درباره یغمای جندقی

میرزا رحیم یغمای جَندَقی (۱۱۶۰ ـ ۱۲۳۸) فرزند حاج ابراهیم قلی متخلص به «یغما» از شعرای غزل‌سرای سده سیزدهم ایران در عهد محمد شاه قاجار است.
وی در سال ۱۱۹۶ هجری قمری (۱۱۶۰ هجری شمسی) در دهکدهٔ خور و بیابانک، مرکز ولایت جندق به دنیا آمد. در هفت سالگی در بیرون ده شتر می‌چراند و معاش خانواده خود را تأمین می‌کرد. یغما در نوجوانی به سمت منشی حاکم جندق برگزیده شد و در این زمان اولین اشعار خود را با تخلّص مجنون آغاز کرد. در سال ۱۲۱۶ ه‍.ق حاکم مزبور سر به طغیان برداشت و در جنگ با سردار اعزامی از مرکز شکست خورد و فراری شد. با این حال یغما به سبب ادب و لیاقت خود به منشی‌گری سردار ذوالفقار خان حاکم سمنان و دامغان برگزیده شد و مدت شش سال در نزد وی بود. وی در سال ۱۲۲۲ ه‍.ق مورد خشم سردار ذوالفقار خان قرار گرفت و پس از فلک چند ماه به سیاهچال افتاد و کلیه اموالش نیز ضبط و توقیف شد.
یغمای جندقی پس از آزادی نام و تخلص خود را به «ابوالحسن یغما» تغییر داد و جامهٔ درویشی پوشید و پس از چند ماه سیر و سیاحت در شهر ابرکوه اقامت گزید و سپس از راه یزد به تهران رفت. وی در تهران مورد توجه حاجی میرزا آقاسی صدراعظم محمد شاه قاجار که فردی صوفی‌مسلک بود، قرار گرفت و موقعیت بالایی در دربار یافت. یغما پس از چندی به حکومت کاشان منصوب شد و سپس به هرات نقل مکان کرد. او در سن هشتاد سالگی به زادگاهش بازگشت و در سال ۱۲۷۶ قمری یا ۱۲۳۸ شمسی در آنجا (در محلهٔ گودال دهکدهٔ خور) درگذشت و در بقعهٔ امامزاده داود در خور به خاک سپرده شد. سپهبد فرج‌الله آق‌اولی رئیس انجمن آثار ملّی دستور داد تا سنگی مرمرین نوشتند و از تهران به خور فرستادند و در محرم ۱۳۹۴ بعد از ۱۱۸ سال از درگذشت این شاعر آن را بر گور یغما نهادند.
از وی اشعاری انتقادی باقی‌مانده که عمدتاً هجو ظالمان زمانه است. آثار وی ظلم و ستم زورمندان عصر را در ضمن هجو و هزل‌های تند و بی‌پروای خود برملا می‌کند. وی فساد آن روزگار را در کلمات رکیک و ناسزاهای خود به خوبی نشان می‌دهد. او علاوه بر هجویات، که جالب‌ترین بخش اشعار اوست، غزلیاتی به شیوهٔ معمول زمانه نیز دارد. از وی نامه‌هایی نیز به دوستان، بستگان و دانشمندان عصر باقی‌مانده‌است. مجموعه آثار وی به تصحیح سید علی آل داود در تهران به چاپ رسیده‌است.
در ویکی پدیا بیشتر بخوانید

آثار ویدئویی و صوتی مرتبط با این منبع
شمارهٔ ۱ - به علی حاجی حسین جهت ساختن باغی به بیابانک نگاشته شمارهٔ ۲ - به میرزا احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۳ - به میرزا جعفر اردیبی ازری به سمنان نگاشته است شمارهٔ ۴ - از قول سیدی اردستانی به اردستان نوشته شمارهٔ ۵ - داستانی از کتاب زینت المجالس که با انشائی تازه نگاشته است شمارهٔ ۶ - به حاجی محمد علی کاشانی نگاشته شمارهٔ ۷ - به خواهش میرزا جعفر در ری نگاشته است شمارهٔ ۸ شمارهٔ ۹ شمارهٔ ۱۰ - به میرزا اسمعیل هنر نگاشته شمارهٔ ۱۱ - در « داد و دهش» نگاشته شمارهٔ ۱۲ - به میرزا محمد علی خطر نگارش رفته شمارهٔ ۱۳ - به میرزا جعفر از ری به سمنان نوشته است شمارهٔ ۱۴ - از قول نواب والا به حسین خان نظام الدوله حاکم فارس نوشته شمارهٔ ۱۵ - به یکی از منسوبان به اردکان نوشته شمارهٔ ۱۶ - به نواب بهمن میرزا در رجعت آذربایجان نگاشته شمارهٔ ۱۷ - به میرزا احمد صفائی نوشته شمارهٔ ۱۸ - به سرکار نواب والا نگاشته شمارهٔ ۱۹ - به میرزا مهدی طهرانی وزیر اسدالله میرزا نگاشته شمارهٔ ۲۰ - به محمد صادق بیک