه به زنگبار و یاری خواستن گوید بخش ۲۵ - آمدن ارژنگ شاه با سپاه بر سر هیتال شاه گوید بخش ۲۶ - بند پاره کردن شهریار در بارگاه هیتال شاه گوید بخش ۲۷ - صف کشیدن ارژنگ شاه بر هیتال شاه گوید بخش ۲۸ - پیدا شدن نقاب دار زرد پوش و کشتن نصوح را گوید بخش ۲۹ - رفتن نسناس زنگی به رزم او گوید بخش ۳۰ - کشته شدن بلال بدست نسناس زنگی گوید بخش ۳۱ - پیدا شدن نقاب دار زرد پوش و رزم او با نسناس گوید بخش ۳۲ - پیدا شدن نقابدار سیه پوش و رزم او با نقابدار زرد پوش گوید بخش ۳۳ - نامه نوشتن هیتال شاه به اکره دیو و آمدن شنگاوه گرد گوید بخش ۳۴ - صف آرائی هیتال با ارژنگ شاه در برابر همدیگر بخش ۳۵ - رها شدن شهریار از بند هیتال شاه گوید بخش ۳۶ - خبردار شدن هیتال شاه از بند پاره کردن شهریار و بدر رفتن گوید بخش ۳۷ - بردن شهریار شنگاوه را به پیش ارژنگ شاه گوید بخش ۳۸ - هنرنمائی کردن فرانک با شهریار گوید بخش ۳۹ - بخشیدن جام انجمن نمای با آئینه حکمت ارژنگ شاه به شهریار گوید بخش ۴۰ - مجلس آراستن ارژنگ شاه با شهریار گوید بخش ۴۱ - صف کشیدن لشکر با همدیگر در برابر همدیگر گوید بخش ۴۲ - رزم شنگاوه با لشکر هیتال شاه بخش ۴۳ - رزم توپال برادر هیتال شاه با شنگاوه گوید بخش ۴۴ - رزم توپال با شهریار و کشته شدن توپال گوید بخش ۴۵ - رزم هیتال شاه با شنگاوه گوید بخش ۴۶ - رزم شهریار با نقابدار زرد پوش بخش ۴۷ - داستان آمدن ارژنگ شاه به دروازه شهر سراندیب گوید بخش ۴۸ - قسمت کردن شهریار دروازه ها به نامداران کوید بخش ۴۹ - رفتن شهریار به پای قلعه سراندیب گوید بخش ۵۰ - پیدا شدن نقابدار سرخ پوش و جنگ او با شهریار بخش ۵۱ - بازگشتن نقابدار سرخ پوش و شهریار از یکدیگر گوید بخش ۵۲ - آمدن مضراب دیو به خیمه شهریار و بردن دلارام گوید بخش ۵۳ - گرفتن سرخ پوش ارژنگ را گوید بخش ۵۴ - کشته شدن هیتال شاه بدست بهزاد و بر تخت نشستن ارژنگ گوید بخش ۵۵ - پادشاه شدن فرانک درسراندیب و بند گردن ارژنگ را گوید بخش ۵۶ - آمدن رسول پادشاه خاور زمین به پیش لهراسپ و شکایت کردن او از ابلیس دیو گوید بخش ۵۷ - خواب دیدن رستم شاه کیخسرو را کوید بخش ۵۸ - آمدن رستم به خدمت لهراسپ شاه گوید بخش ۵۹ - خبردار شدن لهراسپ از کشتن جهن گوید بخش ۶۰ - آمدن ارجاسپ شاه با پسر پولادوند بر سر ایران گوید بخش ۶۱ - داستان رفتن شهریار دربیشه بر سر مضراب دیو گوید بخش ۶۲ - رسیدن شهریار به بیشه اول و جنگ او با فیلان گوید بخش ۶۳ - رسیدن شهریار به بیشه دویم و جنگ او با گرگان گوید بخش ۶۴ - در رسیدن شهریار به بیشه سوم و کشتن اژدها گوید بخش ۶۵ - رسیدن شهریار به بیشه چهارم و جنگ او با موران و دیدن دخمه گرشاسب را گوید بخش ۶۶ - رسیدن شهریار به بیشه پنجم و رزم او با شیران گوید بخش ۶۷ - رسیدن شهریار به بیشه ششم و جنگ او با غولان گوید بخش ۶۸ - رسیدن شهریار به بیشه هفتم و جنگ او با زنگیان گوید بخش ۶۹ - رسیدن شهریار به بیشه هشتم و جنگ او با بوزینگان گوید بخش ۷۰ - رسیدن شهریار به بیشه نهم و رزم او با سگسار گوید بخش ۷۱ - رفتن شهریار در قلعه مضراب دیو و آزاد کردن دلارام گوید بخش ۷۲ - رزم شهریار با مضراب دیو و گرفتن او را گوید بخش ۷۳ - بند پاره کردن مضراب دیو