درباره یغمای جندقی

میرزا رحیم یغمای جَندَقی (۱۱۶۰ ـ ۱۲۳۸) فرزند حاج ابراهیم قلی متخلص به «یغما» از شعرای غزل‌سرای سده سیزدهم ایران در عهد محمد شاه قاجار است.
وی در سال ۱۱۹۶ هجری قمری (۱۱۶۰ هجری شمسی) در دهکدهٔ خور و بیابانک، مرکز ولایت جندق به دنیا آمد. در هفت سالگی در بیرون ده شتر می‌چراند و معاش خانواده خود را تأمین می‌کرد. یغما در نوجوانی به سمت منشی حاکم جندق برگزیده شد و در این زمان اولین اشعار خود را با تخلّص مجنون آغاز کرد. در سال ۱۲۱۶ ه‍.ق حاکم مزبور سر به طغیان برداشت و در جنگ با سردار اعزامی از مرکز شکست خورد و فراری شد. با این حال یغما به سبب ادب و لیاقت خود به منشی‌گری سردار ذوالفقار خان حاکم سمنان و دامغان برگزیده شد و مدت شش سال در نزد وی بود. وی در سال ۱۲۲۲ ه‍.ق مورد خشم سردار ذوالفقار خان قرار گرفت و پس از فلک چند ماه به سیاهچال افتاد و کلیه اموالش نیز ضبط و توقیف شد.
یغمای جندقی پس از آزادی نام و تخلص خود را به «ابوالحسن یغما» تغییر داد و جامهٔ درویشی پوشید و پس از چند ماه سیر و سیاحت در شهر ابرکوه اقامت گزید و سپس از راه یزد به تهران رفت. وی در تهران مورد توجه حاجی میرزا آقاسی صدراعظم محمد شاه قاجار که فردی صوفی‌مسلک بود، قرار گرفت و موقعیت بالایی در دربار یافت. یغما پس از چندی به حکومت کاشان منصوب شد و سپس به هرات نقل مکان کرد. او در سن هشتاد سالگی به زادگاهش بازگشت و در سال ۱۲۷۶ قمری یا ۱۲۳۸ شمسی در آنجا (در محلهٔ گودال دهکدهٔ خور) درگذشت و در بقعهٔ امامزاده داود در خور به خاک سپرده شد. سپهبد فرج‌الله آق‌اولی رئیس انجمن آثار ملّی دستور داد تا سنگی مرمرین نوشتند و از تهران به خور فرستادند و در محرم ۱۳۹۴ بعد از ۱۱۸ سال از درگذشت این شاعر آن را بر گور یغما نهادند.
از وی اشعاری انتقادی باقی‌مانده که عمدتاً هجو ظالمان زمانه است. آثار وی ظلم و ستم زورمندان عصر را در ضمن هجو و هزل‌های تند و بی‌پروای خود برملا می‌کند. وی فساد آن روزگار را در کلمات رکیک و ناسزاهای خود به خوبی نشان می‌دهد. او علاوه بر هجویات، که جالب‌ترین بخش اشعار اوست، غزلیاتی به شیوهٔ معمول زمانه نیز دارد. از وی نامه‌هایی نیز به دوستان، بستگان و دانشمندان عصر باقی‌مانده‌است. مجموعه آثار وی به تصحیح سید علی آل داود در تهران به چاپ رسیده‌است.