کرد نگاشته شمارهٔ ۲۱ - از ری به شاهرخ خان به استرآباد نگاشته شمارهٔ ۲۲ - از قول ملا محمد علی ساده اصفهانی به میرزا ابراهیم خان نوشته شمارهٔ ۲۳ - به میرزا ابراهیم خان نگاشته شمارهٔ ۲۴ - به آقا سید حسین امام نگاشته شمارهٔ ۲۵ - به پیشخدمت نواب سیف الله میرزا نگاشته شمارهٔ ۲۶ - به پیشخدمت نواب سیف الله میرزا نگاشته شمارهٔ ۲۷ - به پیشخدمت نواب سیف الله میرزا نگاشته شمارهٔ ۲۸ - به میرزا حسن مطرب پسر ملا عبدالغنی کاشی نگاشته شمارهٔ ۲۹ - به حاجی محمد ابراهیم استرآبادی نگاشته شمارهٔ ۳۰ - از طهران به میرزا اسمعیل هنر نگاشته شمارهٔ ۳۱ - از قول علی اکبر خان دامغانی به دختر شاهزاده نامزدش نگاشته شمارهٔ ۳۲ - به نواب فتح الله میرزا نگاشته شمارهٔ ۳۳ - از قول علی اکبر خان دامغانی به نامزد نگاشته شمارهٔ ۳۴ - از قول علی اکبر خان دامغانی به نامزد نگاشته شمارهٔ ۳۵ - از قول مادر جلال الدین میرزا به فخرالدوله نگاشته شمارهٔ ۳۶ - از قول علی اکبر خان دامغانی به نامزد نگاشته شمارهٔ ۳۷ - از قول نواب سیف الله میرزا به ملاحسن ملاباشی اسدالله میرزا نگاشته شمارهٔ ۳۸ - به نواب سیف الله میرزا نگاشته شمارهٔ ۳۹ - به نواب ساسان میرزا پسر نواب بهاء الدوله نگاشته شمارهٔ ۴۰ - به علی نقی خان سردار بختیاری و سایر زندانیان توپخانه نگاشته شمارهٔ ۴۱ - از قول نواب سیف الله میرزا به نواب اسدالله میرزا نگاشته شمارهٔ ۴۲ - از قول سیف الله میرزا به میرزا مهدی وزیر اسدالله میرزا نگاشته شمارهٔ ۴۳ - از قول علی اکبر خان دامغانی به نامزد او نگاشته شمارهٔ ۴۴ - ایضا از قول علی اکبر خان دامغانی نگاشته شمارهٔ ۴۵ - به میرزا حسن مطرب نگاشته شمارهٔ ۴۶ - به نواب نیرالدوله نگاشته شمارهٔ ۴۷ - به حاجی ابوالقاسم تاجر قزوینی نگاشته شمارهٔ ۴۸ - به میرزا محمد علی نواب اصفهانی در ری نگاشته شمارهٔ ۴۹ - به ملا موسی بیابانکی در ری نگارش کرده شمارهٔ ۵۰ - به آقا محمد ابراهیم ارباب اصفهانی که مجاور کربلا بوده نگاشته شمارهٔ ۵۱ - به میرزا رضای نواب اصفهانی از ری نگاشته است شمارهٔ ۵۲ - از قول شخصی به حاجی ابوالقاسم قزوینی نگاشته شمارهٔ ۵۳ - از قول آقازین العابدین تاجر اردکانی به شخصی نگاشته شمارهٔ ۵۴ - به حاجی محمد ابراهیم تاجر استرآبادی نگاشته شمارهٔ ۵۵ - به محمد قلی بیک لواسانی نایب جندق نگاشته شمارهٔ ۵۶ - به سرکار شاهرخ خان در طهران نگارش رفته شمارهٔ ۵۷ - به پیشخدمت نواب سیف الله میرزا نگارش رفته شمارهٔ ۵۸ - از قول میرزا جعفر به پسر عمویش به یزد نگاشته شمارهٔ ۵۹ - به میرزا اسدالله وزیر خان خانان نگاشته شمارهٔ ۶۰ - به میرزا ابوجعفر اردکانی در اردکان نگاشته شمارهٔ ۶۱ - به پیشخدمت نواب سیف الله میرزا نگاشته شمارهٔ ۶۲ شمارهٔ ۶۳ شمارهٔ ۶۴ - گزارش و بای کاشان شمارهٔ ۶۵ شمارهٔ ۶۶ - به میرزا عبدالوهاب پسر محمدحسین خان کاشی نگاشته شمارهٔ ۶۷ - به مرحوم میرزا عبدالوهاب نگاشته شمارهٔ ۶۸ - از قول اندرون به میرزا عبدالوهاب نگاشته شمارهٔ ۶۹ - تعزیت نامه ای است که به طریق هجا نگاشته شمارهٔ ۷۰ - از طهران به مرحوم میرزا عبدالوهاب نگاشته شمارهٔ ۷۱ - اخبار فوت محمد کریم خان همشیره زاده صدر شمارهٔ ۷۲ - حکایت سگ بخشعلی نام جندقی شمارهٔ ۷۳ - در اظهار قرب معنوی نگاشته شمارهٔ ۷۴ شمارهٔ ۷۵ شمارهٔ ۷۶ شمارهٔ ۷۷ - به میرزا عبدالوهاب کاشانی نگاشته شمارهٔ ۷۸ شمارهٔ ۷۹ شمارهٔ ۸۰ شمارهٔ ۸۱ شمارهٔ ۸۲ شمارهٔ ۸۳ شمارهٔ ۸۴ شمارهٔ ۸۵ - به نواب والا نگاشته شمارهٔ ۸۶ - داستانی از دوران کودکی شمارهٔ ۸۷