و رفتن از بند شهریار گوید بخش ۷۴ - رزم زنگی زوش با لشکر سرخ پوش نقابدار گوید بخش ۷۵ - رزم زنگئی ذوش بانقاب دار سیه پوش گوید بخش ۷۶ - رزم شهریار با نقابدار سیه پوش گوید بخش ۷۷ - رزم زنگی زوش با نقابدار سرخ پوش و گرفتن سرخ پوش او را گوید بخش ۷۸ - برکشتن هر دو لشکر ازهمدیگر و گریختن زنگی زوش از بند سرخ پوش گوید بخش ۷۹ - رزم شهریار با نقابدار سرخ پوش گوید بخش ۸۰ - رزم شهریار با نقابدار سرخ پوش گوید بخش ۸۱ - نامه فرستادن شهریار به نزدیک فرانک گوید بخش ۸۲ - جواب نامه نوشتن فرانک به شهریار گوید بخش ۸۳ - آمدن ارجاسپ شاه با لشکر بر سر لهراسپ شاه گوید بخش ۸۴ - خبردار شدن زال رز از آمدن ارهنگ دیو گوید بخش ۸۵ - رزم خورشید مینو با سپاه ارهنگ دیو گوید بخش ۸۶ - آمدن ارهنگ به میدان خورشید مینو گوید بخش ۸۷ - رزم سام با ارهنگ دیو و گرفتار شدن سام گوید بخش ۸۸ - جواب نامه نوشتن زال زر به نزد زواره گوید بخش ۸۹ - جنگ زوراه با ارهنگ دیو گوید بخش ۹۰ - نامه فرستادن زال زر به نزد ارده شیر و به مدد طلبیدن گوید بخش ۹۱ - نامه فرستادن زال زر به نزد وزیر ارجاسب شاه گوید بخش ۹۲ - آمدن ارهنگ به پای حصار سیستان و بیرون آمدن زال زر گوید بخش ۹۳ - رزم زال زر با ارهنگ دیو و شکسته شدن ارهنگ گوید بخش ۹۴ - گریختن ارهنگ از زال زر به جانب بلخ و رفتن گوید بخش ۹۵ - برون آمدن گودرز با چهار صد مرد جنگ آور به پای دار گوید بخش ۹۶ - نامه فرستادن لهراسپ به نزدیک گشتاسپ گوید بخش ۹۷ - درخیانت بسرم و گشوده شدن شهر بلخ گوید بخش ۹۸ - گریختن لهراسپ از بلخ و گرفتار آمدن گودرز گوید بخش ۹۹ - رزم زن لهراسپ با ترکان گوید بخش ۱۰۰ - رسیدن طهماسپ برادر ارجاسپ و رزم او با لهراسپ گوید بخش ۱۰۱ - رسیدن فرامرز از هندوستان و جنگ او با ترکان گوید بخش ۱۰۲ - کشتن فرامرز برادر گشتاسپ طهماسپ را گوید بخش ۱۰۳ - در خواب دیدن زال کیخسرو را گوید بخش ۱۰۴ - فرستادن ارجاسپ ارهنگ دیو را بجنگ لهراسپ و آمدن ارجاسپ به سیستان و آگاه شدن لهراسپ گوید بخش ۱۰۵ - فرستادن ارجاسپ ارهنگ را بری گوید بخش ۱۰۶ - رزم گشتاسپ با ارهنگ دیو گوید بخش ۱۰۷ - جنگ مادر گشتاسپ با گشتاسپ گوید بخش ۱۰۸ - صف آرائی کردن لهراسپ در برابر ارجاسپ گوید بخش ۱۰۹ - داستان خلاص شدن شهریار از بند فرانک گوید بخش ۱۱۰ - مکر کردن دلارام در خلاصی شهریار از بند فرانک گوید بخش ۱۱۱ - رفتن فرانک به مهمانی دلارام گوید بخش ۱۱۲ - رفتن فرانک با دلارام در شکارگاه گوید بخش ۱۱۳ - دادن شهریار فرانک را به ارژنگ شاه گوید بخش ۱۱۴ - رسیدن نامه زال زر به شهریار و خشم کردن شهریار گوید بخش ۱۱۵ - داستان جنگ لهراسپ با ارجاسپ گوید بخش ۱۱۶ - دار زدن ارجاسپ گودرز پیر را گوید بخش ۱۱۷ - نامه فرستادن زال زر به نزدیک ارجاسپ گوید بخش ۱۱۸ - پیدا شدن ابر تیره و بردن فرامرز گوید بخش ۱۱۹ - کشته شدن گرگوی و گرگین بدست ارهنگ و گرفتار شدن اردشیر بیژن گوید بخش ۱۲۰ - فرستادن ارجاسپ گرگوی گرگین و ارده شیر و پاس پرهیزگار را روئین حصار گوید بخش ۱۲۱ - زخم زدن ارهنگ بانو گشسپ را گوید بخش ۱۲۲ - رسیدن شهریار به دربند چین و رزم او با منقاش چین گوید بخش ۱۲۳ - کشته شدن شیر در نخجیر گاه بدست شهریار گوید