در ویکی پدیا بیشتر بخوانید

آثار ویدئویی و صوتی مرتبط با این منبع
شمارهٔ ۱ - به فتحعلی ملقب به ملاباشی خواهرزاده خود نگاشته شمارهٔ ۲ - این نامه را از قول آقاخان محلاتی به برادرش میرزا ابوالحسن خان نوشته است (مثنوی خلاصه الافتضاح منظوم همین نوشته است) شمارهٔ ۳ - به آقا محمد رضای عطار نراقی نگاشته شمارهٔ ۴ - از قول میرزا جعفر به میرزا مصطفی قلی برادرزاده اش نگاشته شمارهٔ ۵ - به حاجی سید میرزای جندقی به بیابانک نگاشته شمارهٔ ۶ - به میرزا اسمعیل هنر به سمنان نگاشته شمارهٔ ۷ - به میرزا محمدعلی خطر فرزند خود نگاشته شمارهٔ ۸ - به یکی از یاران نگاشته شمارهٔ ۹ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۰ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۱۱ - به محمد علی خطر فرزند خود نگاشته شمارهٔ ۱۲ - به اسمعیل هنر نوشته شمارهٔ ۱۳ - به میرزا احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۱۴ - به یکی از دوستان کرمان نگاشته شمارهٔ ۱۵ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۱۶ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۷ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۸ - به مهربان یاری نگاشته شمارهٔ ۱۹ - به یکی از یاران نگاشته شمارهٔ ۲۰ - به ملا غلامحسین نام خوری نگاشته شمارهٔ ۲۱ - به سرکار والا داود میرزا نگاشته شمارهٔ ۲۲ - به آقا محمد ابراهیم دائی فرخ خان به خراسان نگاشته شده شمارهٔ ۲۳ - به اسمعیل هنر نگاشته شمارهٔ ۲۴ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۲۵ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۲۶ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۲۷ - به یکی از محبوبان که علی اکبر نام داشته نگارش رفته شمارهٔ ۲۸ - به سرکار اجل امجد والا نگاشته شمارهٔ ۲۹ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۳۰ - به یکی از فرزندان خویش نگاشته شمارهٔ ۳۱ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۳۲ - به یکی از آشنایان نگاشته شمارهٔ ۳۳ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۳۴ - به یکی از دانشمندان جندق نگاشته شمارهٔ ۳۵ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۳۶ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۳۷ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۳۸ - پاسخ نامه ای است که بدوستی نگاشته شمارهٔ ۳۹ - به دوستی در بیان خوابی نگاشته شمارهٔ ۴۰ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۴۱ - از قول محمد صادق بیک کرد به میرزا اسمعیل هنر نگاشته شمارهٔ ۴۲ - به یکی از کسان خویش به جندق نگاشته شمارهٔ ۴۳ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۴۴ - به میرزا اسمعیل هنر نگاشته شمارهٔ ۴۵ - به آقا باقر شیرازی که در فین کاشان سکونت داشته نگاشته شمارهٔ ۴۶ - در مورد مهمانی محمودخان سیور ساتچی در ری نگاشته شمارهٔ ۴۷ - در سفارش میرزا جعفر اردکانی به احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۴۸ - به حاجی ابوالقاسم تاجر قزوینی مشهور به کلاهدوز نوشته شمارهٔ ۴۹ - به ساسان میرزا پسر بهاءالدوله نوشته شمارهٔ ۵۰ - به میرزا محمدعلی خطر نگاشته شمارهٔ ۵۱ - در مورد شیوه و روش پارسی نگاری شمارهٔ ۵۲ - به احمد صفائی فرزند خود نوشته شمارهٔ ۵۳ - به آقا محمد جندقی پیشخدمت سیف الله میرزا نوشته شمارهٔ ۵۴ - به میرزا حسن مطرب نگاشته شمارهٔ ۵۵ - به احمد صفائی فرزند خود به جندق نوشته شمارهٔ ۵۶ - به نواب اردشیر میرزا هنگامیکه در طهران ناخوش بوده نوشته شمارهٔ ۵۷ - به آقا محمدرضا عطار نراقی داماد میرزا حسن مطرب نوشته شمارهٔ ۵۸ - به حاجی سید میرزای جندقی در شکایت از اهل جندق نگاشته شمارهٔ ۵۹ - به میرزا ابراهیم اصفهانی در ری نگاشته شمارهٔ ۶۰ - به میرزا حسن مشهور به مولانای اصفهانی نگاشته شمارهٔ ۶۱ - به میرزا حسن مطرب پسر ملاعبدالغنی نوشته شمارهٔ ۶۲ - به ملا محمد علی اردکانی در خان حاجی کمال نوشته شمارهٔ ۶۳ - به احمد صفائی نوشته شمارهٔ ۶۴ - به احمد صفائی فرزند خود نگاشته شمارهٔ ۶۵ - به میرزا احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۶۶ - به میرزا احمد صفائی نوشته شمارهٔ ۶۷ - به حاجی میر کاظم جندقی مشهور به موبد نگاشته شمارهٔ ۶۸ - به میرزا ابراهیم دستان پسر خود نگاشته شمارهٔ ۶۹ - به میرزا احمد صفائی نوشته شمارهٔ ۷۰ - به آقا باقر شیرازی ساکن فین کاشان نگاشته شمارهٔ ۷۱ - به میرزا حسن کاشی نگاشته شمارهٔ ۷۲ - به میرزا محمد حسن مولانای اصفهانی نگاشته شمارهٔ ۷۳ - به میرزا حسن پسر ملا عبدالغنی نوشته شمارهٔ ۷۴ - بدوستی نگاشته شمارهٔ ۷۵ - به میرزا حسن نگاشته شمارهٔ ۷۶ - به میراز حسن نوشته شمارهٔ ۷۷ - به میرزا جعفر اردیبی نگاشته شمارهٔ ۷۸ - از قول میرزا محمد کاشی به آقا باقر شیرازی نگاشته شمارهٔ ۷۹ - به میرزا احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۸۰ - از قول میرزا حسن مطرب به میرزا محمدحسن مولانای اصفهانی نگاشته شمارهٔ ۸۱ - به گرگین خان نوشته شمارهٔ ۸۲ - به میرزا احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۸۳ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۸۴ - به یکی از بزرگان نگارش رفته شمارهٔ ۸۵ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۸۶ - به احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۸۷ - به میرزا احمد صفائی فرزند خود نوشته شمارهٔ ۸۸ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۸۹ - به یکی از نزدیکان خویش نگاشته شمارهٔ ۹۰ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۹۱ - به یکی از دوستان نزدیک نگاشته شمارهٔ ۹۲ - بعد از ورود به سمنان به یکی از عرفای طهران نگاشته شمارهٔ ۹۳ - این نامه خطاب به دوستی است و مشتمل بر خوابی که نویسنده دیده شمارهٔ ۹۴ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۹۵ - نامه ای است از زبان کسی به دیگری که یغما تحریر نموده شمارهٔ ۹۶ - به یکی نگاشته است شمارهٔ ۹۷ - به یکی از بزرگان نگاشته شمارهٔ ۹۸ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۹۹ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۰۰ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۰۱ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۱۰۲ - به احمد صفائی نگاشته شمارهٔ ۱۰۳ - به میرزا محمدعلی خطر نگاشته شمارهٔ ۱۰۴ - تحریر مجدد قصه ای از کتاب زینت المجالس شمارهٔ ۱۰۵ - به میرزا جعفر اردیبی نوشته شمارهٔ ۱۰۶ - به میرزا حسن مطرب نگاشته شمارهٔ ۱۰۷ - به میرزا حسن مطرب نگاشته شمارهٔ ۱۰۸ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۰۹ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۱۰ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۱۱ - به میرزا حسن مطرب نگاشته شمارهٔ ۱۱۲ - به یکی از یاران دیرین نگاشته شمارهٔ ۱۱۳ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۱۴ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۱۵ - به دوستی نوشته شمارهٔ ۱۱۶ - به یکی از فضلای دامغان نوشته شمارهٔ ۱۱۷ - به یکی از بزرگان نگاشته شمارهٔ ۱۱۸ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نگاشته شمارهٔ ۱۱۹ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۲۰ - به دوستی نوشته شمارهٔ ۱۲۱ - از زبان یکی از دوستان به دیگری نگاشته شمارهٔ ۱۲۲ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۲۳ - از جانب دوستی به دوست دیگر نوشته شمارهٔ ۱۲۴ - نامه ای است از کسی به کسی، کلک یغمائی مترجم آن است شمارهٔ ۱۲۵ - به دوستی نوشته شمارهٔ ۱۲۶ - به مهربان دوستی نگاشته شد شمارهٔ ۱۲۷ - به دوستی نوشته شمارهٔ ۱۲۸ - این نامه را یکی از شاگران یغما برای آزمایش نامه نگاری به او نگاشته شمارهٔ ۱۲۹ - پاسخ نامه ای است که به دوست جوانی نگاشته (جواب نامه قبلی است) شمارهٔ ۱۳۰ - به یکی از دوستان نزدیک نوشته شمارهٔ ۱۳۱ - از قول یکی از دوستان به دیگری نگاشته شمارهٔ ۱۳۲ شمارهٔ ۱۳۳ - به دوستی نگارش رفت شمارهٔ ۱۳۴ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۳۵ - به یکی از دوستان نگاشته شمارهٔ ۱۳۶ - به یکی از نزدیکان نگاشته شمارهٔ ۱۳۷ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۳۸ - از زبان دوستی به دیگری نگاشته شمارهٔ ۱۳۹ - از زبان کسی به دیگری نگاشته شمارهٔ ۱۴۰ - از زبان دوستی به دیگری نگاشته شمارهٔ ۱۴۱ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۴۲ - به دوستی نگارش رفت شمارهٔ ۱۴۳ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۴۴ - به دو تن از دوستان نگاشته شمارهٔ ۱۴۵ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۴۶ - نامه ای است که به یکی از شیوخ نگاشته شمارهٔ ۱۴۷ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۴۸ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۴۹ - به دوستی نگارش رفت شمارهٔ ۱۵۰ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۵۱ شمارهٔ ۱۵۲ شمارهٔ ۱۵۳ - به میرزا اسمعیل هنر نوشته شمارهٔ ۱۵۴ - به دوستی ناجوانمرد نگاشته شمارهٔ ۱۵۵ - به میرزا اسمعیل هنر نگاشته شمارهٔ ۱۵۶ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۵۷ - به یکی از بزرگان نگاشته شمارهٔ ۱۵۸ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۵۹ شمارهٔ ۱۶۰ - پاسخ نامه یکی از فرزندان شمارهٔ ۱۶۱ - به میرزا محمدعلی ادیب نگارش یافته شمارهٔ ۱۶۲ - به دوستی نگارش یافته شمارهٔ ۱۶۳ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۶۴ - به یکی از فرزندان خویش نوشته شمارهٔ ۱۶۵ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۶۶ - به دوستی نوشته شمارهٔ ۱۶۷ - به دوستی نگاشته شمارهٔ ۱۶۸ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۶۹ - به یکی از دوستان نزدیک نگاشته شمارهٔ ۱۷۰ - به یکی از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۷۱ - گزارش خوابی که یغما دیده شمارهٔ ۱۷۲ - عیادت نامه ای که یغما و فرزندانش و میرزا محمدجعفر ریاض برای حاجی اسمعیل طهرانی فرستاده اند شمارهٔ ۱۷۳ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۷۴ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۷۵ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۷۶ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۷۷ - به یکی از بزرگان نگاشته شمارهٔ ۱۷۸ - به یکی از بزرگان نوشته شمارهٔ ۱۷۹ - به دوستی نوشته شمارهٔ ۱۸۰ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نگاشته شمارهٔ ۱۸۱ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نگاشته شمارهٔ ۱۸۲ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نگارش یافته شمارهٔ ۱۸۳ - به حاج محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۸۴ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۸۵ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۸۶ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۸۷ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نوشته شمارهٔ ۱۸۸ - به دو تن از دوستان نوشته شمارهٔ ۱۸۹ - به دوستی نوشته شد شمارهٔ ۱۹۰ - به حاجی محمد اسمعیل طهرانی نگاشته